خداحافظی تیلر با شالیزارهای مازندران

به گزارش خبرنگار ایرنا، تیلر، نخستین ماشین كشاورزی برای اراضی شالیزاری در مازندران بود. این ماشین كوچك و سبك اوایل دهه 50 با سلام و صلوات پا به شالیزارهای استان گذاشت و در كمتر از یك دهه برای همیشه پرونده گاو و گاوآهن را بست تا تصویر گاوهای بسته به خیش و مردان همراه به نوستالوژی چندین نسل تبدیل شود.
این روزها كمتر كشاورزی در مازندران یافت می شود كه زمین شالیزاری خود را با تیلر شخم و شیار كند و در عوض همه جا افرادی دیده می شوند كه در حال آماده سازی زمین هایشان با تراكتورهایی هستند كه به گفته كارشناسان كشاورزی ساختمان خاك را بشدت از بین می برند.
تا زمانی كه تیلر بود، شخم و شیار ،آب تخت كردن و خزانه گیری اراضی شالیزاری مازندران از اواخر فروردین ماه آغاز می شد و به طور معمول در اواخر خرداد به مرحله نشاء می رسید. از حدود یك دهه پیش با تغییرات اقلیمی، گسترش كشت دوباره، خزانه گیری با پوشش پلاستیك و دسترسی آسانتر به تراكتور، شخم و شیارها به روزهای سرد و یخبندان زمستان رسید تا بهانه كافی برای حذف تیلر فراهم شود.
اگر چه كارشناسان كشاورزی حذف تیلر را با توجه به پیشرفت تكنولوژی و ورود ماشین های جدیدتر امری اجتناب ناپذیر می دانند، ولی معتقدند كه این كار در شمال كشور زودهنگام و در نبود جایگزین مناسب انجام گرفته است و به همین دلیل تراكتورهای سنگین وزنی جایگزین شدند كه بیشترین آسیب را به خاك این اراضی وارد كرده و تبعات مخرب درازمدت به همراه آوردند.
مشاهدات خبرنگار ایرنا نشان می دهد كه بیشتر تراكتورهایی كه در حال شخم و شیار در زمین های شالیزاری دیده می شوند از نوع سنگین وزن با 75 قوه اسب هستند و تناسبی با نوع خاك و نیاز شخم و شیار این اراضی ندارند.
تیلرهایی كه در اراضی شالیزاری مازندران به كار گرفته می شد، نه تنها بین چهار و نیم تا هفت و نیم قوه اسب قدرت و سنگینی داشتند، بلكه برای شخم و شیار از چرخ های مخصوصی زمین های باتلاقی استفاده می شد كه بسیار سبك وزن بود.
** نوستالژی تیلر
یكی از شالیكاران بخش لاله آباد بابل به خبرنگار ایرنا گفت كه اولین تیلر چهار و نیم اسب كوبوتا سال 1352 وارد روستای ایمن آباد این بخش شد و وقتی عملیات شخم و شیار را در زمین باتلاقی انجام می داد، همه مبهوت سرعت پیشرفت كرد و راحتی آن بودیم و آن روز را جشن گرفتیم.
مسیح هاشمی افزود: در آن زمان قیمت تیلر با توجه به میزان درآمد كشاورزان خیلی زیاد بود و علاوه بر این به كار گرفتنش نیاز به مهارت داشت كه بیشتر كشاورزان بی بهره بودند در نتیجه تا سال ها بعد كشاورزان منطقه برای شخم و شیار شالیزاری با تیلر در نوبت قرار می گرفتند.
این كشاورز گفت: پس از پیروزی انقلاب اسلامی و تحولات اقتصادی، دیگر قیمت تیلر از حالت كالای لوكس خارج شد و كشاورزان یكی پس از دیگری به خرید این وسیله با ارزش برای رونق و سادگی كار كشاورزی اقدام كردند.
بررسی های رسمی نشان می دهد كه دستكم 95 درصد شالیكاران مازندران مالك یك دستگاه تیلر كشاورزی شدند، چرا كه تیلرهای كشاورزی علاوه بر شخم و شیار، نقش كاربردی مهمی در جابه جایی بار و حتی خانواده ها در زمان غیر كشاورزی داشت و به عنوان وسیله نقلیه برای جا به جایی اعضای خانواده های در رفتن به مهمانی به روستاهای اطراف نیز استفاده می كردند.
به نظر می رسد دهه 80 با بالا رفتن سن نسل كشاورزان شالیكار كه كار كردن با تیلر را برایشان غیرممكن كرد، نقطه آغازی برای خداحافظی این وسیله كشاورزی از زمین های شالیزاری بود و از آن زمان به مرور تراكتورهای غلات كار، وارد این اراضی شدند.
حضور تراكتورهای سنگین وزن در شالیزارها با ورود تراكتورهای مخصوصی این اراضی هم همچنان ادامه دارد، اگر چه جهاد كشاورزی مازندران از پارسال ورود هر گونه تراكتورهای سنگین وزن غلات را برای شخم و شیار زمین های شالیزاری ممنوع اعلام كرد.
