چابهار و مرکزیت در تجارت جهانی و حمل‌ونقل دریایی

به گزارش گروه سیاست خارجی ایرنا، هفته گذشته و در روز ۲۴ اردیبهشت ماه، طی مراسمی با حضور مهرداد بذرپاش وزیر راه و شهرسازی کشورمان و وزیر بنادر، کشتیرانی و آبراهه‌های هندوستان قرارداد سرمایه‌گذاری بلندمدت شرکت هندی India Ports Global Limited (IPGL) برای تجهیز و بهره‌برداری از پایانه‌های کانتینری و کالای عمومی بندر و پایانه شهید بهشتی چابهار امضا شد.

این قرارداد بلندمدت که موجب گسترش و توسعه بندر شهید بهشتی چابهار و تبدیل شدن این پایانه به نقطه اتصال و هاب منطقه‌ای تجارت کالا خواهد شد، به یکی از نقاط عطف در تاریخ شراکت‌های اقتصادی ایران با سایر کشورهای منطقه ای و جهان بدل گشته است.

فرصت های هدر رفته

در طی دو دهه گذشته گرچه مسیر همکاری‌های اقتصادی و تجاری ایران و هند شاهد روندی روز افزون بود ولی این مسیر با فراز و نشیب های بسیاری روبرو گشت. مثالی از این بحث، همکاری و تفاهم سه کشور ایران، پاکستان و هند بر سر خط لوله صلح و کنار کشیدن کشور هندوستان از این پروژه پس از فشارها و وعده‌های آمریکا بود.

از سویی دیگر تجارت میان دو کشور علی رغم تمام فشار های غربی‌ها و بالاخص ایالات متحده آمریکا نه تنها هیچگاه منقطع نگردید بلکه از سوی هر دو کشور تشویق شده و شاهد توسعه‌ای روز افزون بود.

در طی سال‌های اخیر یکی از معضلات مهم در همکاری‌های اقتصادی و تجاری بین کشور، عدم سیاست گذاری صحیح در حوزه واردات از هند و صادرات به این کشور بوده است.

در طی سال‌های اخیر یکی از معضلات مهم در همکاری های اقتصادی و تجاری بین کشور، عدم سیاست گذاری صحیح در حوزه واردات از هند و صادرات به این کشور بوده است.

در دولت گذشته فرصت تجارت ایران با هندوستان در دوران پس از برجام، به واردات کالاهای نه چندان با ارزش اختصاص یافت و عملا این فرصت طلایی برای همکاری‌های اقتصادی با کشور بزرگی مانند هند هدر رفت.

در کنار این موضوع، یکی دیگر از اقداماتی که در حوزه روابط و شراکت اقتصادی و تجاری ایران و هند به وقوع پیوست قرارداد اولیه توسعه چابهار در سال ۱۳۹۷ بود، بر اساس این قرارداد، هند سرمایه گذاری ۸۵ میلیون دلاری را برای توسعه بندر چابهار به منظور پهلوگیری کشتی های اقیانوس پیما و عملیات تخلیه و بارگیری کالا به کشتی‌های با تناژ بالا مقرر ساخت که متاسفانه این سرمایه‌گذاری به رقمی بالاتر از ۳۰ میلیون دلار در طی سال‌های گذشته نرسیده و در سال گذشته به پایان رسید. علی رغم این مسئله با راه اندازی بندر شهید رجایی به مرور این بندر شاهد حضور کشتی‌های بیشتری شد.

چابهار و مرکزیت تجارت دریایی ایران و منطقه

بندر چابهار یکی از ارکان اساسی توسعه تجارت، محرومیت زدایی از استان های جنوبی و جنوب شرقی و همچنین تکمیل کریدور راهبردی شمال و جنوب به شمار می آید.

اهمیت ژئواستراتژیک و ژئواکونومیک توسعه چابهار از چندین منظر مورد اهمیت و شایان توجه است.

توسعه اسکله و پایانه تخلیه و بارگیری کالا در بندرچابهار از سویی منجر به صرفه جویی بسیار در هزینه‌های کشتیرانی نسبت به دیگر بندرها و پایانه‌های دریایی ایران در خلیج فارس همچون بندر امام خمینی(ره) و همچنین اسکله شهید رجایی بندر عباس است. با مرکزیت یافتن این بندر کشتی های تناژ بالا مسافت کمتری را برای تخلیه و یا بارگیری کالا طی خواهند کرد.

