مقاومت بین المللی روبه روی خصومت ترامپ با برجام/مخالفان منسجم می شوند

انتخابات در آمریكا و راهیابی ترامپ به كاخ سفید سوالات زیادی را پیش روی كارشناسان و صاحبنظران مسائل سیاسی قرارداده است. سوالاتی كه بخش عمده آنها برگرفته از شعارهایی بوده كه ترامپ در دوره تبلیغات ریاست جمهوری سر می داد و ما در گفت و گو با «پیام محسنی» مدیر پروژه ایران و عضو مطالعات ایران در مركز علوم و امور بین الملل بلفر وابسته به مدرسه كندی در دانشگاه هاروارد پاسخ های آن را جستجو كردیم.
محسنی بر این باور است ترامپ به دنبال مذاكره مجدد در مورد پیمان های جهانی است و بدون اضافه شدن الحاقیه هایی كه گشاده دستی آمریكا را ضروری سازد، می خواهد امتیازات بیشتری كسب كند.
به گفته این تحلیلگر مسائل سیاسی، پیام های قبل و بعد از انتخابات ترامپ به پوتین منعكس كننده ذهنیت اصلی وی در سیاست خارجی مبنی بر انزواطلبی ،عملگرایی و تسهیم قدرت است.
وی اعتقاد دارد ترامپ به اندازه كلینتون به عربستان سعودی و شیخ نشین های حاشیه خلیج فارس نزدیك نیست، بنابراین باز توزیع منطقه ای قدرت در خاورمیانه كه از دوران اوباما آغاز شده ادامه می یابد.
از سوی دیگر به باور محسنی خصومت بیشتر ترامپ با ایران با توجه به برجام با مقاومت بین المللی نه تنها از سوی روسیه و چین بلكه از سوی اتحادیه اروپایی روبرو می شود.

ایرنا: ترامپ بعد از انتخابات چه تفاوتی با ترامپ قبل از انتخابات كرده است و اصولا چقدر زمان می برد تا سمت و سوی سیاست های بین المللی ترامپ در عرصه اجرایی روشن شود؟
محسنی: با آنكه در مورد سیاست های رییس جمهوری منتخب؛ ترامپ بعد از استقرار در كاخ سفید ابهاماتی وجود دارد، شیوه تصمیم گیری ترامپ تغییر نخواهد كرد. ممكن است در مورد بعضی موضوعات انعطاف بیشتری به خرج دهد؛ همانطور كه برای نمونه در خصوص قانون بیمه خدمات بهداشت و درمان اوباما اشاره كرد؛ اما حامیان وی و دیدگاه هایش، همچنین منتقدان داخلی او تغییر نمی كنند.
از آنجا كه بسیاری از سیاست های ترامپ هنوز شكل نگرفته و او خط مشی مفصلی با جزئیات برای سیاست ها در زمان تبلیغات انتخابانی نداشت، دست بازتری برای شكل دهی به سیاست های فردی اش بعد از استقرار در كاخ سفید دارد. این امر یعنی برای اینكه سیاست های ترامپ با در نظرگرفتن محدودیت های وسیع تر ساختار سیاسی آمریكا و سیاست بین الملل، موثر باشد؛ وی باید نگاه واقع بینانه تری به آنچه می تواند و شیوه انجام امور بیندازد.

