بحران اوکراین از مرز زمانی یکسال و نیم فراتر رفته‌است و هر روز خبری از ارسال کمک‌های نظامی و جنگ‌افزاری آمریکا و متحدان آن به گوش می‌رسد تا کلاف درهم تنیده بزرگترین بحران حال حاضر جهان، پیچیده‌تر شود؛ کمک‌هایی که به گفته الکسی رزنیکوف وزیر دفاع برکنارشده اوکراین بیش از یکصد میلیارد دلار برآورد می‌شود.
به تازگی رزنیکوف در گفت‌وگو با نشریه اوکراینی و دولتی «اوکرین‌فرم» اظهار داشت که از آغاز عملیات نظامی ارتش روسیه در اوکراین، حامیان غربی کی‌یف تاکنون دست‌کم ۱۰۰ میلیارد دلار کمک تسلیحاتی به کی‌یف ارسال کرده‌اند که بیش از ۵۰ میلیارد دلار آن از طرف دولت آمریکا بوده‌است.
این در حالیست که برخی منابع، ارزش کمک‌ها را بسیار بیشتر از این رقم ارزیابی می‌کنند به عنوان نمونه اندیشکده «مرکز مطالعات بین‌المللی و راهبردی» (CSIS)، ۲۲ آذر سال گذشته با انتشار یک موشن‌گرافی میزان کل کمک‌های دولت آمریکا به اوکراین را بررسی و اعلام کرد که واشنگتن بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار به اوکراین کمک کرده که ۶۰ میلیارد دلار آن در بخش نظامی بوده‌است.
وقتی خطر کمک‌های نظامی آمریکا جدی به نظر می‌رسد که در کنار آمار و ارقام، نگاهی نیز به مصادیق کشنده‌ترین تسلیحاتی داشته باشیم که کاخ سفید برای فرسایشی شدن و تعمیق بحران، روانه کی‌یف می‌کند.
از بمب‌های خوشه‌ای تا اورانیوم ضعیف شده
اگرچه خطر کاربرد تسلیحات اتمی تاکتیکی که بسیاری استفاده از آن را مقدمه و آغازی بر جنگ جهانی سوم قلمداد می‌کردند از بین رفت اما کاخ سفید ارسال سلاح‌های کشتار جمعی دیگری را در پیش گرفته‌است که بمب‌های خوشه‌ای از آن جمله بود. این نوع سلاح‌های نامتعارف در ماه‌های اخیر به اوکراین ارسال و بلافاصله از سوی مقامات نظامی کی‌یف مورد استفاده قرار گرفت.
این نخستین باری نبود که آمریکا از بمب‌های خوشه‌ای برای شکست رقیب در جنگ استفاده می‌کرد و به احتمال قوی، آخرین بار نیز نخواهد بود چرا که با نگاهی به جنگ‌های آمریکا در فضای پساجنگ جهانی دوم، می‌توان به این واقعیت پی برد که آمریکا بزرگترین استفاده کننده از بمب‌های خوشه‌ای است.
بمب‌های خوشه‌ای برای اولین بار در جنگ‌جهانی دوم مورد استفاده قرار گرفتند و حداقل ۱۵ بازیگر از قبیل اریتره، اتیوپی، فرانسه، رژیم صهیونیستی، مراکش، هلند، بریتانیا، روسیه، آمریکا و غیره در سال‌های پس از آن از این بمب‌ها استفاده کرده‌اند.
در این میان اما آمریکا رتبه نخست را در بین کشورهایی دارد که از این سلاح مرگبار و نامتعارف استفاده کرده‌اند. بنابراین مردم کشورهایی چون افغانستان، آلبانی، بوسنی و هرزگوین، کامبوج، گرنادا، ایران، عراق، کویت، لائوس، لبنان، لیبی، عربستان سعودی، سودان، ویتنام، یوگسلاوی سابق (کوزوو، مونته نگرو و صربستان) و یمن در برهه‌های گوناگون تا کنون در زمره قربانیان جنگ‌طلبی آمریکا بوده‌اند که در ادامه به برخی از آنها اشاره خواهد شد.
به عنوان نمونه تخمین زده می‌شود که آمریکا بین سال‌های ۱۹۶۴ تا ۱۹۷۳ حدود ۲۶۰ میلیون بمب خوشه‌ای را در لائوس پرتاب کرد. به نوشته «رویترز» تاکنون در این کشور جنوب شرقی آسیا حدود ۴۰۰ هزار از این بمب‌ها پاکسازی و دست‌کم ۱۱ هزار نفر کشته شده‌اند.
از میانه تیرماه امسال که بحث ارسال بمب خوشه‌ای به اوکراین بر سر زبان‌ها افتاد و در واقعیت هم این اتفاق رخ داد، معادلات جنگ تغییر چشمگیری پیدا نکرده‌است چرا که از نگاه ناظران، این بمب‌ها بیش از نظامیان، مردم بیگناه را هدف قرار می‌دهند.
