كتابخانه وزیری یزد گنجینه ‌ای در قلب كویر

در ادامه مطلب آمده است: كتابخانه وزیری وابسته به آستان قدس رضوی در سال 1334 به همت سید‌علی ‌محمد وزیری از روحانیان مبارز دوران رضا شاه پهلوی در یزد تاسیس شد.
این كتابخانه با كوشش و تلاش فراوان ایجاد شده است، به‌ طوری ‌كه یك بازرگان معروف یزدی به نام محمد هراتی یزدی در همان دوران در خرید و پرداخت هزینه كتابهای خطی این كتابخانه كمك‌ های فراوانی به موسس كتابخانه كرد.
این كتابخانه كه مخزن آن یكی از امن ترین اماكن در یزد است، علاوه‌ بر كتاب های فراوان، نسخ خطی گران‌ قیمت و منحصر به‌ فردی را در خود جای داده است.

** اهتمام وزیری به جلوگیری از خروج نسخ خطی
رئیس كتابخانه وزیری یزد با بیان اینكه در زمان قدیم، بیرون بردن نسخه‌ های خطی و قرآن از كشور بسیار رایج بود می‌گوید: وزیری برای نگه داشتن نسخه‌ های خطی در داخل كشور تلاشهای بسیاری كرد، به‌ طوری‌ كه در دوران ستمشاهی بسیاری از نسخه ‌های خطی را خریداری و در سرداب خانه خودش مخفی می‌كرد تا از هرگونه گزندی در امان باشد.
محمد‌رضا انتظاری ادامه می‌دهد: این‌ در ‌حالی ‌بود كه وزیری در زمان رضاخان و هنگامی كه برگزاری مراسم روضه‌ خوانی ممنوع بود، در زیرزمین منزلش مراسم‌ روضه‌ خوانی و ذكر مصائب كربلا برپا می‌كرد كه گاه نیز این مراسم‌ نیز لو می ‌رفت، ولی همواره سعی در حفاظت از این نسخ خطی داشت.
وی با بیان اینكه البته بعد از پایان دوران حكومت رضا‌ شاه، این نسخ از زیرزمین بیرون آورده شد، اظهار می ‎‎كند: یكی از قدیمی ترین قرآنهای موجود در این كتابخانه به خط جلال جعفری مربوط به سال 712 هجری قمری است.
زمانی كه فردی یهودی به نام حاج متیا رئیس یهودیان آن دوران، قصد خارج ‌كردن آن را از كشور داشت، از سوی وزیری خریداری شد و هم ‎‎اكنون در كتابخانه نگهداری می‎‎شود.
رئیس كتابخانه وزیری عنوان می‎‎كند: وزیری در این باره تعریف می كرد «روزی مطلع شدم كه متیا قصد خارج كردن قرآنی خطی از كشور را دارد، به همین منظور پیش او رفتم و گفتم یا قرآن را با 10 درصد افزایش بها به من می فروشی یا روز جمعه این موضوع را به مسلمانان اعلام می‎‎كنم،البته این فرد قرآن را با همان افزایش بها در اختیار من قرار داد.»
وی با توضیح اینكه در آن زمان 3 یهودی به نامهای سلیمان، موسی و داوود، اشیاء و نسخ خطی را از ایران خارج می كردند، می‎‎گوید: وزیری در آن دوران سوار بر الاغ می‎‎شد و در روستاهای مختلف نسخ خطی را خریداری می كرد.