ایرنا: ظاهرا بخش هایی از جامعه آمریكا نمی توانند رییس جمهوری ترامپ را بپذیرند. سرانجام تظاهرات خیابانی چه خواهد شد و آیا تغییر و اصلاح سیستم انتخابات آمریكا محتمل است؟
محسنی: قسمت اعظم مردم آمریكا همواره نسبت به رییس جمهوری منتخب، دیدگاه انتقادی خواهند داشت و این نگاه ضرورتا در تظاهرات خیابانی در زمان ریاست جمهوری وی منعكس نمی شود؛ اعتراضات خیابانی مدت كوتاهی بعد از انتخاب ریاست جمهوری وی متوقف می شود. با وجود این، سیاست های آینده ترامپ در تبدیل مخالفان به یك نیروی قوی و منسجم تاثیر مستقیم دارد.
اگر وی سیاست های دوقطبی سازی مانند اخراج گسترده یا كاهش آزادی های مدنی را اجرا كند، نارضایتی ها بیشتر خواهد شد. مردم آمریكا اكنون اختلاف رای زیادی دارند و فارغ از اینكه چه كسی پیروز انتخابات شده است؛ رییس جمهوری باید كشوری را متحد سازد كه به دلیل عصبانیت فراوان از ساختار سیاسی به شدت متفرق است.
اگر ترامپ به ادامه لفاظی های خود كه به طور منفی آمریكایی ها را بر اساس گرایش های مذهبی یا قومی هدف قرار می دهد؛ نارضایتی سیاسی ادامه یافته و دوقطبی در جامعه تشدید می شود؛ به ویژه اگر بعضی از سیاست های عینی پیشنهادی ترامپ اجرایی بشود.
تغییر در ساختار انتخاباتی آمریكا چندان محتمل نیست و اگر تغییری در این راستا روی دهد، فرآیندی بسیار كند و درازمدت خواهد بود. این امر به ویژه از آن جهت محتمل تر است كه جمهوری خواهان ریاست جمهوری و اكثریت هر دو مجلس سنا و نمایندگان را در اختیار دارند و همین جمهوری خواهان هستند كه از بسیاری قوانین انتخاباتی فعلی حمایت می كنند.
حزب جمهوری خواه از دیرباز از حقوق ایالت های كوچك تر پشتیبانی می كرده است و دسترسی رای دهندگان و قوانین ثبت نام برای رای دادن را دشوارتر می كرده است كه میزان مشاركت را كاهش داده و معمولا به نفع جمهوری خواهان بوده است.

ایرنا: در دوران تبلیغات انتخاباتی بسیاری از جمهوری خواهان از ترامپ اعلام برائت كردند، همكاران وی در دوره ریاست جمهوری چه كسانی خواهند بود و كسانی كه در اطراف ترامپ حضور دارند چه سبقه و سابقه ای در قبال خاورمیانه و ایران دارند؟
محسنی: سوال جدی در مورد نزدیكی ترامپ با بعضی از مهم ترین سیاستگذاران و نخبگان تشكیلات جمهوری خواهان وجود دارد. ترامپ به عنوان فردی از بیرون تشكیلات وارد روند مبارزه انتخاباتی بدون تجربه سیاسی پیشین شد و دیدگاه های وی جریان اصلی جمهوری خواهان را تا حدی ناراضی كرده است. در نتیجه تشكیل یك گروه قوی با تخصص های بالا به منظور انتقال قدرت برای او دشوارتر خواهد بود.
نخبگانی كه از سیاست های او ناراضی نبوده اند و از وی حمایت كردند، بیشتر در جناح سیاسی ایدئولوژیكی حزب قرار دارند. بر همین اساس بسیاری از آنها دیدگاه های جنگ طلبانه ای علیه ایران و خاورمیانه دارند حتی با آنكه دیدگاه های ترامپ در مورد خاورمیانه در مناظره ها كاربردی تر بوده است.
بنابر این، باید منتظر ماند و دید ترامپ چقدر به سیاست های خود متعهد می ماند و گروه جدیدی كه گرد می آورد بر روند سیاستگذاری او تاثیر خواهد گذاشت. این وضعیت در انتخاب رینس پریباس رییس پیشین كمیته ملی جمهوری خواهان به عنوان رییس كاركنان كاخ سفید و استفان بانون مدیر فوق محافظه كار شبكه خبری بریبیت به عنوان نظریه پرداز اصلی و مشاور ارشد وی مشخص است.
بانون طرفدار جنبش تی پارتی جهانی است و باور دارد غرب با بحران سرمایه داری، ایمان و اعتقاد روبروست. این نوع سرمایه داری تحت لوای آزادی های شخصی، ایمان و اعتقاد را به ویژه برای جوانان تضعیف كرده است. وی می گوید باید به سرمایه داری یهودی-مسیحی برگردیم.

