روستاگردي؛ كليد مهاجرت معكوس

نكته قابل توجه اينجاست كه ايجاد زيرساخت‌هاي گردشگري در روستاها با رويكرد بوم‌گردي هزينه چنداني براي دولت‌ها نخواهد داشت اما مي‌تواند انقلابي در گردشگري كشور به‌وجود آورد. تجربه نشان داده است در روستاهايي كه به بوم‌گردي و درنهايت گردشگري توجه ويژه شده است؛ شاهد پديده مهاجرت معكوس و بازگشت روستاييان به زادگاه خود هستيم. در اين گزارش به معرفي روستاهاي گردشگري كشور پرداخته‌ايم كه باهم مي‌خوانيم.

**روستايي با خانه‌هاي دستكند
در 24 كيلومتري شهرستان بناب، دو روستاي هدف گردشگري قرار دارد كه معماري پلكاني آن‌ها براي بسياري از گردشگران، زيبا و جذاب است؛ روستاي تاريخي «توته خانه» در 22 كيلومتري شهر بناب و محصور در ميانه‌هاي يك كوه سرسبز، اين روزها هواي بسيار مطبوع و طبيعت جذابي دارد.يكي از مهم‌ترين جاذبه هاي «توته خانه»، معماري صخره اي اين روستاست كه در نوع خود كم نظير و ديدني است، همچنين دو كيلومتر دورتر از روستاي «توته خانه»، روستاي ديگري به نام «سِوِر» با جمعيت 70 خانوار قرار دارد.

معماري منحصر به فرد اين روستا نيز سبب شده است كه در كنار روستاهايي مانند «كندوان» و «توته خانه»، مقصد گردشگراني باشد كه در ايام تعطيلات به ويژه قبل از فرارسيدن هواي بسيار سرد، به اين مناطق سفر مي كنند.«سور» نيز مانند «كندوان» و «توته خانه»، داراي بافت صخره اي است و خانه هاي دستكند آن كه وسعت آن‌ها حدود 150 تا 200 متر است، به صورت تودرتو ساخته شده اند.

در اعماق زمين‌هاي روستاي حيرت‌انگيز «سور» نيز ده ها خانه دستكند در دل سنگ ها و گدازه هاي آتشفشاني ساخته شده است، اما با توجه به اين كه اين دستكندها در زير خانه هاي شخصي اهالي روستا قرار دارند، دسترسي به آن دشوار است. در حال حاضر نيز نمي توان وسعت اين شهر زيرزميني را تخمين زد؛ حتي اين امكان وجود دارد كه بخشي از تاريخ اين منطقه، در همين دستكندهاي زيرزميني يافت شود.

**زمردي در سيستان و بلوچستان
اين روستا كه حدود 75 كيلومتر تا گرماي سوزان كوير «ريگ ملك» فاصله دارد، گويي كه قطعه اي از بهشت است تا شاهدي بر قدرت پروردگار باشد؛ سرسبزي و طراوت آن نيز نمايي بسيار دل انگيز دارد. درواقع، روستاي «تمين» بهشتي است در بلوچستان و دري است بر دامان تفتان. اگر مسير رودخانه اين روستا را تعقيب كنيم، روستاهاي دهستان يكي پس از ديگري در مسير آن قرار گرفته اند.

اثر برجسته و شناسايي شده تمين، قلعه اي با 25 متر ارتفاع از سطح دره تمين مركزي بر فراز صخره اي بلند با مصالح بومي، هم چون گل رس ساخته شده؛ در حالي كه قلعه «باذ» قدمت 250 ساله مركز فرماندهي حاكمان منطقه بوده است. از آثار ديگر اين دهستان، «چله خانه» است كه در گذشته هاي دور، مردم مسلمان اين ديار در اين مكان كه در دل كوه كنده شده بود، به مدت 40 شبانه روز به دعا و عبادت مي پرداختند و غذاي‌شان فقط آب و در صورت نياز يك عدد خرما بوده است».

