موزه‌ های گلستان، پنجره‌ ای رو به تمدن نگارستان ایران

به گزارش ایرنا، استان گلستان با پیشینیه كهن و دارا بودن آثار باستانی و تاریخی، جاذبه های طبیعی همچون جنگل و دشت، كوه و دریا، مزارع سرسبز و طلایی، بیابان و نیز اقوام مختلف ایرانی جلوه های مختلف را یكجا در خود جمع كرده است.

این استان دارای ده موزه است كه در ایام عید امكان بازدید گردشگران از هشت مورد آن شامل كاخ موزه گرگان، برج تاریخی و میراث جهانی قابوس، موزه های تاریخ طبیعی و مردم شناسی علی‌ آباد، مردم ‌شناسی گمیشان، صنایع دستی گرگان، آزادشهر و موزه فرش گنبدكاووس فراهم می باشد.



كاخ موزه گرگان

این موزه در گذشته یكی از 12 كاخ خاندان رژیم پهلوی در كشور و محل اقامت آنان در منطقه بوده و پس از مرمت به كاخ موزه گرگان تبدیل شده است.

كاخ موزه گرگان به سبك اروپایی و در دو طبقه در سال 1317 به دستور رضاخان در كنار مجموعه‌ ای از ساختمان‌ های اداری همچون شهرداری، ثبت احوال، مدرسه ایرانشهر و اداره پست گرگان بنا شد.

ثبت این موزه با قدمتی افزون بر 75 سال، در 1343 به عنوان بیست و چهارمین موزه كشور و نخستین موزه شمال كشور مطرح بوده كه بعدها این اقدام انجام شد.

هم اینك طبقه همكف این موزه به عنوان موزه تاریخ شهر استفاده شده و با تندیس30 تن از مشاهیر استان گلستان و آثار تاریخی كشف شده از شهر گرگان از جمله تورنگ ‌تپه، شهر باستانی جرجان، دیوار دفاعی گرگان، عكس ‌های قدیمی شهر و شماری از اسناد و مدارك و در طبقه بالا با اشیای مربوط به زمان كاخ بودن، تجهیز شده است.

كاخ موزه گرگان در پارك شهر مركز گلستان واقع شده است.

موزه گرگان

این موزه در اردیبهشت ماه سال 1343 در كاخ سلطنتی واقع در پارك شهر كنونی گرگان افتتاح شد و تا سال 1358 دایر بود، اما ساختمان آن هم اینك در خیابان شهدا و جنب امامزاده عبدالله (س) قرار دارد.

این موزه در سال 1355 به عنوان موزه سنگ قبر افتتاح شد و در بهمن 1367 به صورت موزه منطقه‌ ای در آمد.

موزه گرگان به سه بخش كه شامل باستان ‌شناسی، مردم ‌شناسی و بخش سنگ‌ مزارهای به دست آمده از گورستان ‌های قدیمی منطقه است، تقسیم می ‌شود.

موزه صنایع ‌دستی

در این موزه كه در گرگان واقع است، آثاری مانند صنایع ‌دستی اقوام گوناگون ساكن در استان گلستان و برخی از مشاغل تخصصی این حوزه به نمایش درآمده و در سال 1389 تاسیس شده است.

شهرستان گرگان افزون بر 500هزار نفر جمعیت داشته و از مناطق زیبا و نگین گردشگری شمال كشور محسوب می شود.

موزه های مردم شناسی و تاریخ طبیعی علی‌ آباد

در اجرای مصوبات سفر نخست دولت نهم به استان گلستان كار ساخت موزه مردم شناسی در شهرستان علی آباد آغاز شد و شامل بخش‌ های معرفی موسیقی كتولی، مراسم عاروس ‌بران و صنایع‌ دستی كتولی است.

موزه تاریخ طبیعی این شهرستان نیز در سال 88 تاسیس و به معرفی زیستگاه‌ های آبی، خشكی، تالابی، كوهستانی و استپی، پستانداران تاكسیدرمی شده، حشرات، صدف ها، كانی ها و فسیل ها می پردازد.

