توسعه از راه مرز مشترك - امیرشاهین نایبی فر*

خراسان جنوبی از طریق چهار شهرستان مرزی سربیشه، درمیان، نهبندان و زیركوه دارای مرز مشترك با افغانستان است كه توسعه صادرات و واردات و بازارچه های مرزی این مناطق یكی از راه های توسعه اقتصادی و اجتماعی استان است هرچند مهم ترین راه توسعه خراسان جنوبی توجه به ترانزیت و حمل و نقل از طریق ایجاد جاده ماهیرود به سمت فراه افغانستان به شمار می رود.
منطقه ماهیرود دارای یك بازارچه مرزی به نام «میل 78» است كه در فاصله 240 كیلومتری شهر بیرجند و 140 كیلومتری شهر سربیشه قرار دارد، این بازارچه با شهر فراه مركز استانی به همین نام در افغانستان 150 كیلومتر فاصله دارد.
بدیهی است اگر جاده مرزی ماهیرود به فراه افغانستان تكمیل شود به زودی شاهراه ترانزیتی اتصال ایران به آسیای میانه در استان ایجاد و از سراسر ایران، برای ترانزیت به كشورهای افغانستان، ازبكستان، تاجیكستان، قرقیزستان و ... از این شاهراه حمل و نقل می شود كه توجه همه مسئولان كشوری به این منطقه مضاعف شده و توسعه استان خراسان جنوبی به یك خواست ملی و نه استانی تبدیل می شود.
موضوع راه آهن و آب همچنان از مهمترین اولویت های خراسان جنوبی است اما با توجه به هزینه بالایی كه تامین این دو زیرساخت برای دولت و كشور دارد امكان ایجاد این زیرساخت ها در كوتاه مدت وجود نداشته و بهتر است مسئولان استانی و نمایندگان خراسان جنوبی در مجلس شورای اسلامی با همدلی و هم افزایی با یكدیگر، بیشترین تلاش خود را برای تكمیل جاده ماهیرود به فراه بگذارند تا توجه كل كشور به این منطقه جلب شود.
بی تردید ایجاد ترافیك ترانزیتی در این بخش زمینه تسریع دیگر پروژه های زیرساختی مثل انتقال آب به خراسان جنوبی از دریای عمان و احداث راه آهن را فراهم كرده و اجرای هر نوع پروژه زیرساختی دیگر را هم به لحاظ كارشناسی توجیه پذیرتر می كند.
اكنون خراسان جنوبی در بخش تولید ناخالص جزو ضعیف ترین استان ها بوده و به عبارتی برچسب محرومیت را كماكان بر پیشانی خود دارد، اما مزیت هایی كه بر تارك این استان می درخشد نوید دهنده این امید است كه توسعه خراسان جنوبی و قرار گرفتن در ردیف استان های مطرح كشور كار دشواری نیست فقط باید اولویت سنجی صحیح در نیازها انجام شود.
معدن از دیگر قابلیت های استان است و تنها ذخایر منیزیت ایران در بیرجند و سربیشه مربوط به خراسان جنوبی است و بزرگ ترین ذخیره و تنها معدن آزبست ایران «معدن حاجات نهبندان» بوده و ذخایر و معادن مهم بنتونیت در شهرستان فردوس، گرانیت در شهرستان بیرجند و سربیشه، گل سفید در شهرستان بیرجند، بازالت شهرستان سربیشه، معادن سنگ در بشرویه مورد بهره برداری قرار می گیرد كه می تواند منبع مهمی برای تجارت به ویژه صادرات به كشورهای اطراف باشد.
یكی دیگر از مهم ترین معادن خراسان جنوبی، معدن مس قلعه زری واقع در جنوب غرب استان در شهرستان خوسف است كه به علت عیار طلای بالای آن در جهان شناخته شده است.
معادن ارزشمند زغال سنگ طبس هم از ظرفیت های استان است و شهرستان طبس را در ردیف یكی از غنی ترین مناطق كشور به لحاظ ثروت ملی قرار داده است.
كشاورزی از دیگر ظرفیت های استان از گذشته بوده چون این استان به لحاظ شرایط اقلیمی منحصر به فرد است و با وجود خشكسالی های متوالی، محصولات راهبردی و دارای شهرت جهانی از قبیل عناب، زرشك و زعفران را دارد كه در صورت ایجاد بسترهای لازم از كالاهای پرمصرف صادراتی است.
امروز با مشخص شدن ظرفیت های خراسان جنوبی می توان ادعا كرد كه این استان به لحاظ بالقوه از ثروتمندترین استان های كشور است و تنها برنامه ریزی و مدیریت صحیح می تواند در مدت زمان كوتاهی چهره این استان مرزی را متحول كند.
با وجود همه ظرفیت های عظیم در كشاورزی، معدن و تولید بالاترین نقطه قوت خراسان جنوبی مرز مشترك با افغانستان است و به نظر می رسد اگر مسئولان تلاش خود را برای تسریع در ایجاد راه ماهیرود به فراه افغانستان، مضاعف كنند و این شاهراه ترانزیتی اتصال ایران به آسیای میانه ایجاد شود خود به خود دیگر ظرفیت های استان و منطقه شرق كشور شكوفا می شود.
*خبرنگار ایرنا