علم بدعت يا علم عزاداري حضرت ابا عبدالله (ع) ؟

وقايع هر ملت، پيام آور تجربيات و درس هاي گرانبهاي گذشتگان است كه با بهاي گزاف به دست آمده تا سرنوشت يك ملت يا پيروان يك دين را رقم بزند، يكي از اين وقايع، رويداد خونين و عبرت آموز كربلاست كه با خون 72 تن انسان پاك و در راس آن امام سوم شيعيان همراه است.
1400 سال اين واقعه زنده نگهداشته شده و الهام بخش بسياري از نهضت هاي حق عليه باطل بوده و برگزاري مراسم عزاداري و سوگواري براي اين واقعه يادآوري جانفشاني كساني است كه براي روشن نگهداشتن چراغ حق، مرارت ها كشيدند.
عزاداري شيعيان در روزهاي تاسوعا و عاشورا سنت ديرين است كه از گذشته هاي دور با آدابي همراه بوده تا مردم را به درك مفهوم عمقي اين واقعه سوق دهد اما گاهي بزرگ نمايي رويدادها، بدعت ها و حركات نامتعارف مانند قمه زدن و آسيب رساندن به بدن كه شيعيان را خرافه پرست جلوه داده و موجب وهن مذهب مي شود، مردم را از ماهيت اصلي برگزاري مراسم سوگواري دور كرده است.
از سوي ديگر، مجالس عزاداري كه به منظور بزرگداشت شهداي كربلا همه ساله در سراسر جهان برگزار مي شود، آثار و بركات بسيار از جمله پيوند قلبي با ائمه معصومين (ع)، ايجاد وحدت بين صفوف پيروان حضرت اباعبدالله، آشنا شدن مردم با سبك و سيره ائمه (ع)، امر به معروف و نهي از منكر دارد كه ورود خرافات و حركات نامتعارف، برگزاري اين مراسم را از اهداف اصلي خود دور مي كند.
مدير كل تبليغات اسلامي خراسان رضوي در اين باره به خبرنگار ايرنا گفت: مداحي، منبر و مجلس روضه خواني يا مديحه سرايي براي اهل بيت (ع) رشته نوري است كه انسان را به سوي كمال پيش مي برد و در جدال با نور هميشه تاريكي و ظلمت وجود داشته است.
حجت الاسلام احمد لطفيان افزود: ظلمت براي اينكه حقانيت خود را ثابت كند، گاهي لباس نور مي پوشد و يك تجلي نور از خود نشان مي دهد، اما حكايت نور در مقابل ظلمت با لباس نور، حكايت آب و سراب است و آنچه ما را از حقيقت سيراب مي كند، آب حيات است نه سراب.
وي اظهار كرد: آسيب ها در حوزه مراسم عزاداري براي اهل بيت (ع) به 2 بخش آسيب هاي شكلي و آسيب هاي محتوايي تقسيم مي شود كه در طول تاريخ هر 2 نوع آسيب بر اين مراسم مترتب بوده است.
وي گفت: برخي آسيبها آگاهانه و مديريت شده از سوي دشمنان است اما برخي آسيب ها تعمدي نبوده و از روي عشق و علاقه يا شدت عاطفه مردم به ساحت مقدس اهل بيت (ع) بوجود آمده است.
مدير كل تبليغات اسلامي خراسان رضوي افزود: اغلب انحرافات يا آسيب هاي شكلي كه بستر عشق دارد، ناآگاهانه است اما انحرافات يا آسيب هاي محتوايي، آگاهانه است و ناآگاهي ما و آگاهي مديريت و برنامه ريزي شده مغرضان باعث مي شود اين آسيب ها در مراسم عزاداري رواج پيدا كند.