توسعه اسکله و پایانه تخلیه و بارگیری کالا در چابهار منجر به صرفه جویی بسیار در هزینه های کشتیرانی نسبت به دیگر بندرها و پایانه های دریایی ایران در خلیج فارس همچون بندر امام خمینی(ره) و همچنین اسکله شهید رجایی بندر عباس است. با مرکزیت یافتن این بندر کشتی های تناژ بالا مسافت کمتری را برای تخلیه و یا بارگیری کالا طی خواهند کرد.

این بندر از منظری دیگر به دلیل فاصله‌ای کم با کشورهای محصور به خشکی در کشورهای آسیای مرکزی همچون کشور افغانستان میتواند مورد تمایل و استفاده این کشورها در مسیر تجارتشان قرار گیرد.

بندر شهید بهشتی چابهار همچنین از منظر ژئوپلتیک نیز حائز اهمیت فراوانی است. تحولات و تنش‌های خلیج فارس از دیرباز به پاشنه آشیلی برای تمامی کشورهای این حوزه جفرافیایی تبدیل شده است. تقسیم عملیات بارگیری و تخلیه کالا در بین چند بندر و همچنین ظرفیت بسیار خوب چابهار برای راه اندازی و توسعه اسکله‌ای بسیار بزرگتر از بنادر فعلی کشورمان در جنوب می‌تواند علاوه بر خنثی‌سازی تهدیدات دشمنان و رعایت اصول پدافند غیرعامل، کمک شایانی به توسعه تجارت دریایی ایران از طریق پهلوگیری همزمان کشتی های غول پیکر اقیانوس پیما کند.

توسعه بندرچابهار همچنین میتواند در ذیل طرح توسعه سواحل کشورمان در دریای مکران، ضمن پدید آوردن فرصت‌های جدید گردشگری، فرهنگی و اقتصادی در کنار این پروژه به محرومیت زدایی و ایجاد اشتغال در استان‌های جنوب شرقی کشور کمک کند.

دولت سیزدهم و گام‌های بلند در مسیر تجارت دریایی

دولت سیزدهم در طی ماه‌های اخیر با تکیه بر سیاست کلی توسعه تجارت دریایی و توسعه مسیرحمل و نقل کالا و تجارت بر مبنای کریدور راهبردی شمال، جنوب با تبدیل و توسعه قرارداد قبلی به قرارداد بزرگ سرمایه گذاری ۱۰ ساله گامی بزرگ را در جهت مرکزیت یافتن بندر چابهار و تبدیل شدن این بندر به هاب تجارت مابین مناطق غرب آسیا و آسیای جنوبی برداشه است.

از سویی دیگر با پایان یافتن این قرارداد و اتمام بهره‌برداری هند در قبال واردات و استقرار تجهیزات تخلیه و بارگیری دریایی، تمامی تجهیزات به کشورمان واگذار می گردد.

ترس غرب

با انعقاد و امضای قرارداد جدید ۱۰ ساله ایران و هند بر سر توسعه بندر شهید بهشتی چابهار، بلافاصله مقامات غربی و در راس آنان مقامات ایالات متحده آمریکا با تهدید به تحریم این پروژه و جریمه طرف هندی به دلیل شرکت در این پروژه سعی در منصرف سازی هندوستان از مشارکت در این طرح راهبردی و دو سر برد برای دو کشور ایران و هند دارد.

درمقابل این فشارها مقامات هندی از جمله وزیر امور خارجه این کشور و وزیر بنادر کشتیرانی و آبراهه‌های هندوستان با مقاومت در برابر فشار های سیاسی غرب برای توقف این پروژه، بر اهمیت و مزایایی راهبردی این قرارداد بلندمدت صحه گذاشته و فشارهای غرب را بی‌اساس و بی‌ارزش دانستند.

بدون شک توسعه سواحل مکران و توسعه تجارت دریایی از طریق بندر چابهار نه تنها برای ایران که برای تجارت جهانی نیز فواید و مزایای بسیاری را به همراه خواهد داشت.

با طرح توسعه بندر شهید بهشتی چابهار به موازات دیگر پروژه‌های بندری و حمل و نقل، ایران و چابهار به یکی از کلیدی‌ترین نقاط در مسیر تجارت جهانی تبدیل خواهد شد، این امر بدون شک تاثیرات زیادی بر خنثی‌سازی تحریم‌ها و یکجانبه گرایی غربی برعلیه کشورمان خواهد داشت.