مدیر هماهنگی و ترویج جهاد كشاورزی مازندران در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: در بخش شخم و شیار در زمین های شالیزاری استفاده از تراكتور های 35 قوه اسب مورد تاكید است.
مجید بهادری با اشاره به اینكه امروز شالیكاران به اهمیت شخم و شیار زمستانه با هدف استفاده از آب سطحی و مهم تر از آن مبارزه مكانیكی با آفت كرم ساقه خوار پی برده اند، افزود: انتظار داریم كشاورزان برای این منظور از تراكتور هایی كه در دوره های آموزشی و ترویجی كارشناسان معرفی می كنند برای شخم و شیار زمستانه استفاده كنند.
وی با اعلام این كه در حال حاضر 95 درصد كشاورزان مازندرانی دارای حداقل یك دستگاه تیلر هستند، گفت: البته با توجه به این كه كشت برنج در استان زمستانی شده است، كار كردن با تیلر در زمین های شالیزاری سخت و طاقت فرساست و به همین دلیل هم كشاورزان به تراكتور روی آورده اند.
**
یك كارشناس ارشد خاك و آبیاری تحقیقات كشاورزی مازندران هم در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت : برنج گیاهی با ریشه سطحی است و نیاز به شخم عمیق ندارد به همین دلیل با ورود تراكتورهای سنگین وزن شخم و شیار زمین های شالیزاری به صورت عمیق صورت می گیرد.
دكتر علی اسدی توضیح داد: در یك دهه اخیر با گسترش و ترویج دانش كشاورزی و به كارگیری آن در بین كشاورزان ، وضعیت حاصلخیزی خاك مازندران مطلوب تر شده است و در حال حاضر نقشه حفاظت از حاصلخیزی خاك استان وجود دارد، ولی از آن بهره گرفته نمی شود و یكی از كارهایی كه به این نقشه آسیب می زند، شخم و شیار با تراكتورهای معمولی زمین های شالیزاری است.
او بیان داشت: هر چند این سال ها مصرف سموم و كودهای كشاورزی كاهش و استفاده از آبیاری قطره ای گسترش یافته است ، اما برای حفاظت از خاك باید به تمام موارد از جمله ورود ماشین آلات كشاورزی بر اساس درصد رطوبت خاك توجه كرد.
اسدی با توضیح این نكته كه خاك خوب آب را در خود نگه می دارد و امكان اجرای عملیات آبخیزداری را فراهم می كند، گفت: شالیكاران به منظور حفظ خاك و بهره وری از آب از به كار گیری تراكتورهای سنگین وزن خودداری كند.
رئیس اداره فناوری های مكانیزه جهاد كشاورزی مازندران هم با تایید كاهش محسوس استفاده از تیلر برای شخم و شیار زمین های شالیزاری، گفت: در حال حاضر 20 هزار دستگاه تراكتور در استان جود دارد كه چهار هزار دستگاه آن مخصوص شالیزاری است.
پرویز موسی نژاد در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: تراكتورهای با قدرت 25 قوه تا كمتر از 50 قوه اسب برای شخم و شیار و آب تخت كردن شالیزارهای استان مناسب هستند و هر ساله هم بر تعداد این تراكتورها در استان افزوده می شود.
وی با اعلام این كه دولت برای خرید تراكتور تا 80 درصد قیمت آن تسهیلات پرداخت می كند، گفت كه به همین خاطر هر سال بر تعداد تراكتورهای مخصوص شالیزاری در استان اضافه می شود.
رئیس اداره فناوری های مكانیزه جهاد كشاورزی مازندران با تاكید بر این كه شالیكاری در مازندران زنجیره ای شده است و به كارگیری تراكتورهای مخصوص شالیزاری برای كشاورزان یك الزام است، توضیح داد: برای نشاء مكانیزه، زمین های شالیزاری باید از حالت باتلاقی خارج شوند و به همین دلیل شالیكاران خود به خود به سمت استفاده از تراكتورهای سبك وزن می روند.
وی ادامه داد: درحال حاضر حدود 30 درصد نشا كاری در مازندران مكانیزه و با دستگاه انجام می شود كه نشان دهنده این است كه علاوه بر اینكه بوته آن از بانك نشاء تامین می شود، این سطح از زمین نیز با كمباین مخصوص شالیزاری شخم و شیار و آب تخت می شود.
وی قیمت هر دستگاه تراكتور مخصوص شالیزار را 40 تا 100 میلیون تومان بسته به قدرت و برند این وسیله كشاورزی اعلام كرد و اظهار داشت: هم اكنون در داخل كشور نیز تراكتور های مخصوص شالیزاری تولید می شود.
بر پایه آمار جهاد كشاورزی مازندران امسال 213 هزار هكتار از زمین های مازندران زیر كشت برنج رفته بود كه حدود یك میلیون تن برنج سفید تولید شد .
6990/1654