موزه گتوی ورشو تا چند سال دیگر راه اندازی نخواهد شد اما از همین اکنون به یکی از مناقشه برانگیزترین موزه‌ها در اروپا تبدیل شده است. مدیر موزه جدید در ورشو به منتقدان واکنش نشان داده و از برنامه موزه دفاع کرده است. منتقدان مدعی هستند که موزه گتو ورشو با حمایت دولت پوپولیست و ملی گرای لهستان اقدام به تحریف تاریخ دوران جنگ خواهد کرد.
به گزارش روزنامه گاردین، این موزه با حمایت دولت پوپولیست لهستان موجب اختلافاتی بین مورخان "هولوکاست" درباره نحوه بیان داستان یهودیان ورشو شده است. روزنامه انگلیسی "گاردین" در این ارتباط گزارش داد در یک طرف این مناقشه، "دانیل بلاتمان" مورخ ارشد اسرائیلی موزه است که در دانشگاه بیت المقدس مطالعات هولوکاست تدریس می‌کند. او تاکید می‌کند موزه جدید روایت دقیقی از روند ایجاد و پایان گتوی ورشو و بطور کلی از هولوکاست در لهستان ارائه خواهد کرد. در طرف دیگر این مناقشه، چندین محقق هولوکاست لهستانی و اسرائیلی هستند که می‌گویند بلاتمان در بهترین حالت مورد استفاده دولت لهستان قرار دارد و در بدترین حالت نیز شریک در تحریفات تاریخی است.
"آگنیسکا هاسکا" از مسئولان "مرکز لهستانی تحقیقات هولوکاست" در ورشو، گفت: از ابتدا مشخص بود که این موزه دیدگاه تحریف شده‌ای از هولوکاست ارائه خواهد داد و مواردی از "همکاری" (لهستانی‌ها با آلمان نازی) را نادیده خواهد گرفت. وی خاطرنشان کرد که زمان مطرح شده ایده این موزه در سال گذشته، پیتور گلینسکی وزیر فرهنگ لهستان گفت که تاریخ "عشق دوجانبه" بین لهستانی‌ها و یهودیان را کاوش خواهد کرد. او گفت که به بلاتمان به عنوان یک مورخ احترام می‌گذارد اما اعتقاد دارد که مقامات لهستان در حال استفاده از او برای زدن مهر تأیید یک اسرائیلی بر روایتی تحریف شده از هولوکاست هستند. هاسکا گفت: ما از طریق آرشیوها می‌دانیم که در حیطه رفتار با یهودیان، رفتار درست یک استثنا بود نه اینکه امری متداول بوده باشد. تاریخ هولوکاست یک بوفه نیست که مواردی که می‌خواهید را از آنجا انتخاب کنید.
بلاتمان از سوی دیگر در مصاحبه‌ای در دفاتر برنامه ریزی موزه در مرکز ورشو تاکید کرد که این انتقادها غیرمنصفانه است. او گفت که با هیچ مقام دولتی دیدار نکرده و هیچ دستوری به او داده نشده و اعتقاد ندارد که هیچ بخشی از تاریخ هولوکاست "تابو" است. وی تاکید کرد: این موزه حتماً به موضوع یهودی ستیزی در لهستان و مواردی از همکاری (لهستانی‌ها با آلمان نازی) خواهد پرداخت و هیچ مساله ممنوعی وجود ندارد.
واژه گتو (Getto) ایتالیایی است و به محله مسکونی‌ای اطلاق می‌شود که توسط مقامات دولتی محصور شده و در آن محدودیت رفت و آمد برقرار است. نخستین بار این واژه در قرن شانزدهم در ونیز بکار گرفته شده است. گتوی ورشو محله‌ای بود که نیروهای اشغالگر آلمانی در سال ۱۹۴۰ میلادی در مرکز پایتخت لهستان برای جای دادن یهودیان لهستانی و اروپایی بنا کرده بودند و خود به آن "منطقه مسکونی یهودیان در ورشو" می‌گفتند. حدود نیم میلیون نفر مجبور بودند در آنجا در فضایی تنگ در کنار هم زندگی کنند.
گتوی ورشو بزرگترین گتوی یهودی در اروپای تحت اشغال آلمان نازی بود که حدود ۴۰۰ هزار نفر در فضایی به وسعت حدود یک مایل مربع متراکم شده بودند و بیشتر آنها کشته شدند. این گتو در سال ۱۹۴۳ پس از خیزش ناکام ساکنان آن ویران شد. محل گتو ورشو امروز در مرکز پایتخت لهستان قرار دارد و تنها چند علامت و یادبود کوچک برای یادآوری تاریخ آن وجود دارد.