شهرستان علی آباد با افزون بر 132هزار نفر جمعیت دارای چهار شهر فاضل آباد، علی آبادكتول، مزرعه و سنگدوین و 76 روستا بوده و دارای جاذبه های مختلف طبیعی و گردشگری است.

موزه شهرستان آزادشهر

این موزه به معرفی اقوام ساكن در منطقه، معرفی مشاغل بومی و سنتی، معرفی جاذبه های فرهنگی و آداب و رسوم می پردازد.

شهرستان آزادشهر در حاشیه جاده تهران - گرگان - مشهد واقع شده و با مركز استان گلستان حدود 75 كیلومتر فاصله دارد.

موزه میراث جهانی برج قابوس

یكی از بی‌ نظیرترین یادمان‌ های معماری ایرانی در دوره اسلامی برج قابوس بن و شمگیر در شرق استان گلستان است.

این اثر كه در شمال شهر گنبدكاووس و در سه كیلومتری بازمانده شهر قدیم جرجان مركز حكومت آل زیار قرار دارد، از نظر هنر معماری و تاریخی، یادگاری بس ارزنده از دوران آبادی و شوكت سرزمین جرجان و دودمان آل زیار می باشد.

این بنای باشكوه كه بلندترین برج آجری جهان است به دستور شمس المعالی قابوس بن وشمگیر مشهورترین پادشاه آل زیار ساخته شد.

برج قابوس به عنوان پانزدهمین اثر ایران در فهرست میراث جهانی یونسكو ثبت شده و بر فراز تپه ای بزرگ قرار دارد.

این بنای تاریخی در سده چهارم هجری قمری به دستور شمس المعالی قابوس بن وشمگیر از پادشاهان آل زیار و در سال 397 هجری(1007- 1006 میلادی) ساخته شده است.

ارتفاع برج قابوس 55 متر و با احتساب بلندی تپه 15متری پای بست آن به 70 متر می رسد، این بنا با نقشه ستاره ای شكل و گنبد مخروطی به ارتفاع 18 متر است و بر روی بدنه آن 10 ترك وجود دارد كه راس هر ترك 60/1 متر و قاعده ان نیز 4/1 متر از هم فاصله دارد و محیط اصلی گنبد نیز 30 متر می باشد.

این بنا در تابستان سال 91 به عنوان بلندترین برج آجری دنیا در یونسكو به ثبت رسید.

و اما شهر تاریخی جرجان كه در شهرستان گنبدكاووس جای گرفته، 200 هكتار وسعت دارد و محیط این شهر تا چهار فرسخ گفته شده است.

دانشمندان بزرگی چون ابن سینا، ابوریحان بیرونی، عنصرالمعالی كیكاوس و عبدالقاهر جرجانی در این شهر اقامت داشته ‌اند.

شهرستان گنبدكاووس در حدود 95 كیلومتری شرق گرگان واقع است.

موزه فرش

در موزه فرش شهرستان گنبدكاووس به مراحل تولید فرش تركمن، معرفی ابزار و مواد اولیه، نمایش انواع فرش ها و نقوش اصیل آن پرداخته شده و در سال گذشته تاسیس شده است.

گلستان از دیرباز مهد تولید فرش های دستباف از جمله قالی تركمن بوده ،اما در سال های اخیر به دلایل مختلف این هنر صنعت ارزشمند در معرض تهدید قرار گرفته است.

فرش زیبا و چشم نواز تركمن را كه شهرت جهانی داشته، عوامل مختلفی تهدید كرده كه در این خصوص می توان از نامرغوبی مواد اولیه، درنظر نگرفتن بازار و سلیقه مشتری و از همه مهمتر فرش های كشورهای حاشیه كه گاه ممكن است با همین نام در بازار كشور ما نیز ارایه شوند، نام برد.

طبق آمارها بیشترین تعداد 70 هزار بافنده فرش در استان گلستان را بافندگان قالی تركمن تشكیل می دهند كه نیازمند كمك در بخش آموزش، تامین مواد اولیه و از همه مهمتر بازاریابی هستند.