به گزارش «رویترز»، ۶۰ درصد (حدود دو سوم) از قربانیان بمب‌های خوشه‌ای افرادی هستند که در حین انجام فعالیت‌های روزمره مجروح شده‌اند. ضمن اینکه یک سوم از مجموع تلفات ثبت شده این بمب‌ها، کودکان هستند.
مهمات حاوی اورانیوم ضعیف شده مسیر جنگ را تغییر می‌دهند؟
بعد از خبر ارسال بمب‌های خوشه‌ای، اینک برخی منابع خبری از ارسال مهمات حاوی اورانیوم ضعیف شده خبر می‌دهند. بر اساس سندی که «رویترز» انتشار داده، این خبرگزاری مدعی شده‌است که دولت بایدن برای اولین بار مهمات جنجال برانگیز حاوی اورانیوم ضعیف شده را به اوکراین ارسال خواهد کرد؛ مهماتی که به نوشته رویترز برای شلیک از تانک یا زره پوش مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این گلوله‌ها که از تانک‌های آبرامز آمریکا شلیک خواهند شد و ادعا می‌شود که قادر به نابودی تانک های روسی خواهند بود. این مهمات به عنوان بخشی از بسته کمک نظامی جدید برای اوکراین قرار است به زودی طی روزهای آتی رونمایی شود؛ بسته‌ای که بین ۲۴۰ تا ۳۷۵ میلیون دلار ارزش‌گذاری شده‌است.
لازم به ذکر است که اورانیوم ضعیف شده، محصول جانبی غنی‌سازی اورانیوم، برای مهمات استفاده می‌شود زیرا چگالی بسیار زیاد آن به گلوله‌ها این توانایی را می‌دهد تا به راحتی در پوشش زرهی نفوذ کنند و آن را در ابری از گرد و غبار و فلز بسوزاند. با این حال این مهمات منتقدان زیادی دارد چرا که نتایج آن به خصوص در عراق نشان داد که این مهمات می‌توانند به بروز سرطان و نقص‌های مادرزادی منجر شوند.
تجارب جنگی نشان داده‌است که همانند بمب‌های خوشه‌ای، مهمات حاوی اورانیوم با غنای کم نیز بیش از نظامیان از بین مردم عادی قربانی می‌گیرد.
آمریکا از این نوع سلاح‌های نامتعارف در برهه‌های مختلف همچون در دو جنگ اول و دوم عراق استفاده کرده‌است. ایگور کریلوف فرمانده واحد دفاع زیستی، شیمیایی و پرتویی ارتش روسیه، فروردین امسال از جنایت آمریکا در جریان حمله به عراق در سال ۲۰۰۳ پرده برداشت و گفت که جنگنده‌های آمریکا بمب‌های حاوی اورانیوم ضعیف شده را طی سال‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۰۴ میلادی در شهرهای العماره، بغداد، بصره، فلوجه و حتی کربلای مقدسه پرتاب کردند.
به گفته دولت عراق، در سال ۲۰۰۵، میانگین ابتلاء به سرطان در این کشور به دلیل استفاده از گلوله‌های [حاوی] اورانیوم ضعیف شده از ۴۰ به یک هزار و ۶۰۰ مورد در هر ۱۰۰ هزار نفر افزایش یافته‌است. بغداد به همین دلیل از آمریکا در سال ۲۰۲۲ شکایت کرد و غرامت خواست.
نیمه فروردین ماه امسال، روزنامه «گاردین» در گزارشی به مطالعه‌ای بر اساس اطلاعات و داده‌های ارائه شده توسط پزشکان در عراق در مورد افزایش قابل توجه نرخ سرطان و نقایص مادرزادی پس از شروع بمباران آمریکا پرداخت و نوشت که حمله آمریکا به عراق در ۲۰ سال پیش، میراثی بدتر از بمباران هیروشیما با بمب هسته‌ای توسط آمریکا، برجای گذاشته‌است.
در مجموع، آمریکا به خاطر هراس از تبعات یک جنگ هسته‌ای و جلوگیری از تکرار فاجعه حمله اتمی که در دو شهر ژاپن با بیش از ۲۰۰ هزار قربانی رخ داد، اینک جنگ‌افزار نامتعارف اما با تخریب کمتر را روانه اوکراین می‌کند؛ سیاستی که با هدف توازن‌بخشی به جبهه‌ها اتخاذ شده اما برایند آن، ویرانی افزون‌تر اوکراین و نیز کشتار مردم بیگناهی است که بیش از نظامیان قربانی جنگ می‌شوند.
البته این سناریو نیز محتمل به نظر می‌رسد که کاخ سفید با ارسال این گونه تسلیحات نامتعارف از بمب خوشه‌ای گرفته تا مهمات با غنای کم در صدد تحریک سران کرملین با هدف اقدام متقابل آنها برآمده‌باشد؛ سیاستی که از نگاه کاخ سفیدنشینان، جنگ را وارد مرحله جدی‌تر و روند اجماع‌سازی علیه مسکو را در جهان تسریع می‌کند.