یزد و فرصت جهانی شدن - كاظم شاملو*

اكنون زمان آن فرارسیده كه از این مزیت كه تا قبل از ثبت جهانی نیز، یزد از آن برخوردار بوده و تنها مهر تاییدی از سوی یونسكو برای آن صادر شده، استفاده مطلوب شود اما چگونه؟
یزد در مقایسه با بسیاری از شهرهای تاریخی ایران از موهبت های ویژه ای برخوردار است كه كمتر شهری در كشور چنین شرایطی را دارد، برخی از این موهبت ها مانند قرار گرفتن در مركز جغرافیای ایران و در شاه راه اصلی شمال - جنوب و شرق - غرب كشور، باعث شده تا حجم قالب توجهی از گردشگران به خصوص گردشگران داخلی حتی بدون آنكه مقصد سفر آنان یزد باشد، از این استان گذر كنند.
گردشگران چهار گوشه ایران اگر قصد سفر به نقطه مقابل موقعیت شهر و استان خود را داشته باشند، باید از استان یزد عبور كنند و این مزیتی است كه بسیاری از استان های كشور كه در مركز جغرافیای ایران قرار ندارند، از آن محروم هستند.
گرچه شهر و استان یزد جزو مناطق هدف گردشگری محسوب می شوند، اما آمارها مبین آن است كه با توجه به موقعیت استان و جاذبه های متعددی كه در این استان وجود دارد، هنوز سهمی متناسب با جایگاه و جاذبه ها از سبد گردشگران داخلی و خارجی در كشور نداشته ایم.
میزان تردد خودروهای عبوری از یزد در فصول افزایش میزان سفرهای گردشگری به دلیل موقعیت استان بسیار بالاست اما آمار افرادی كه در استان حداقل یك شب را بیتوته كرده اند در مقایسه با حجم تردد انجام شده، چشمگیر نیست.
به عنوان مثال در تعطیلات نوروزی امسال بر اساس اعلام دبیر ستاد اجرایی خدمات سفر استان یزد میزان تردد ثبت شده خودرو در این استان بیش از 4.5 میلیون وسیله نقلیه بوده كه رشد 9 درصدی را نسبت به سال قبل نشان می دهد.
ستاد اجرایی خدمات سفر استان یزد، آمار اسكان گردشگران نوروزی استان در بازه زمانی 27 اسفند ماه تا سیزدهم فروردین حدود یك میلیون و 440 هزارنفر- شب اعلام كرده و از افزایش مدت ماندگاری مسافر در استان خبر داده است.
با توجه به آمارهای رسمی اعلام شده از سوی مسئولان استان یزد اگر به طور متوسط تعداد سرنشینان خودروهایی كه از استان یزد عبور كرده اند را چهار نفر در نظر بگیریم، حجم گردشگر عبوری از استان یزد حدود 18 میلیون نفر بوده و در مقایسه این رقم با میزان اسكان گردشگران در استان یك میلیون 440 هزار نفر- شب عدد كمی محسوب می شود و حدود 8 درصد مسافران را شامل می شود، این نكته را باید در نظر گرفت كه برخی از گردشگرانی كه به استان یزد سفر كرده اند، بیش از یك شب در این استان بیتوته داشته اند كه همین عامل باعث می شود تا عدد یك میلیون 440 هزار نفر گردشگر به صورت خالص كوچكتر شود، یعنی اگر به طور متوسط گردشگران بیتوته ای، 2 شب را در استان یزد توقف كرده باشند، آمار خالص گردشگرانی كه در استان توقف داشته به نصف تقلیل می یابد و حدود 720 هزار نفر می شود كه حدود 4 درصد آمار 18 میلیونی مسافران عبوری از استان را شامل می شود.
این مقایسه مبین آن است كه با توجه به موقعیت ممتاز استان یزد در مركز جغرافیایی ایران و جاذبه های متعددی كه این استان دارد، در جذب گردشگران داخلی توفیق زیادی نداشته ایم در صورتی كه اگر زمینه بیتوته حتی 10 درصد گردشگران عبوری از استان یزد فراهم شود، دستیابی به رقم قابل توجه حدود 2 میلیون گردشگر در تعطیلات نوروزی دور از دسترس نیست و اگر این افراد بیش از یك شب را در این استان بیتوته داشته باشند، این موضوع در رونق مشاغل مختلف وابسته به حوزه گردشگری تاثیر چشمگیری برجا می گذارد.
