خشكسالي فارس در مسير بحران

كارشناسان معتقدند : قهر طبيعت ،تداوم خشكسالي ها و برداشت بي رويه آب از منابع زيرزميني اقليم فارس را به سمت اقليم دائما خشك و كم آب تغيير داده است.
بر اساس اعلام كارشناسان داخلي و خارجي ، استان فارس به سمت بحران جدي آب در حركت است و در اين مسير منابع آب ذخيره شده هزار ساله خود را از دست داده است طوري كه نمايان شدن فروچاله هاي وسيع را در برخي مناطق اين استان به همراه داشته است .
آمارها و اطلاعات گوياي آن است كه ميزان كف شكني چاه ها در كشور حدود 600 كيلومتر بوده كه 200 كيلومتر از آن در استان فارس اتفاق افتاده است .
ذخيره آب سدهاي ملاصدرا ، سيوند و درودزن در استان فارس به شدت كاهش يافته و ميزان آب موجود آنها فقط براي مصرف شرب نگهداشته مي شود.
بر اساس آمارهاي رسمي ، 95 درصد از منابع آبي فارس به مصرف كشاورزي، چهار درصد مصرف شرب و يك درصد مصرف صنعتي دارد.
حجم آب قابل استفاده سد درودزن 89 ميليون متر مكعب است كه اين ميزان براي تامين آب شرب مردم شيراز نگهداري مي شود ، حجم آب قابل استفاده در سد سيوند به صفر رسيده و سد ملا صدرا كمتر از 13 ميليون متر مكعب آب قابل استفاده براي شرب دارد.
سدهاي ملاصدرا ، درود زن و سيوند در شمال فارس منابع اصلي تامين آب كشاورزي زمين هاي زيردست در شهرستان هاي شيراز ، مرودشت ، ارسنجان ، خرامه است.
تداوم خشكسالي در استان فارس ذخيره آب پشت سدها و سفره هاي آب زيرزميني را بحراني كرده و اين مهم چاره انديشي ها و توجه ويژه دولت را مي طلبد.
فرماندار شهرستان سردسيري بوانات گفت: شهرستان بوانات وابسته به كشاورزي و باغداري است و 90 درصد مردم از اين بخش امرار معاش دارند.
محمد اسداللهي افزود : در خشكسالي هاي سالهاي اخير باغات و زمين هاي زراعي شهرستان خسارت زيادي ديده اند به گونه اي كه 20 درصد درختان گردوي يكصد ساله شهرستان از بين رفته است.
وي اضافه كرد: درختان بادام منطقه اغلب خشك يا كم بار شده اند و باغات انگور شهرستان كه به گونه اي مقاوم بودند با افت محصول مواجه هستند .
بگفته وي ، خشكسالي هاي متوالي موجب مهاجرت بسياري از شهروندان بواناتي به استانهاي ديگر بويژه يزد شده و برخي روستاها مانند منج عليا و سفلي تا 70 درصد جمعيت خود را در مهاجرتها از دست داده و خالي از سكنه شده اند.
وي بيان داشت: مسئولان مي توانند با ايجاد تمهيدات لازم براي سرمايه گذاري بخش خصوصي در زمينه صنايع تبديلي در رونق بخشيدن به اقتصاد اين منطقه اثرگذار باشند.
فرماندار شهرستان ني ريز هم گفت: ني ريز از متوسط بارندگي در سالهاي پرآب 200 ميليمتر برخوردار بوده اما در سالهاي خشكسالي اين ميزان بسيار تقليل داشته است.
امير اميري ادامه داد: در سال زراعي گذشته ، با بارندگي هاي ابتداي فصل بهار در مجموع ميزان بارندگي در اين شهرستان به 160 ميليمتر رسيد.
وي اضافه كرد: شهرستان ني ريز در خشكسالي هاي متوالي در 20 سال گذشته بسيار آسيب پذير شده به گونه اي كه بخش عمده اي از باغات و زمين هاي كشاورزي از چرخه توليد خارج شده است.
اميري گفت: در گذشته در اين شهرستان 70 هزار تن گندم توليد مي شد در حالي كه در سال جاري تنها چهار هزار و 500 تن گندم بدست آمده است.
وي افزود: چاههاي آب كشاورزي در بيشتر نقاط كم آب وخشك شده و حتي قنات دو هزار ساله اين شهرستان بكلي رو به خشكي رفته است.
اميري بيان كرد: مسئولان كشاورزي فارس بايد تغيير الگوي كشت در مناطق مختلف را به جد دنبال كنند و راهكارهاي اساسي براي برون رفت از اين بحران را پيگيري نمايند.
وي ادامه داد: در اثر تداوم خشكسالي در دهه اخير ، مهاجرت بي رويه روستاييان به شهرستانهاي فارس در پي تامين معاش به معضلي جدي تبديل شده است.
فرماندار جهرم ديگر شهرستان فارس گفت: در دهه اخير تداوم خشكسالي كشاورزي و اقتصاد استان فارس از جمله جهرم را فلج كرده ، برون رفت از اين مهم توجه ويژه دولت را مي طلبد.
عليرضا صحراييان اظهار داشت: خروج بخش كشاورزي از ركود با اعتبارات اندك ميسر نيست بلكه بايد اعتباراتي ويژه براي نجات فارس از بحران خشكسالي تخصيص داده شود.
وي بيان كرد: شهرستان جهرم از زيرساختهاي صنعتي بي بهره مانده وعمده فعاليت اقتصادي آن بر پايه كشاورزي بوده است.
وي اضافه كرد: تداوم خشكسالي‌ها ، كاهش روند توسعه كشاورزي سنتي به صنعتي آمار بيكاري در اين شهرستان را افزايش داده است.
