واكاوی سخنان مقام های پیشین بانك مركزی درباره فرصت‌سوزی دولت وقت در خروج اموال از آمریكا

به گزارش خبرنگار اقتصادی ایرنا، ماجرای بلوكه شدن دو میلیارد دلار از دارایی های كشور در آمریكا در این روزها با توجه به سخنان دو مقام پیشین بانك مركزی كه به روشنگری درباره اقدام های دولت گذشته پرداختند، زوایای دیگری از سهل‌انگاری و بی‌توجهی به هشدار كارشناسان بانكی در حفاظت از منافع ملی را روشن كرد و جزئیات بیشتری از این ماجرا را آشكار ساخت.

** اشتیاق دعوا كردن، فرصتی برای خروج دارایی‌ها نگذاشت
طهماسب مظاهری كه از سال 1386 تا 1387 ریاست بانك مركزی در دولت نهم را برعهده داشت، درباره عملكرد دولت گذشته در بلوكه شدن اموال كشور در آمریكا به ایرنا گفت كه دولت احمدی نژاد آنقدر مشتاق دعوا كردن بود و تحریم ها را شعارگونه «كاغذ پاره» می نامید كه فرصت هماهنگی برای بیرون آوردن بخشی از دارایی ها از تله تحریم را به خودش نداد.
وی ادامه داد: در دوره یكساله مسئولیت من در بانك مركزی ترتیبی داده شد كه همه درآمدهای ارزی از جمله عواید حاصل از صدور نفت یا به ارزهای معتبر غیر از دلار معامله شود یا اگر بهای معامله دلاری بود، در همان زمان معامله و پیش از ارسال پول برای ما، مبلغ معامله توسط خریدار به ارزهای دیگر تبدیل و سپس برای ما حواله شود. به این ترتیب از دارایی های كشور حفاظت شد.

** بی‌توجهی دولت پیشین به تله تحریم و گرفتاری در دام شعار
«حیدر مستخدمین حسینی» از دیگر مقام‌های بانك مركزی در دولت احمدی‌نژاد بود كه به سایت خبرآنلاین گفت در دولت پیشین به رئیس كل بانك مركزی درباره بلوكه شدن منابع هشدار داده بودیم اما واكنش آقای بهمنی (رئیس كل وقت بانك مركزی) این بود كه در مصاحبه ای گفت به دلیل استقلال بانك مركزی، آمریكا در تحریم آن ناتوان است.
وی به هشدارهای داده شده در دولت احمدی‌نژاد درباره عواقب خرید اوراق بهادار از آمریكا اشاره كرد و گفت، مدیریت گذشته بانك مركزی باید این هشدارها را در نظر می‌گرفت؛ زیرا از زمان نخستین جلسات این دادگاه‌‎ها در مورد جرم نسبت داده شده به ایران، احتمال صدور رای علیه ایران و دست‌اندازی علیه اموال كشور وجود داشت.
وی افزود: در دولت گذشته، بسیاری از كارشناسان و متخصصان به بانك مركزی هشدار می‌‎دادند كه تنش ها در حال افزایش و بهتر این است كه منابع كشور جابجا یا تبدیل شود، زیرا این تهدیدها به این معنا بود كه نه فقط این دو میلیارد بلكه همه منابع ایران در معرض تهدید ناشی از تحریم‌ها قرار می گیرد.
به گفته مستخدمین حسینی، باید منابع ارزی كشور از دسترس آمریكا خارج می شد و حتی كارشناسان برای این اقدام 6 ماه زمان برآورد كردند.
وی دوباره به مصاحبه رئیس كل وقت بانك مركزی اشاره كرد و گفت: وی با صراحت اعلام كرد بانك مركزی مصونیت دارد و منابع ایران را هیچ تحریمی تهدید نمی كند و به هیچ عنوان آمریكا نمی تواند بانك مركزی را مورد تحریم قرار دهد.
این مقام پیشین بانك مركزی تاكید كرد «كارشناسان، حقوقدانان و خود بنده (معاون پارلمانی بانك مركزی) بشدت پیگیر این موضوع بودیم».
مستخدمین حسینی افزود: به بانك مركزی تذكر دادیم اگر قرار باشد آمریكا به منابع و دارایی های ایران دست اندازی داشته باشد این كار را می كند و باید احتیاط كرد و درست نیست بدون در نظر گرفتن تهدیدها دوباره سرمایه‌های ملی ایران را در آمریكا سرمایه گذاری كرد اما بهمنی به هشدارها توجهی نكرد.
وی گفت: سیاست های بانك مركزی در آن زمان بر پایه استانداردها و برنامه ریزی های مالی و اقتصادی نبود... نتیجه نیز این شد كه اكنون می‌بینید.