تمين 135 كيلومتر از زاهدان و 65 كيلومتر از ميرجاوه فاصله دارد و كار عمده مردم منطقه كشاورزي است. محصول اصلي آن نيز انجير، توت، شاه توت و ده ها ميوه ديگر است كه در آن به عمل مي آيد و بادام، پسته و گردو نيز در آن قابل برداشت است.

**روستايي به قدمت پنج هزار ساله
روستاي «شال» در جنوبي ترين نقطه استان اردبيل، با آب و هواي مطبوع و خنك و باغات و درختان ميوه، اين روزها پذيراي گردشگران مناطق مختلف كشور است و هنوز رنگ و بوي تمدن و فرهنگ كهن را در خود جاي داده است.«شال» به فاصله 44 كيلومتري از شهرستان خلخال و در مسير منتهي به ماسوله، با قدمتي بيش از 5 هزار سال در بخش شاهرود خلخال واقع شده و در فصل زيباي پاييز، جاذبه‌هاي طبيعي و كهن آن واقعا ديدني است. در لحظه ورود به روستاي شال، سرسبزي و باغات ميوه، چشم هر بيننده اي را خيره مي كند.

جالب اين است كه از بلنداي كوهسار زيباي «پلنگا» و ارتفاعات قله شاه معلم، مي توان زيبايي اين روستا را عين كف دست ديد و لذت برد. وجود چشمه سارهاي كهن از جمله «شيران چشمه» در بالادست روستاي شال، جاذبه هاي آن را دوچندان مي كند.گشت و گذار اهالي روستا با لباس محلي و كلاه‌هاي زيباي موسوم به «شال» بر سر مردان روستا، نشان دهنده ارتباط فرهنگي اهالي اين دهستان با روستاهاي حاشيه شهرهاي استان گيلان است.

اين ارتباطات در پوشش اهالي روستا نيز تاثير گذاشته و لباس روستاييان «شال» به شكل بسيار زيبا و خيره كننده، نظر هر بيننده اي را جلب مي كند. اهالي «شال» هم مانند ساير تات نشينان كشور، به زبان شيرين تاتي، از زبان هاي باستاني ايران صحبت مي كنند.

**«سنگ تراشان» لرستان
روستاي «سنگ تراشان» در حوالي خرم آباد و در محدوده آبشارهاي «نوژيان» و «وارك» واقع شده است كه به ماسوله لرستان شهرت دارد؛ روستايي پلكاني با مناظر طبيعي بسيار زيبا كه در بيشتر اوقات سال، مقصد بسياري از گردشگران است. دره اي كه در پايين دست اين روستا قرار دارد. بعد از بارش هر باران، مملو از توده هاي عظيم و پيوسته ابر مي شود؛ به صورتي كه در پايين دست روستا، صحنه اي بي بديل به شكل دريايي از ابر پديد مي‌آيد و جلوه اي خاص به منطقه «سنگ تراشان» مي بخشد كه از پديده هاي نادر طبيعت ايران به شمار مي رود.

اما آنچه روستاي سنگ‌تراشان را در بين محافل علمي مطرح كرده است، وجود يك محوطه باستاني است كه سال 1382 در حاشيه شمالي اين روستا، سايت ارزشمندي از دفينه هاي مفرغي مربوط به عصر آهن كشف شد و حيرت باستان شناسان را برانگيخت.اين اشياي نفيس مفرغي كه قدمت آن‌ها به هزاره اول پيش از ميلاد مي رسد، از جمله كم نظيرترين گنجينه هاي مفرغي جهان به شمار مي آيند كه تاكنون 6 فصل مورد كاوش باستان شناسي قرار گرفته است. برخي از اشياي شاخص حاصل از كاوش محوطه «پاتخت» سنگ تراشان، هم اكنون در موزه قلعه فلك الافلاك خرم آباد در معرض بازديد گردشگران قرار دارد.

منبع: روزنامه قانون؛ 1397.10.19
گروه اطلاع رساني**9370**2002