تار و پود قالی تركمن را اغلب زنان و دخترانی گره می زنند كه از كودكی یكی زیر دو تا رو، لالایی دلنواز مادران آنان بوده تا هنر آنها شهره جهان شده و بازارها و هنردوستان دنیا خریدار این دست بافته های زیبا شوند.

قالی اصیل تركمن ذهنی یا حفظی باف است و زنان تركمن در تولید این دست بافته، آرمان ها و اندیشه های خویش را با رنگ های دلخواه بر روی تار قالی گره می زنند تا تابلویی زیبا و مانا پیش روی بینندگان قرار دهند.

بر روی فرش دستباف تركمن در استان گلستان كه گفته می شود بیش از شش هزار سال سابقه دارد در طول این سال ها بیش از ‪ ۸۱۱‬طرح و نماد بافته شده است.

در خصوص مراحل تهیه مواد اولیه و بافت فرش نیز گفتنی است كه تركمن ها پشم مورد نیاز قالی بافی را پس از مراحل ریسندگی و رنگ آمیزی، روی دستگاه قوراما( نوعی دستگاه افقی ساده كه مخصوص ایلات و عشایر است) چِّله كشی می كنند.

بیشتر قالیچه های تركمن رنگ قرمز دارند و دلیل آن استفاده از قرمزدانه و روناس است.

طرح هایی كه تركمن ها در بافت فرش به كار می برند، بیشتر شكسته و هندسی و شبیه طرح های بخارایی می باشد كه اصطلاحاً به آن ˈآخالˈ می گویند.

زمینه این نوع قالی ها مزین به كتیبه ها و یا قاب های لوزی شكل است كه به كمك خطوط متقاطع به هم ارتباط یافته اند.

نقوش اصلی دست بافته های تركمن ها 'گل یا تمغا' یعنی بركه آب است و به گل های لوزی شكل یا هشت ضلعی اطلاق می شود.

مهم ترین این نقوش و گل هایی كه در بافته های تركمن مورد استفاده قرار می گیرد، عبارت از ماری گل، ناب گل، قفسه گل، درناق گل، تكه گل، انسی، قزل ایاق، تونیك گل، قوش گل، آوغان گل، تاج خروز، پنجاراگل، آق نقش، گل پنجه، ارساری گل، دالی و بشیر است.

بیشتر بافندگان فرش استان گلستان در گنبدكاووس، كلاله، مراوه تپه، مینودشت، علی آباد كتول، آق قلا، بندرتركمن و آزادشهر ساكن هستند.

موزه مردم ‌شناسی شهرستان گمیشان

این موزه به معرفی مشاغل بومی و سنتی قوم تركمن، آداب و رسوم محلی و صنایع دستی آنان می‌ پردازد و در سال 1389 راه ‌اندازی شده است.

موزه مردم شناسی گمیشان در ساختمانی تاریخی معروف به گوكلانی و در میان بافت سنتی و زیبای شهر گمیشان نگاه هر بیننده ای را به خود جلب می كند.

اغلب مردم ساكن در شهرستان گمیشان تركمن بوده و دارای هنرهای سنتی و صنایع دستی و آداب و رسوم، آیین ها و مشاغل بومی ویژه ای هستند كه حفظ و معرفی آن ها علاوه بر توسعه فرهنگی منطقه و حفظ اصالت آن سبب جذب بیشتر گردشگر خواهد بود.

شهرستان گمیشان به فاصله تقریبی 60 كیلومتر با بیش از 68 هزار نفر جمعیت در شمال غربی استان گلستان و در كناره شرقی دریای خزر واقع است.

گلستان با حدود یك میلیون و 850 هزار نفر جمعیت اقوام مختلف ایرانی همچون فارس، تركمن، سیستانی، بلوچ و دیگر قومیت ها را در خود جای داده است.

این استان مرزی دارای 14 شهرستان شامل 29 شهر و حدود یكهزار روستا بوده و با توجه به جاذبه های طبیعی، تاریخی و آب و هوای مناسب در ایام تعطیلات عید نوروز و فصل تابستان پذیرای گردشگران بسیاری از نقاط مختلف كشور می باشد.

3014/1648