وي اظهار كرد: در حوزه آسيب هاي شكلي، ورود برخي آلات عزاداري غيرمتعارف و ناهنجار، داشتن پوشش هاي ناهنجار، شكل آرايش برخي اماكن مذهبي، شكل ورود كساني كه مي خواهند در مجلس اهل بيت (ع) ابراز عشق در قالب عزاداري كنند، بسترساز بروز آسيبهاست.
وي گفت: در بخش آسيب هاي محتوايي نيز دست دشمن رو مي شود زيرا انديشه دشمن كمرنگ كردن محور شهادت طلبي، ايثار، مقاومت و نوع دوستي و جاذبه هاي اجتماعي در مكتب اهل بيت (ع) است.
حجت الاسلام لطفيان افزود: بر اين اساس دشمن تاكيد دارد كه ظاهر مراسم عزاداري حفظ شود اما باطن و محتواي آن كم عمق باشد تا محركي براي جامعه نگردد و انسان را در گذشته نگه دارد و او را از درك شرايط امروز خود و جهان غافل كند.
وي اظهار كرد: براي جلوگيري از آسيب هاي شكلي و محتوايي در مراسم عزاداري بايد با محوريت خطبا و هيات هاي مذهبي و شاعران و ذاكران، يك سري اقدامات در قالب روضه خواني ها و نحوه عزاداري هيات هاي مذهبي و آگاه سازي مردم نسبت به ماهيت و هدف اصلي برگزاري اين مراسم انجام شود.
وي گفت: مهمتر از آن در حوزه عمق بخشي به اين بستر عميق و اثرگذار ديني، بايد شعر براي نوحه خواني، قهرمان پرور، ظلم ستيز، حماسه آفرين و نفوذناپذير باشد، منبر بايد سنگر سد كردن رخنه هاي نفوذ در جامعه قرار گيرد و هيات مذهبي بايد مركز تعليم فرمول جامع مدرسه اهل بيت (ع) باشد تا هم عقايد اسلامي در آن تحكيم يابد و هم احكام شريعت تعليم و هم اخلاق اسلامي ترويج داده شود.
وي افزود: مجلس عزاداري يا شادي مورد مطلوب ائمه معصومين (ع)، مجلسي است كه عقايد مردم تحكيم شود، دايره دانسته هاي شرعي آنان گسترش پيدا كند و فضائل اخلاقي آنان بيشتر شود.
مدير كل تبليغات اسلامي خراسان رضوي گفت: اگر هيات مذهبي را به عنوان يك موجود هويت دار، زنده و پويا قلمداد كنيم، بايد اين هيات جبهه امام شناسي باشد و در آن مردم نسبت به امام قبل ابراز عشق كنند و آن امام را با امام امروز تطبيق دهند و در دفاع از امام امروز سستي به خرج ندهند.
وي افزود: عزاداري هيات مذهبي يا عزاداري در مجالس روضه خواني يك كار ريتميك است كه نياز به نظم دارد كه استفاده از آلات و حركات در جهت تنظيم حركت هيات اشكال ندارد اما اگر آلات يا حركات عزاداران خارج از عرف باشد، يك بدعت است.
وي اظهار كرد: اينكه برخي طبل ها و اقلام عزاداري ساخت داخل كشور نبوده و جزو اقلام وارداتي به شمار مي روند، خلاف عرف است و اين مصداق يك نوع ناآگاهي است كه بايد هيات هاي مذهبي به اين مساله توجه كنند.
وي ادامه داد: رهبر معظم انقلاب بر نوآوري در امتداد سنت گذشتگان تاكيد دارند، اما در اين بخش استفاده از اقلام غيرمتعارف، آهنگ هاي سبك و سبك هاي تقليدي كه مضمون آن غلو و بزرگنمايي ماجراست، صحيح نيست و استفاده از آن در محور عزاداري براي اهل بيت (ع) اشكال دارد.