ایرنا: هیلاری كلینتون گفته انتشار ایمیل های او توسط رییس اف. بی. آی. نقش اصلی را در شكست وی داشته است.آیا رییس اف. بی. آی نسبتی با ترامپ و تیم انتخاباتی وی دارد؟
محسنی: تصمیم اداره پلیس فدرال آمریكا برای انتشار قسمت دوم ایمیل ها مهم بود اما تغییردهنده نتیجه انتخابات نبود. اكثر آمریكایی ها از اتهامات كلینتون مطلع بودند و به خودی خود افشاگری تازه ای نبود. كلینتون از نظر محبوبیت عمومی در سطح بسیار پایینی بود و به سختی كسی وجود داشت كه مستمر و فعالانه او را تایید كند، همانطور كه نظرسنجی های پیشین نشان می دهد اكثریت مردم تنها به دلیل مخالفت با ترامپ از وی حمایت می كردند.
كلینتون پیام امید و تغییر را مانند اوباما نداشت بلكه تنها چهره ای از یك تشكیلات سیاسی بود. او همچنین می توانست برای رای دهندگان ناراضی و منفعل نسبت به انتخابات، به ویژه رای دهندگان سفیدپوست ناخشنود، در پیام و برنامه حزبی خود فعال تر عمل كند.
ترامپ در مورد توان زدایی در جامعه به ویژه در مورد رای دهندگان سفیدپوست صحبت كرد و توانست افرادی را پای صندوق های رای بیاورد كه پیش از آن نمی خواستند رای بدهند. به این دلیل نظرسنجی ها نادرست از آب درآمد. زیرا در نظرسنجی ها آمریكایی هایی كه معمولا رای نمی دهند و رای دهنده هایی كه در مورد تمایلات خود سكوت می كردند، نادیده گرفته شده بودند.
در نهایت به دلیل ساختار انتخاباتی آمریكا و به طور كلی میزان مشاركت پایین، ایالت های كلیدی، نفوذی بیش از حد بر روند انتخابات دارند؛ پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری معمولا از پیروزی درحوزه های انتخابی خاص و كسب رای بعضی از اقشار جامعه ناشی می شود و اینكه چطور یك نفر می تواند این حوزه های انتخابی را به رای دادن وادارد.

ایرنا: ترامپ با توجه به روحیات تجاری كه دارد حضور و تعهدات آمریكا در بسیاری از پیمان های بین المللی مثل ناتو،نفتا و توافقنامه پاریس را در دوران تبلیغات انتخابات زیر سوال برده و این باعث نگرانی های جهانی شده است. در عرصه عمل آیا ترامپ می تواند از این پیمان ها كنار بكشد؟
محسنی: این انتخابات پیامدهای فراوانی برای موسسات بین المللی و نظم جهانی دربر دارد. وی آشكارا از ناتو، نفتا و پیمان های اقتصادی و امنیتی موثر بر نظم جهانی انتقاد كرده است. بسیاری از متحدان نزدیك او نسبت به سازمان ملل متحد و همایش های اصلی بین المللی مانند داووس انتقاد دارند.
آنها همچنین از اقشار بالایی كه منافع برتر بین المللی را برتر از منافع ملی و مردمی می دانند، انتقاد می كنند. در مورد چشم انداز دیگر كشورها، كشورهایی كه از شرایط فعلی جهانی نفع می برند مانند چین، عربستان سعودی، كشورهای حاشیه خلیج فارس و اعضای اتحادیه اروپا نگران سیاست های ترامپ هستند. از طرف دیگر كشورهای مخالف یا منتقد شرایط فعلی در ساختار سیاست بین الملل مانند روسیه و سوریه بیشتر به ترامپ گرایش دارند.
احتمال نمی رود كه این پیمان ها به خودی نقض شوند اما ترامپ به دنبال بازمذاكره در مورد آنهاست و می خواهد امتیازات بیشتری كسب كند، بدون اینكه الحاقیه هایی به پیمان ها اضافه شود كه گشاده دستی آمریكا را ضروری می سازد.
این رویكرد، هزینه ها را برای آمریكا افزایش داده و در را برای نفوذ بیشتر كشورهای غیرمتحد واشنگتن و تقویت صدای آنها باز می كند. این امر به ادامه سیاست های خارجی اوباما منجر می شود اما احتمالا با رگه های قوی تر انزواطلبی و ملی گرایی.

