مساله آب جدي است - علي حبيبي*

پاييز گذشت اما نه خبري از باران شد و نه برف. حالا نخستين ماه فصل زمستان نيز رو به پايان است اما دستكم در تهران، كسي نه باران ديد و نه برف، هر چند روز گذشته شاهد بارش برف در پايتخت بوديم اما شادماني شهروندان فقط چند دقيقه طول كشيد و به سرعت همه چيز تمام شد و حسرت يك برف جانانه همچنان در دل پايتخت نشينان باقي ماند. اما اين وضعيت فقط در تهران جاري نيست بلكه امسال ساير شهرهاي كشور نيز با چنين شرايطي روبرو بوده اند يعني ميزان بارش برف و باران در اين شهرها نيز مثل سال هاي قبل نبوده است.
بطور قطع اين شرايط جوي تاثيرات زيادي در كم آبي كشور خواهد داشت، اگر در سال هاي گذشته وضعيت آب در تهران نامساعد بود، حالا و همين امسال به نقطه بحران و هشدار جدي رسيده است.
آب مايع حيات است و هر موجودي كه در جهان مي بينيم براي زنده ماندن محتاج آن است. در اين ميان بشر بيشتر از هر موجودي به آب نياز دارد و بيشتر از همه هم آب اسراف مي كند و با اين كار هم خود و هم ساير موجودات را نابود مي كند. اين تراژدي قرن حاضر است.
آب اگر به همين منوال مصرف و بدتر از همه، اسراف شود قطعا آنچه پيش بيني شده يعني « جنگ آينده، جنگ آب» خواهد بود سخن پربيراه نخواهد بود. اين جنگ و جدل از مناطق بياباني شروع خواهد شد و در مناطق سرسبز ادامه خواهد يافت.
برداشت بي رويه آب هاي زير زميني در مناطق سرسبز كشور از جمله استان مازندران، وضعيت اين مناطق را با نگراني جدي روبرو كرده است. برخي از كارشناسان حتي پيش بيني كرده اند با ادامه برداشت بي رويه اين آب ها، استان مازندران تا 20 سال ديگر به يكي از استان هاي بياباني تبديل خواهد شد.
مازندران در سال هاي اخير مهاجران زيادي پذيرفته كه اغلب آنان از نقاط بياباني و كم آب به اين مناطق روي آورده اند. نخستين آثار چنين مهاجرت هاي بي رويه، تخريب محيط زيست و مصرف آب زياد است كه همين حالا چنين اتفاقي در اين استان در حال وقوع است. اگر وضعيت به همين منوال ادامه يابد استان گيلان يكي ديگر از استان هاي سرسبز كشور نيز به چنين وضعيتي دچار خواهد شد.
بررسي ‌هاي استاني حاكي از آن است كه در شش استان كشور پاييز 96 كم‌ بارش‌ترين پاييز دوره 30 ساله اخير بوده كه اين استان‌ها عبارتند از تهران، البرز، قم، مركزي، اصفهان و سمنان.
با شرايطي كه در بالا از وضعيت نامساعد بارش باران و برف در سال جاري بيان شد، خبرهاي خوبي از ميزان اين مايع حيات بخش در كشور شنيده نمي شود. ايران در گذشته و به ويژه حالا همواره با كمبود آب روبرو بوده است. بخش اعظم سرزمين ايران بياباني و بدون آب و علف است. در سال هاي اخير برداشت بي رويه آب هاي زير زميني شرايط دشواري در كشور پديد آورده است.
استان هاي مثل خوزستان، فارس و تعداد ديگر از استان هاي كشور كه شرايط آب و هواي بياباني دارند و قطعا مشكل آب دارند، محصولاتي مثل برنج كه نياز به آب فراوان دارند، كشت مي كنند. اين آب ها قطعا از منابع زير زميني با كمك دستگاه ها و ابزارهاي پمپاژ آب برداشته مي شود كه حتي مناطق سرسبز را هم بياباني مي كند.
در خانه هاي اغلب ما، آب بي رحمانه نه مصرف بلكه اسراف مي شود و خيلي از آب ها بخاطر همين رعايت نكردن انتخاب اندازه مناسب لوله هاي فاضلاب در خانه ها، از طريق سيفون سرويس هاي بهداشتي به هدر مي رود. خيلي از شهروندان بخاطر جلوگيري از مسدود نشدن همين لوله ها، مجبورند آب فراواني براي تخليه همين لوله ها مصرف كنند آب هايي كه به سختي حاصل مي شود اما خيلي راحت به هدر مي رود.
هدر رفت آب فقط اين نيست بلكه در تمام مصارف خانگي و غير خانگي اين مساله در جريان است. شستن دست، استحمام و سرويس هاي بهداشتي تنها بخشي از جاهايي است كه اسراف آب در آن جريان دارد.
در زمان حاضر 75 درصد آب منازل در سرويس هاي بهداشتي و حمام مصرف مي شود. بطور مثال در يك دوش گرفتن به طور متوسط به مدت شش دقيقه حدود 60 ليتر آب مصرف مي شود كه قطعا هر چه زمان اين استحمام كمتر شود به همان نسبت مصرف آب كمتر مي شود.
نشت لوله آب، هنگام مسواك زدن، شستن ظروف، شتشوي خودرو، مصرف بي رويه در آبياري باغچه ها، نظافت حياط منزل و نشتي آب كولر از جمله جاهايي است كه بيشترين اسراف اين ماده حياتي وجود دارد كه بايد براي هر يك فكر اساسي كرد.
اسراف آب در جامعه ما به حدي رواج دارد كه انسان تصور مي كند ما آخرين نسلي هستيم كه حق حيات داريم و پس از ما ديگر موجودي وجود نخواهد داشت.
اگر به درستي مصرف نكنيم و آب را همچنان هدر دهيم قطعا با مشكلات زيادي در تامين آب مواجه خواهيم بود. هيچكس نمي گويد كه آب مصرف نكنيم بلكه همه مي گويند كه درست مصرف كنيم. اگر درست مصرف كردن در افراد نهادينه شود قطعا هرگز با بحران يا كمبود آب مواجه نخواهيم شد.
بحران يا كمبود آب مساوي با محروميت و دسترسي نداشتن خيلي از مردم بويژه كودكان به آب سالم و كافي است و قطعا هيچيك از ما به چنين موضوعي راضي نخواهيم شد.
..................................................
* دبير ايرنا