واكاوي قيام 15 خرداد

به گزارش خبرنگار ايرنا، بدون شك بررسي اين حوادث و رويدادها نشان مي دهد كه قيام خونين 15 خرداد سال 42 يكي از مهم ترين و اثرگذارترين حوادث براي شعله ور شدن انقلاب در دوران خفقان رژيم شاه بود.
از اين رو است كه قيام 15 خرداد را مي توان سرآغاز انقلاب اسلامي ايران دانست. زيرا اين اعتراض و قيام خونين منجر به شهادت جمع زيادي از مردم بي دفاع در پي اعتراض به انقلاب سفيد شاه شد كه با رهبري امام خميني (ره) و افشاگري ايشان عليه اعمال شاه به وقوع پيوست و منجر شد كه پايه هاي استبداد به لرزه درآيد و تزلزلي در نظام شاهنشاهي به وجود آيد.
15 خرداد ماه سال 42 انقلاب عظيم و خونبار مردم ايران در حقيقت نقطه آغاز شكوفايي، انقلاب شكوهمند و گسترده اسلامي ايران بود كه مردم در اين حادثه پس از سخنان امام (ره) به اعتراض و تظاهرات عليه اقدامات شاه پرداختند.

* شروع ماجرا
روز 13 خرداد سال 42 كه مصادف با روز عاشورا بود، امام در مدرسه فيضيه سخنان تاريخي خود را در اجتماع گروه زيادي از مردم قم و روحانيون و هيات‏هاي عزادار كه از تهران و ساير شهرستان‏‌ها به قم آمده بودند، ايراد كردند. امام در سخنراني خود پس از بيان فجايع دلخراش كربلا، حمله عوامل شاه به مدرسه فيضيه در روز دوم فروردين 42 را به واقعه كربلا تشبيه كرد كه با شيون و زاري مردم حاضر توام شد و آن فاجعه را به تحريك اسراييل دانست و رژيم شاه را دست‌نشانده اسراييل معرفي كرد.
امام با غلط و مفتضح خواندن رفراندوم اصلاحات ارضي، به تبليغات سوء رژيم اشاره كرد و زندگي ساده و بي‏‌آلايش روحانيون را با زندگي تجملاتي و پر زرق و برق شاه و دولتمردان مقايسه كرد و او را از عوام‌فريبي و وابستگي به بيگانگان بر حذر داشت.
در ساير شهرهاي ايران نيز، وعاظ بر بالاي منابر، جنايات رژيم شاه را افشا و محكوم كردند. در تهران حجت‌الاسلام فلسفي در مسجد ترك‏‌ها و در حضور هزاران نفر از حضار در مسجد و بيرون از آن، در سخنراني مهمي، دولت علم را در 10 ماده استيضاح كرد و آن را غيرقانوني دانست و خواستار سرنگوني آن دولت شد.
مراسم عزاداري روز عاشورا و فرداي آن روز، عملا به تظاهرات سياسي عليه رژيم شاه تبديل شد. در تهران دسته‌هاي عزادار در حالي كه تصاوير متعددي از امام در دست داشتند و شعارهايي از قبيل «خميني خميني خدا نگهدار تو، بميرد بميرد دشمن خون‌خوار تو»، «خميني بت‏ شكن ! ملت طرفدار تو، مي‌‏رود مي‌‏رود دشمن خون‌خوار تو»،«مرگ بر اين ديكتاتور» و... در خيابان‏‌هاي تهران به راه افتادند. عزاداران از خيابان‏‌هاي مركزي شهر عبور كرده و در مقابل كاخ شاه (كاخ مرمر) شعارهاي كوبنده‌اي سر دادند.