حجت الاسلام لطفيان گفت: ادبيات تخديري يكي از بدعت ها و خرافاتي است كه در مجالس عزاداري براي اهل بيت (ع) وجود داشته و با روح اينگونه مجالس منافات دارد لذا بايد با بهره گيري از ادبيات عاشورايي، مجالس عزاداري براي اهل بيت (ع)، جامعه را به سوي تفكر پيش ببرد نه فقط در مسير ايجاد حس نگهدارد.
وي افزود: به كار بردن شعر يا نوحه تخديري كه انسان را از حركت بازدارد يا انسان را وارد حس و حالي كند كه نتواند از آن خارج شود و مسير خود را تشخيص دهد، يك آسيب جدي است.

* بدعت هاي هيات هاي مذهبي / آسيب ها و راهكارها
رئيس شوراي هيات هاي مذهبي خراسان رضوي نيز در اين باره به خبرنگار ايرنا گفت: طي 2 سال اخير با اقدامات انجام گرفته، آسيب هاي مراسم عزاداري براي حضرت اباعبدالله الحسين (ع) بويژه در بخش مداحي و سبكهاي عزاداري، كاهش يافته است.
حجت الاسلام حسن صباغيان افزود: در پي تاكيد رهبر معظم انقلاب، كارگاه هاي آموزشي مناسب براي جهت دهي صحيح به مراسم عزاداري اين هيات ها براي مسئولان هيات هاي مذهبي در استان برگزار شد تا مصاديق انحراف و بدعت يا غلو در اين مراسم حذف شود.
وي اظهار كرد: زماني كه سند محكمي براي ابراز برخي وقايع وجود نداشته باشد، نقل يك واقعه بدون سند تبديل به بدعت و گاهي اين بدعت تبديل به خرافه مي گردد.
وي با اشاره به مصاديق انحرافات در مراسم برگزار شده از سوي هيات هاي مذهبي گفت: لطمه زدن به بدن، عزاداري روي خار، عزاداري روي آتش، قمه زني، استفاده از انگشترهاي تيغه دار هنگام سينه زدن، مصاديق بدعت در مراسم عزاداري هيات هاي مذهبي است كه حرام نيز مي باشند.
حجت الاسلام صباغيان افزود: استفاده از سبك هاي نامتعارف در آهنگ و ريتم هايي كه لهوي محسوب مي شود، درآوردن صداهاي ناهنجار يا حركت هاي سينه زني و زنجيرزني كه تبديل به رقص مي گردد از ديگر مصاديق انحراف در مراسم عزاداري براي اهل بيت (ع) است.
وي اظهار كرد: همه انحرافات و بدعت هاي مزبور در مراسم عزاداري هيات هاي مذهبي در ايام محرم و صفر در اين استان وجود داشته كه با برگزاري كارگاه هاي آموزشي و برخي ساماندهي ها، به حداقل ممكن رسيده است.
وي گفت: عمده اقلامي كه در مراسم عزاداري هيات هاي مذهبي استفاده مي شود شامل پرچم، علامت، علم، كتل، زنجير، طبل و سنج است كه در بين آنها استفاده از اقلامي كه ساختار آن از حد متعارف خارج شده باشد، انحراف محسوب شده و استفاده از آن مجاز نيست.
حجت الاسلام صباغيان افزود: برخي زنجيرها به گونه اي ساخته شده اند كه به بدن آسيب مي زنند، برخي طبل ها و سنج ها بسيار بزرگ با اشكال نامتعارف هستند و صداي ناهنجار دارند كه استفاده از اين اقلام در هيات هاي عزاداري مجاز نيست.
وي بيان كرد: در مورد 'علامت' كه بسيار عريض بوده و حمل آن در مراسم تا حدي مشكلاتي را در پي دارد، ديدگاه هاي مختلف وجود دارد كه برخي استفاده از آن را در هيات هاي مذهبي مجاز و برخي ديگر استفاده از آنها را مجاز نمي دانند، اما در مجموع قانون مدوني در اين زمينه وجود ندارد.