ایرنا: رییس جمهوری منتخب آمریكا در دوران تبلیغات انتخاباتی از پوتین تمجید كرده است. ترامپ در اوكراین و سوریه چه تعاملی با پوتین خواهد داشت؟
محسنی: ترامپ تمایل بیشتری برای تعامل با روسیه و پذیرش آن به عنوان شریك بین المللی اش دارد. این پیام قبل و بعد از انتخابات به دفعات داده شده است و منعكس كننده ذهنیت اصلی ترامپ در سیاست خارجی مبنی بر انزواطلبی، عملگرایی و تسهیم قدرت است.
در سوریه به ویژه اگر ایران و روسیه تا زمان تنفیذ ترامپ نبرد حلب را پیروز شوند؛ ترامپ راه دیگری غیر از تعامل با این دو كشور ندارد. به عبارت دیگر عوامل ساختاری، گزینه های ترامپ را در سوریه محدود می كند و بیشتر محتمل است كه آمریكا روی راهكار دیپلماتیك تمركز كند. با وجود این، شرایط یادشده به مجموع سیاست خارجی ترامپ در مورد نظم جهانی و روسیه بستگی دارد.

ایرنا: سمت و سوی سیاست های خاورمیانه ای ترامپ چگونه خواهد بود ودر سیاست منطقه ای آمریكا چه تغییراتی محتمل است؟
محسنی: ترامپ به اندازه كلینتون به عربستان سعودی و شیخ نشین های حاشیه خلیج فارس نزدیك نیست. بنابراین بازتوازن منطقه ای قدرت در منطقه كه در دوران اوباما آغاز شد، ادامه می یابد.

ایرنا: ترامپ در زمان تبلیغات انتخاباتی یك بار گفته بود برجام را پاره می كند و بار دیگر از ضرورت مذاكره مجدد سخن گفته بود، در نهایت ترامپ در قبال ایران و برجام چه رویكردی خواهد داشت. با توجه به روحیات اقتصادی ترامپ توافق ایران با بوئینگ به كجا خواهد رسید؟
محسنی: سیاست های ترامپ در قبال ایران هنوز كاملا معلوم نیست اما بسیاری از نزدیكان و مشاوران او ضد ایران هستند و به شدت با برجام مخالف بودند. پاره كردن برجام توسط ترامپ ممكن نیست اما وی به دنبال مذاكره مجدد بعضی از وجوه برجام با ایران است؛ معنای این بازمذاكره چیست و اینكه چطور جلو می رود معلوم نیست.
گزینه های سیاسی آمریكا علیه ایران محدود است و اقدام نظامی یا تحریم ها مزایای جزئی دارند. این امر به دیدگاه كلی ترامپ در مورد تعامل با ایران بستگی دارد. از یك سو این امر می تواند به معنای خصومت بیشتر با ایران و از دیگر سو به معنای علاقمندی ترامپ برای گشودن راه ایران برای كسب و كار و صنایع امریكایی باشد. خصومت بیشتر و عمیق تر به ویژه با توجه به برجام با مقاومت بین المللی نه تنها از سوی روسیه یا چین بلكه اتحادیه اروپا روبرو می شود.
اما این امكان كه ترامپ به متحدان جمهوری خواه خود اجازه افزایش تحریم ها را بدهد وجود دارد. سوال این است كه دیدگاه و تصمیم گیری سیاست خارجی ترامپ چقدر می تواند بر مقاومتی غلبه كند كه وی احتمالا در حلقه نزدیكان خود با آن روبرو می شود.
گفت و گو از: داود مرادپور
**9157** 1429
** مترجم: منصوره شوشتری**انتشار:محسن طاهرزاده