** فرصت‌سوزی در خروج اموال از آمریكا
بی توجهی به هشدار كارشناسان درباره اینكه نباید به بهانه استقلال بانك مركزی، در آمریكا اوراق بهادار خرید و واشنگتن می تواند با بهانه‌های مختلف به دارایی‌های ایران دست درازی كند، در سال 1387 اثر خود را نشان داد؛ در این سال آمریكا بار دیگر قانون ممنوعیت مبادلات ارزی با ایران را برقرار كرد.
با این همه تا زمان صدور دستور توقیف دارایی‌های ایران در آمریكا در سال 1391، دولت احمدی‌نژاد فرصت‌سوزی كرد و برای خروج دارایی‌های ایران از آمریكا اقدامی انجام نداد.
مساله مهم دیگر اینكه دولت آمریكا از سال 1984 میلادی (1363 خورشیدی) ایران را در فهرست دولت های حامی تروریسم قرار داده و از سال 1996 (1375) این امكان را فراهم كرده است كه قربانیان عملیات سازمان‌هایی كه از حمایت ایران برخوردارند و از دید آنها تروریستی اند، بتوانند علیه كشور ما در محاكم داخلی آمریكا اقامه دعوی كنند.
حاصل این سیاست، صدور احكامی برای توقیف چند ده میلیارد دلار از اموال ایران به بهانه حمایت از تروریسم و گروه های تروریستی از سوی محاكم آمریكایی بوده است.

** اقدام های دولت یازدهم برای جلوگیری از تعدی آمریكا به اموال ایران
رئیس جمهوری اسلامی ایران چهارشنبه (بیست و دوم اردیبهشت) در پایان سفر به كرمان درباره تشكیل یك كارگروه در دولت برای بررسی و ارائه گزارش درباره این پرونده گفت: متاسفانه در فرصتی كه دولت و بانك مركزی وقت در سال‌های 1386 تا 1387 داشتند، اقدام لازم انجام نشد و احتیاط لازم بود بانك مركزی این اوراق را از بانك ها خارج كند.
«حسن روحانی» افزود: آن زمان هشدارهایی به بانك مركزی داده شد كه اموال و اوراق دولتی را در بانك های آمریكا قرار ندهند.
به گفته وی، مقداری از این اوراق آن زمان فروخته شد اما بخش زیادی باقی ماند.
روحانی اقدام آمریكا را غلط و خلاف دانست و اعلام كرد هیاتی مامور بررسی این كار شده و اكنون گزارش آن آماده است. همچنین این موضوع در دادگاه بین المللی لاهه مطرح می شود.

** لزوم پاسخگویی عاملان این سهل انگاری
با توجه به روشنگری ها، اكنون این پرسش مطرح است كه چرا با وجود هشدارها درباره احتمال بروز این مساله، دولت گذشته به این موضوع بی‌توجهی كرده و در دام آمریكا درباره مجاز بودن مبادلات ارزی با ایران افتاده است. نباید از این نكته غافل شد كه برخی رفتارهای داخلی به شاكیان آمریكایی این فرصت را داد در دادگاه استدلال كنند «بانك مركزی ایران فاقد استقلال است و همانند ارگان و نماینده دولت عمل می‌كند».
بسیاری از دادخواست های ارایه شده وكیلان این افراد به دادگاه در سال های گذشته بویژه سال 1390، گرد همین موضوع می چرخید.
پرسش این است كه چه امری قضاوت درباره محاكم قضایی آمریكا و حفظ بانك مركزی از اقدام های آنها را این چنین به خطا برد؟ آیا باید هزینه بی توجهی به هشدار كارشناسان درباره لزوم استقلال بانك مركزی را از بیت المال پرداخت؟ آیا نمی‌شد با اندیشیدن برخی تمهیدها و پیش بینی اقدام های احتمالی از هزینه كنونی كاست و دست كم مسیر دستیابی به اموال ایران را دشوارتر كرد؟
به هر رو، این راه دستبرد به اموال كشور به دلایل گوناگون باز مانده و قصور و تقصیری رخ داده است كه باید درباره آن پاسخگو بود.
روشن است كه ایران از همه راه های حقوقی و قانونی برای استیفای مطالبات ملت استفاده می كند. گرچه در این میان، مقصر اصلی و دشمن اصلی آمریكا و سیاست‌های سلطه‌جویانه آن است كه حتی قوانین بین المللی مورد پذیرش جامعه جهانی را زیر پا می گذارد اما باید از تجربه های تاریخی درس آموخت و راه تكرار آن به هر شكل دیگر را بست.
اقتصام** 2023**