وي گفت: نظر نماينده ولي فقيه در استان نسبت به استفاده از علامت در مراسم عزاداري در مشهد مثبت است اما از 250 هيات مذهبي در مشهد كه علامت دارند، 2 يا سه هيات مذهبي مجاز هستند كه از علامت استفاده كنند.
وي افزود: در استان خراسان رضوي هشت هزار و 100 هيات و مجلس عزاداري در سامانه هيات هاي مذهبي سازمان تبليغات اسلامي ثبت شده كه از اين تعداد يكهزار و 200 هيات و مجلس مربوط به زنان است، همچنين از اين تعداد چهار هزار و 100 هيات مربوط به مشهد است.

* سازماندهي مداحان براي تعميق مراسم مذهبي
رئيس كانون مداحان و شاعران آئيني استان خراسان رضوي نيز در اين زمينه به خبرنگار ايرنا گفت: در مجموع چهار هزار و 500 مداح از اين استان در سامانه طوبي سازمان تبليغات اسلامي به ثبت رسيده اند.
حجت الاسلام قاسم داور صفت افزود: سازمان تبليغات اسلامي براي آموزش مداحان برنامه ريزي كرده كه يكي از مهمترين آموزش ها روضه هاي ماه هاي محرم و صفر است.
وي بيان كرد: در دوره هاي آموزشي مربوط به مداحان، روزشمار وقايع محرم و صفر بررسي و روضه هاي صحيح از ناصحيح تميز داده مي شود.
وي گفت: انحرافات متعدد در جامعه مداحي و نوحه خواني براي عزاداري اهل بيت (ع) بويژه در ايام محرم و صفر بوجود آمده است كه منشا عمده آنها از خارج از مرزهاي كشور مي باشد.
رئيس كانون مداحان و شاعران آئيني خراسان رضوي افزود: برخي مداحان تلاش مي كنند در شعرخواني و روضه خواني خود، مظلوميت حضرت امام حسين (ع) را نشان دهند و واقعه عاشورا را آنچنان دردناك بيان مي كنند تا شيون و گريه مردم بيشتر شود، بدون آنكه هدف اصلي قيام حضرت امام حسين (ع) و عبرت آموزي از اين واقعه را مورد تاكيد قرار دهند.
وي اظهار كرد: مداح واقعي كسي است كه اهداف عاشورا را تبيين و به معرفت افزايي مردم بپردازد و اشعار بيان شده در روضه هاي ماه محرم بايد جنبه هدايت گري داشته باشد.
وي مطالبه دستمزد زياد از سوي برخي مداحان را از ديگر آسيب هاي حوزه مداحي دانست و گفت: اين كانون تعيين كننده حقوق براي مداحان نيست و حقوقي نيز براي مداحي در نظر گرفته نشده است زيرا معتقديم كه طبق ارزشهاي اسلامي، مداحي نرخ ندارد و بايد خالصانه باشد و مداحان بايد خود را خادم و نوكر حضرت امام حسين (ع) بدانند.
حجت الاسلام داور صفت افزود: پيگيري موارد خلاف عرف توسط مداحان نيز در صورت بروز شكايت انجام مي شود كه در اين راستا سال گذشته از يك مداح در مشهد به دليل گرفتن دستمزد زياد شكايت شد كه مورد رسيدگي قرار گرفته و دادگاه راي به جريمه نقدي وي داد.
وي اظهار كرد: مداحان خراسان رضوي در حال سطح بندي يا رتبه بندي هستند كه اين كار در برخي شهرستان ها مانند فريمان و سبزوار به پايان رسيده و در باقي شهرستان هاي استان در حال انجام است.
وي گفت: اين اقدام به ساماندهي مداحان و انتخاب درست آنان از سوي مردم براي مراسم روضه خواني منجر خواهد شد.
7489 / 6053 خبرنگار: ميترا عبداللهي ** انتشار دهنده: محمد حسين علي مقدم