*حضور دانشجويان در جمع تظاهر كنندگان
دانشجويان دانشگاه تهران نيز در روز يازدهم محرم به جمع تظاهركنندگان پيوستند و با دادن شعارهايي به نفع امام و دكتر مصدق، شور و نشاط بيشتري به تظاهرات دادند. نيروهاي انتظامي و نظامي بنا بر دستور، نظاره‌گر تظاهرات بودند و از هر گونه درگيري با عزاداران و يا بازداشت وعاظ و روحانيون تندرو خودداري مي‌‏كردند و فقط موظف به تذكر به آن‌ها در خارج از مجلس و تهيه فهرستي از اسامي آن‌ها بودند. راديو نيز در روزهاي تاسوعا و عاشورا در ساعات مختلف گوشه‌هايي از مراسم عزاداري و نوحه‏ خواني دسته‌هاي عزاداري تهران را كه خالي از رنگ و بوي سياسي بود، پخش مي‌‏كرد. اين اقدام گرچه براي رفع اتهام ضد مذهبي بودن رژيم صورت گرفت اما از نظر توده‌هاي مذهبي و مخالفان سياسي رژيم، به عنوان عقب‏‌نشيني رژيم در مقابل روحانيت تلقي شد.
بازتاب حوادث روزهاي 10 و 11 محرم (13 و 14 خرداد) چنان گسترده و عميق بود كه حتي ساواك را وادار به اعتراف كرد. در پايان روز عاشورا و در حالي كه تظاهرات عزاداران در روزهاي بعد نيز ادامه داشت، كار‌شناسان ساواك گزارش مبسوط و جامعي از بازتاب‏‌ها و نتايج سخنراني امام و ديگر وعاظ تهيه كردند. ت
عزاداري مردم قم تا پاسي از شب ادامه داشت. اما پس از اينكه عزاداران به تدريج مساجد، خيابان‏‌ها و كوچه‏‌ها را ترك كرده و به خانه‌هاي خود بازگشتند، ماموران نظامي ساعت 30: 2 نيمه شب 12 محرم ، برابر با 15 خرداد 42 ، به دور از چشم مردم و بدون سر و صدا از ديوار منزل امام بالا رفته و وارد منزل شدند و براي يافتن ايشان، همه حياط، اتاق‏‌ها و زيرزمين‏‌ها را جست‌وجو كردند ولي امام را نيافتند.از اين‏رو به ضرب و شتم تني چند از خدمه منزل- كه مانند شب‏هاي قبل در حياط بيتوته كرده بودند- برآمدند تا مخفيگاه امام را نشان دهند.
امام از آغاز ماه محرم تا آن شب به دليل برگزاري مجلس روضه در منزل خود و كثرت رفت و آمد مردم، شب‏‌ها را در منزل فرزندش آقا سيدمصطفي كه مقابل منزل خود بود، مي‌‏خوابيد.
در‌‌‌ همان هنگام امام براي اداي نماز شب از خواب برخاسته بود كه سر و صداي ماموران را شنيد. بلافاصله لباس پوشيد و از در منزل خارج شد و خطاب به ماموران فرياد كرد:« روح‌ا... خميني منم!چرا اين‌ها را مي‌زنيد؟ اين چه رفتار وحشيانه‌اي است؟ چرا مانند دزدان از ديوار به پايين مي‌‏پريد؟». ماموران از بيم اطلاع مردم و احتمال درگيري با آنان به اندازه‌اي هراسان بوده و عجله داشتند كه حتي اجازه ندادند تا امام در ميان راه وضو گرفته و نماز بخواند، از اين رو ايشان مجبور شد تا تيمم كرده و در ماشين و در حال حركت، نماز صبح را به‌جا آورد.
امام را مستقيما به سلولي انفرادي در باشگاه افسران تهران برده و در غروب‌‌‌ همان روز به پادگان قصر منتقل كردند.
لحظاتي پس از دستگيري امام، همسايه‏‌ها با خبر شدند و چند دقيقه بعد گروه زيادي از مردم به طرف صحن مطهر حركت كرده و به بازداشت ايشان اعتراض كردند. جمعيت زيادي در نخستين ساعات صبح روز 15 خرداد، در حالي كه از دستگيري امام به شدت ناراحت بودند و شعارهاي «مرگ بر شاه، درود بر خميني»و «از جان خود گذشتيم، با خون خود نوشتيم: يا مرگ يا خميني» سر مي‌‏دادند، روانه منزل مراجع شده و سپس به دنبال حاج آقا مصطفي (فرزند ارشد امام) به طرف صحن مطهر حضرت معصومه (س) به حركت درآمدند.
تظاهرات ادامه يافت كه با مقابله شديد‌تر نظاميان مواجه شد. سرانجام رژيم شاه با كشتار صد‌ها نفر از مردم تظاهرات را سركوب كرد. در شيراز و مشهد نيز تظاهرات وسيعي برپا شد كه به درگيري با پليس انجاميد. در طول سه روز، ده‏‌ها نفر از علما و روحانيون و وعاظ در تهران و شهرستان‏‌ها دستگير شدند.
پس از فرو نشستن قيام، اسدا... علم نخست‌وزير، در مصاحبه‌اي با روزنامه هرالد تريبون در روز 17 خرداد 42 تهديد كرد كه امام و برخي ديگر از علما، محاكمه نظامي خواهند شد و ممكن است حكم اعدام آن‌ها صادر شود. شاه نيز دو روز بعد در سخنراني، بيانات امام(س) و تظاهرات مردم را به تحريك و پول بيگانگان- جمال عبدالناصر- دانست زيرا جمال عبدالناصر در آن زمان به دليل همكاري شاه و اسراييل، روابط خصمانه‌اي با شاه داشت.
در اين راستا رسانه‌هاي رژيم ادعا كردند كه شخصي به نام عبدالقيس از بيروت با هواپيما وارد فرودگاه مهرآباد شده و در گمرك مهرآباد حدود يك ميليون تومان پول از او به دست آمده و اعتراف كرده است كه ناصر اين پول‌ها را براي افراد معيني در ايران فرستاده است.
اين ادعا مورد انتقاد بسياري در داخل و خارج از جمله خيلي از نشريات خارجي واقع شد و رژيم هيچ دليل و سندي در اين خصوص ارائه نكرد. چند روز پس از دستگيري امام (ره)، ده‌ها نفر از مراجع و علماي ايران به عنوان اعتراض به دستگيري امام و اعلام پشتيباني از وي، به تهران مهاجرت كردند. بر اثر اعتراض علما و فشار افكار عمومي، سرانجام امام پس از دو ماه بازداشت در پادگان نظامي به منزلي در شمال شهر تهران منتقل شد و تحت نظر قرار گرفت.
بي گمان وقوع حوادث و رويدادهاي مختلفي از 15 خرداد سال 42 تا 12 بهمن سال 57 رخ داد كه موجب اتحاد و همدلي ملت و پيروي انان از امام و سرانجام سرنگوني رژيم شاه و پيروزي انقلاب شد و در اين بين افراد زيادي شهيد، شكنجه و زندان شدند.
7177/6119