فرماندار شهرستان مرودشت گفت: اين مرودشت يكي از مناطق عمده توليد ات كشاورزي در فارس است كه متاسفانه بدليل خشكسالي هاي متوالي سال به سال توان خود را بيشتر از دست مي دهد.
محمد رسول زارع افزود: اجراي طرح نكاشت و تغيير الگوي كشت در اين منطقه بسيار موثر خواهد بود تا منابع آب منطقه تا حدودي بازدهي خود را بدست آورند.
وي اظهار كرد: براي جبران افت منابع آب زيرزميني در دهه اخير ، بايد 55 هزار ميلي‌متر بارندگي در 10 سال آينده اتفاق افتد تا اين منابع به حالت اوليه خود بازگردند.
رييس سازمان جهاد كشاورزي استان فارس هم ضمن تائيد خسارتهاي جبران ناپذيري كه طي يك دهه
گذشته به كشاورزي و فعالان اين عرصه از جمله زارعين و باغداران وارد شده است ، گفت: مديريت خشكسالي در اغلب نقاط كشور بدليل بهره گيري از روشهاي سنتي كارايي لازم را نداشته است.
دكتر محمد مهدي قاسمي افزود: با توجه به تداوم خشكسالي و محدوديت و فقر منابع آبي و گسترش تغييرات آب و هوايي دسترسي به برنامه ريزيهاي اساسي مقابله با خشكسالي و ايجاد تسهيلات براي اجراي روشهاي نوين آبياري ضروري است.
به گفته وي استان فارس زماني توليد كننده اول گندم در كشور بود ولي امسال به سبب خشكسالي هاي پياپي 90 هزار هكتار از اراضي گندم ديم و آبي فارس از چرخه توليد خارج شده است.
قاسمي بيان كرد: در يك دهه گذشته از طريق 80 هزار حلقه چاه در فارس سالانه 10 ميليارد مترمكعب آب از منابع زيرزميني خارج ‌شده كه اين مهم عمق فاجعه را بيان مي كند.
بگفته قاسمي ، تغيير الگوي كشت و همكاري كشاورزان در ترويج و بهره گيري از اين مهم تنها راه برون رفت و كنترل عوارض خشكسالي است.
وي گفت: استان فارس به دليل خشكسالي هاي پياپي ناگزير به اجراي كشت هاي جايگزين و تغيير الگوي كشت است و براي تحقق هر چه بهتر اين طرح مسئولان بايد زمينه همكاري كشاورزان با دست اندركاران كشاورزي را فراهم كنند.
وي اضافه كرد: براي مقابله با بحران خشكسالي بايد محققان اطلاعات همه جانبه اراضي و آب هاي سطحي و زيرزميني و وضعيت جوي و راهكارهاي موثر را در اختيار مسئولان قرار دهند.
قاسمي ادامه داد: مقابله با بحران كم آبي در فارس ، تدبير ملي ، فرهنگ سازي و گذر از شيوه سنتي كشاورزي به صنعتي را مي طلبد و در اين مسير بايد كشاورزان به مزيت سيستم هاي نوين آبياري ، تسطيح ليزري و رعايت الگوي كشت آشنا شوند تا بتوان از عوارض بحران كم آبي كاست.
بگفته اين مسوول ، فارس در زمينه آب زراعي وضعيت نگران كننده اي دارد و اغلب دشتهاي حاصل خيز فارس با بيلان منفي سفره هاي آب زيرزمين مواجه هستند.
قاسمي بيان كرد: سفره هاي آب زيرزميني فارس هر سال افت بيشتري پيدا مي كند در حاليكه اين منابع تجديد پذير نيستند ، مقابله با اين بحران نياز به بهره گيري از راهكارهاي علمي تجربي دارد.
وي فرهنگ سازي و ترويج تحقيقات كاربردي ، ساماندهي و كنترل چاههاي غير مجاز و برداشتهاي بي رويه از آبهاي زيرزميني پوشش مسيرهاي انتقال آب را از راهكارهاي مهم عنوان كرد.
رييس سازمان جهاد كشاورزي فارس ، آبخيزداري ، حفظ ، احيا و توسعه منابع طبيعي ، آبخوان داري و اجراي الگوي كشت را در بهره وري بيشتر از منابع آب و خاك استان اثرگذار دانست.
قاسمي ادامه داد: در سال زراعي 93-94 بر اثر خشكسالي 30 هزار ميليارد ريال به بخش كشاورزي خسارت وارد شده است.
استاندار فارس با اشاره به روند اعتبارات خشكسالي در فارس گفت : اين استان به لحاظ نقشي كه در توليد و تامين مواد غذايي كشور دارد بايد از سوي دولت به رفع اين معضل با ديد وسيعتري نگريسته شود.
مهندس سيد محمد علي افشاني افزود: وضعيت آب فارس بدليل عدم مديريت و برداشت هاي بي رويه از ذخاير زيرزميني در دوره هاي خشكسالي بحراني شده است.
وي ادامه داد: افزايش تعداد چاه هاي غيرمجاز و بهره گيري از حجم كامل ذخاير آبي زيرآبخوان ها بمراتب بدتر از دهه 80 شده است.
استاندار فارس اظهار كرد: اگر وضعيت بارندگي در دو سال آينده مانند چند سال گذشته باشد، فارس با بحران جدي تري رو به رو خواهد شد.
بگفته وي ، اعتبارات در نظر گرفته شده توسط دولت براي مقابله با خشكسالي در استان هاي ديگر از شاخص هاي برتري برخوردار است و دولت بايد براي فارس تدبيري ديگري بينديشد.ك/4
6117/ 5054