** كنترل دیجیتالی شرایط نگهداری نسخ خطی
انتظاری تعداد نسخ خطی داخل این كتابخانه را بیش از 3300 جلد عنوان و اضافه می‎‎كند: در‌ حال ‌حاضر كتاب هایی با خط شیخ بهایی و پدرشان، علامه حلی و علامه مجلسی در كتابخانه وزیری وجود دارد.
رئیس كتابخانه وزیری می‎‎گوید: این كتابخانه در 12 تیرماه 1348 با بیش از 21 هزار و 267جلد كتاب خطی و چاپی و 3300 جلد نسخ خطی، وقف آستان قدس رضوی شد.
انتظاری اظهار می‎ ‎كند: مخزن كتب نسخ خطی كتابخانه از بتن مسلح ساخته شده و میزان دما و رطوبت در آن به‌ صورت دیجیتالی كاملا كنترل می شود.
وی می‎‎گوید: تمام كتابهایی كه در سالهای جمع ‎‎آوری آسیب‌ دیده با دستگاه آفت‎‎ زدایی ترمیم شده است. در حال حاضر نیز اقدام به خریداری كتابهای خطی می‌‌كنیم، به‌ طوری‌ كه مدتی پیش یك جلد قرآن خطی خریداری كردیم كه ارزش آن 90 میلیون تومان قیمت‌گذاری شده است.
رئیس كتابخانه وزیری با توضیح اینكه در گذشته نسخه‌های خطی به ‌راحتی دور انداخته می‌شدند، در این رابطه اظهار می ‌كند: وزیری برای خضاب كردن محاسن خود به حمام رفته بود كه می‌بیند خضابی كه شاگردش خریده در كاغذ یك كتاب نسخه خطی قرار داده شده است؛ بنابراین سریع به پیش عطار می ‌رود و آن كتاب را خریداری می‌كند.

** قدیمی‎‎ ترین نسخ خطی موجود در كتابخانه
رئیس مخزن كتابخانه وزیری نیز با اشاره به اینكه قدیمی ‌ترین نسخه خطی موجود در این كتابخانه مربوط به سال 590 هجری قمری است، می‎‎گوید: این كتاب با نام
«نفحه‌ الانفس» اثر «ابن‌حمران» قدیمی ‌ترین كتاب موجود در كتابخانه است.
محمدرضا مولوی ادامه می‌دهد: جدیدترین كتابهای نسخه ‌خطی كتابخانه نیز مربوط به دهه‌های 30 و 40 است كه از آنها به بهترین شكل نگهداری می‌شود.
به گفته وی، هم‌اكنون كتابی با نام «كشف ‌الحقایق» درمورد یزد نیز در كتابخانه وجود دارد كه واقعاً منحصر‌به‌فرد است و یكی از پژوهشگران استان به نام دكتر تشكری آن را ترجمه و چاپ كرده است.
وی از وجود تورات خطی نیز در این كتابخانه كه ترجمه فارسی شده، همچنین دفاتر دستنویس حاوی مطالب مهم در این كتابخانه خبر می دهد و می‎‎گوید: آیت ‌الله علاقه بند، روحانی مشهور یزدی كه در حال حاضر نیز در قید حیات هست، نیز یك نسخه خطی نوشته بود كه در مخزن كتابخانه موجود است.
رئیس مخزن كتابخانه وزیری قطورترین نسخ خطی این كتابخانه را « سفرالسعاده هندی» و «فتاوی الولوجی هندی» ذكر و بیان می‎ ‎كند: در‌ حال‌ ‌حاضر نسخه خطی كتاب قانون «بوعلی سینا» نیز در كتابخانه موجود است كه آن را یكی از پزشكان فوق ‌تخصص یزدی بعد از مطالعه این كتاب ذكر می‎‎كرد كه بشر هنوز به برخی از علوم یادشده در این كتاب دست نیافته است.

** خدمات ‎‎دهی مخزن امن كتابخانه وزیری به سایر كتابخانه‎‎ ها
رئیس مخزن كتابخانه وزیری از وجود قرآن طلاكوبی در این كتابخانه نیز یاد می كند و می ‎‎گوید: برای این نسخه هیچ قیمتی نمی ‎‎توان گذاشت.
مولوی با اشاره به اینكه كتابهایی كه در هیچ كتابخانه از استان امكان نگهداری از آنها وجود ندارد، در این كتابخانه نگهداری می‎شود، اظهار می كند: مخزن كتابخانه وزیری یكی از امن ترین اماكن در یزد است.
7532*2047* دریافت كننده - سعید صادقی مقدم * انتشار دهنده- عباسقلی اشكور جیری
irnayazdd@