از سوی دیگر ثبت جهانی بافت تاریخی شهر یزد و همچنین ثبت جهانی آثاری مانند باغ های دولت آباد یزد و پهلوان پور مهریز و همچنین قنات های زارچ یزد و حسن آباد مهریز به همراه سایر جاذبه های تاریخی كه تمامی شهرهای استان از این جاذبه ها در حد متعارفی برخوردارند، بستری بالقوه ای را برای رونق صنعت گردشگری در استان فراهم ساخته است.
در حوزه جذب گردشگران خارجی نیز آمار استان یزد در مقایسه با دیگر اضلاع مثلث گردشگری مركز ایران یعنی شهرهای اصفهان و شیراز بسیار كم است، در سال گذشته بر اساس آمار متولیان گردشگری استان حدود یكصد هزار گردشگر به استان یزد سفر كرده اند و این در حالی است كه آمار گردشگران استان اصفهان تنها در یك ماه از سال 96با آمار یكسال استان یزد برابری می كند.
استان یزد از نظر زیرساخت های مورد نیاز برای رونق صنعت گردشگری با محدودیت هایی مواجه است اما خالی ماندن همین فضای های موجود در برخی فصول سال نشان دهنده آن است كه از همین ظرفیت موجود نیز استفاده حداكثری صورت نگرفته است.
حركت های موثری در سال های اخیر برای رونق صنعت گردشگری در استان یزد صورت گرفته كه در سایه همین اقدمات، شاهد افزایش آمار گردشگران داخلی و خارجی استان بوده ایم اما تا رسیدن به شرایط مطلوب فاصله زیادی وجود دارد.
یكی از راهكارهایی كه می تواند زمینه رونق صنعت گردشگری را در استان یزد فراهم سازد ، استفاده از تجربیات سایر كشورها و استان های موفق ایران در این عرصه است، صرف داشتن جاذبه های گردشگری باعث افزایش گردشگران یك كشور، استان یا شهر نمی شود، عوامل متعددی در این صنعت تاثیر دارند كه باید تمامی این عوامل برای رفاه گردشگران فراهم شود تا انگیزه كافی برای گردشگران داخلی و خارجی برای سفر به دیاری ایجاد شود.
علاوه بر امنیت، سیستم حمل و نقل و هتل مناسب كه برخی از این عوامل در حد متعارفی در یزد وجود دارد، معرفی مناسب و اطلاع رسانی هدفمند از ابزارهایی است كه در جذب گردشگران تاثیر مستقیم دارد، هم اكنون یك سایت چند زبانه مناسب كه در آن اطلاعات گردشگری استان یزد ارائه و جاذبه های این استان در آن به خوبی معرفی شده باشد وجود ندارد، حتی بخش لاتین سایت اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد به عنوان متولی این حوزه فاقد اطلاعاتی به زبان انگلیسی است و این در حالی است كه ثبت جهانی یزد فرصت مناسبی را برای جذب جهانگردان به این استان و به خصوص شهر یزد فراهم آورده است.
استان یزد 2 هزار و 270 هكتار بافت تاریخی دارد و یزد به عنوان نخستین شهر خشت خام و دومین شهر تاریخی جهان دارای بافت تاریخی به مساحت عرصه 743 هكتار و مساحت حریم پنج هزار هكتار است و در فهرست آثار جهانی ثبت شده است.
یزد گنجینه ای از هنر، فرهنگ و تمدنی ایرانی را در خود دارد كه از آن جمله می توان به بناهای مذهبی، بقعه، مساجد، حسینیه ها، زیارتگاه های زرتشتیان، خانه های تاریخی ، آب انبارها، باغ های تاریخی، بادگیرها و بازارچه ها اشاره كرد.
* رییس خبرگزاری جمهوری اسلامی استان یزد