مارک ادلمن، آخرین رهبر بازمانده قیام گتوی ورشو در سال ۲۰۰۹ درگذشت. او یکی از چند صد یهودی‌ای بود که در روز ۱۹ آوریل ۱۹۴۳ در قیامی مسلحانه علیه نازی‌ها شرکت داشتند.
موزه گتو اما در ساختمان یک بیمارستان سابق کودکان که در دهه ۱۸۷۰ توسط یک فرد یهودی ساخته شده بود، بنا خواهد شد. این بیمارستان از معدود ساختمان هایی بود که از جنگ بدون آسیب جدی بیرون آمد و تا زمانی تعطیلی در سال ۲۰۱۴ همچنان بیمارستان کودکان بود. قرار است موزه گتو در این ساختمان در سال ۲۰۲۳ به مناسبت هشتادمین سالگرد خیزش گتوی ورشو گشایش یابد.
بلاتمان می‌گوید: لهستانی‌ها و یهودیان هر دو قربانیان برابر بودند. مفهوم این موزه بر سرنوشت یهودیان متمرکز خواهد بود نه فراموش کردن دیگری. وی می‌گوید که موزه گتو در ورشو به عنوان اولین موزه مهم در محلی که هولوکاست روی داده است بطور طبیعی تمرکز متفاوتی نسبت به موزه "یاد واشم" در قدس یا "موزه یادبود هولوکاست" در واشنگتن خواهد داشت.
مباحثات مربوط به این موزه در زمانی است که تنش های مداومی درخصوص تاریخ هولوکاست و یهودی ستیزی بین دولت لهستان و رژیم صهیونیستی وجود داشته است. سال گذشته دولت لهستان مجبور شد که از طرح خود برای جرم انگاری اشاره به "اردوگاه‌های مرگ لهستان" عقب نشینی کند هر چند هنوز افرادی که مدعی شوند دولت لهستان "مسئول یا شریک جرم در جرایم نازی‌ها بوده است" قابل پیگرد است.
در ماه فوریه "ییزرایل کاتس" سرپرست وزارت امور خارجه رژیم صهیونیستی گفت: "لهستانی‌ها با شیر مادر یهودی ستیزی را دریافت می‌کنند". این حرف موجب شد که وزیر خارجه لهستان او را به نژادپرستی متهم کند و از شرکت در اجلاسی در قدس خودداری کند.
از سوی دیگر، بسیاری از مردم لهستان بر این باورند که درد و رنج شدید این کشور تحت اشغال آلمان نازی نادیده گرفته شده و تاکید و تمرکز تاریخ روی هولوکاست و مواردی از همکاری لهستانی‌ها با نازی‌ها قرار گرفته است در همین حال مسئولان رژیم صهیونیستی با سو استفاده از وقایع تاریخ هولوکاست نوعی سانسور در طرفداری از این رژیم را بر مطبوعات غربی حاکم کرده‌اند و هر گونه انتقاد از ظلم و ستم این رژیم علیه مردم فلسطین با برچسب یهودی ستیزی مورد سانسور قرار می‌گیرد.
موزه گتو ورشو موجب مقایسه با موزه جدیدی با عنوان "خانه سرنوشت" در بوداپست مجارستان شده که ساخت آن تکمیل شده اما هنوز گشایش نیافته است. علت گشایش نیافتن موزه بوداپست مناقشه درباره نحوه به تصویر کشیده شدن رویدادهای جنگ جهانی دوم در مجارستان است که حکومت وقت مجارستان یهودیان را اخراج کرد و عده‌ای از آنها در آشوویتس جان باختند. دولت ویکتور اوربان نخست وزیر ملی گرای مجارستان متهم شده که نقش دولت مجارستان در هولوکاست را لاپوشانی می‌کند.
لهستان در جنگ جهانی دوم از جمله کشورهای متفقین مبارزه کننده با آلمان نازی بود اما در طول اشغال لهستان توسط آلمان نازی برخی از شهروندان این کشور از قومیت‌های مختلف با آلمانی‌ها همکاری کردند. در طول جنگ و پس از آن شماری از افراد همکاری کننده با آلمانی‌ها به مرگ محکوم شدند.
نظر شما