فاصله كوتاه شایعه تا واقعیت

اصل ماجرا از زبان دادستان عمومی و انقلاب استان اردبیل این چنین بود: دكتر اصغر پیرزاده فوق تخصص انكولوژی و سرطان ساعت 11 صبح روز پنجشنبه با استفاده از سلاح سرد (كارد آشپزخانه) به قتل رسیده است. دكتر پیرزاده با خودروی شخصی خود و به دعوت قاتل كه جوانی حدودا 23 ساله است به منزل وی مراجعه و به قتل رسیده و متهم به جرم خود اعتراف كرده است.

ماموران نیروی انتظامی پس از اطلاع از موضوع نسبت به شناسایی خودروی مقتول در مقابل محل وقوع جرم اقدام و قاتل را دستگیر كردند.

بر اساس تحقیقاتی كه تاكنون به عمل آمده و برخلاف آنچه در رسانه ها و فضای مجازی منتشر شده هیچ رابطه بیمار و پزشك بین قاتل و مقتول وجود نداشته است.

تحقیقات تكمیلی از جمله در زمینه انگیزه وقوع این جرم هم اكنون توسط پلیس آگاهی اردبیل و دادستانی ادامه دارد.

در این حادثه كه روز پنجشنبه به یكی از اخبار مهم و پرحاشیه استان اردبیل و حتی كشور در رسانه ها و فضای مجازی تبدیل شد مواردی قابل تامل است:

1- موارد مشابه این اتفاق نه تنها در جهان بلكه در كشور ما بسیار اتفاق می افتد ، صفحات روزنامه ها هر روز پر است از چنین اتفاق هایی حالا بگذریم كه شخصیت حادثه اردبیل یك فوق تخصص انكولوژیك و سرطان شناس بود اما به هر حال این دلیل نمی شود كه رسانه و فعالان شبكه های مجازی یك حادثه را كه در جای خود تاسف بار است آن چنان بزرگ كنند كه آرامش جامعه و افكار عمومی با شایعه پراكنی مورد تهدید قرار گرفته و غیر واقعیات جای واقعیت ها را بگیرد.

2- برخی از رسانه ها در این حادثه بار دیگر با عجله خود هیزم بیار آتش شایعه ها شدند ، چند خبرگزاری و پایگاه خبری در این موضوع اسیر سرعت شده و به اصول سه گانه خبر یعنی 'صحت ، دقت و سرعت وفادار نمانده و تنها موضوع سرعت و 'اول خبر را من منتشر دهم' توجه كردند و خود منبع شایعه شدند.

منبع خبری به ویژه از نوع موثق آن اصل و اساس هر خبر و كار خبری محسوب می شود و همكاران رسانه ای باید به ویژه در حوادث حساس و مورد توجه جامعه به این مهم توجه بیشتری كنند. حتی زمانی كه منابع موثق خبری در دسترش نیستند می بایست در اخبار به نوعی به غیر رسمی بودن منبع خبری اشاره شود تا جایی برای اصلاح امور در ساعت های آتی باقی بماند.

از سوی دیگر نوع تنظیم خبر اولیه نیز در این مواقع می تواند به جای تنش آلود كردن فضا به آرامش فضای عمومی كمك كند ، رسانه باید خود دافع شایعه ها بوده نه این كه خود عامل شایعه باشد.

3- مسوولان ذیربط استانی بار دیگر در ورود به موضوع و هدایت و اقناع افكار عمومی تعلل كردند ، گرچه در این مورد خاص ورود دادستان عمومی و انقلاب استان در فاصله چند ساعت قابل تقدیر و حتی در كاهش شایعه ها تاثیرگذار بوده اما انتظار است كه در استان برای مواقع بحرانی رابطه بسیار نزدیك و قابل اعتمادی بین رسانه ها و ارگان ها و شخصیت های مسوول وجود داشته باشد تا در همان دقایق اولیه اطلاع رسانی حوادث مدیریت شده و افكار عمومی اقناع و از بروز شایعه ها جلوگیری شود.

4- رعایت اخلاق و حریم خصوصی افراد و خانواده ها مهم ترین ارزشی است كه متاسفانه در حادثه قتل پزشك اردبیلی چندان رعایت نشد ، بلافاصله پس از پخش خبر حادثه برای تراژدی تر كردن موضوع ، تصاویری منتسب به اعضای خانواده مرحوم پیرزاده در فضای مجازی منتشر شد كه این امر كمی عجولانه بود و بدون توجه به صحت عكس ها در این مواقع می بایست به نوعی موضوع راضی بودن طرف به انتشار آنها مورد توجه قرار می گرفت. شایعه هایی بی شماری نیز پیرامون این ماجرا پخش و یا در حال پخش است كه به نوعی اقدام غیر اخلاقی بوده و فعالان شبكه های مجازی باید این موضوع را مد نظر قرار داده و به حریم خصوصی افراد احترام بگذارند.

به هر حال هر حادثه و اتفاقی در جامعه ضروری است كه به صورت منطقی و در جای خود مورد پردازش و تحلیل قرار گیرد و به جای حاشیه پردازی به اصل موضوع پرداخته شود.

همچنین بیشتر از یك حادثه موضوع ریشه یابی و پرداختن به چرایی های خلق و ایجاد آن مهم است كه در رسانه ها و فضای مجازی ما كمتر به آن پرداخته می شود و جا دارد به آن ورود بیشتری شده و از زبان مسوولان و كارشناسان به ریشه یابی و چاره جویی آسیب های اجتماعی پرداخته شود.

موسی زاده - خبرنگار ایرنا اردبیل