دادگاه لاهه می تواند به توقف موقت تحریم ها دستور دهد

«فرنسیس بویل» روز شنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در پاسخ به سوالی درباره شكایت ایران به دادگاه لاهه به دلیل نقض برجام و بازگرداندن تحریم های ثانویه این مطلب را مطرح كرد.
وی دولت آمریكا را به راه انداختن جنگ همه جانبه اقتصادی علیه ایران متهم كرد و افزود: جمهوری اسلامی می تواند به دلیل صدمات جبران ناپذیر تحریم ها، خواستار رای دادگاه برای توقف آنها شود كه معادل دستور بین المللی «توقف موقت» است. این كار در عمل می تواند دامنه تحریم های آمریكا علیه تجارت و تبادل بانكی ایران را محدود كند.
این حقوقدان آمریكایی كه سابقه وكالت پرونده های بین المللی در دادگاه لاهه را دارد، تصریح كرد: من پیش تر پیشنهاد كرده بودم كه ایران پیمان موسوم به «مودت، تجارت، رفت و آمد دریایی» (Treaty of friendship, commerce and navigation ) را بررسی كرده و بر مبنای آن از ایالات متحده شكایت كند.
بویل با بیان اینكه هر چند نقشی حقوقی در این شكایت نامه تازه ایران ندارم اما از آن پشتیبانی می كنم و گفت: تردیدی نیست كه ایالات متحده یك جنگ اقتصادی تمام عیار را علیه ایران به راه انداخته است كه هدف آن تغییر نظام در ایران است.
وی خاطرنشان كرد: اقدام ایران برای كشاندن ایالات متحده به دیوان دادگستری بین‌المللی، یك پاسخ قانونی و مسالمت آمیز در چارچوب منشور سازمان ملل متحد به اقدام ترامپ است كه ستودنی است.
این حقوقدان آمریكایی ادامه داد: البته من متن شكایت ایران را نخوانده ام و درباره برخی جزئیات آن از طریق رسانه ها اطلاع پیدا كرده ام اما متن كامل برجام و شرایط بازگشت ترحیم ها كه در قطعنامه شورای امنیت ذكر شده است را كاملا خوانده ام. دولت ترامپ هیچ توجهی برای خارج شدن از برجام ندارد. ایران این موضوع را در شكایت به دیوان دادگستری بین‌المللی مطرح كرده است.
بویل اضافه كرد: ایران همچنین از دیوان دادگستری بین‌المللی خواسته است كه اقدامات موقتی برای حفاظت از تجارت آن اتخاذ كند كه معادل دستور بین المللی توقف موقت (Temporary restraining order) علیه ایالات متحده است. به نظرم دیوان دادگستری بین‌المللی تا ظرف 10 روز آینده جلسه ای برای بررسی شكایت ایران برگزار خواهد كرد.
وی اظهار امیدواری كرد ایران موفق شود كه در این دادگاه بین المللی دستور توقف موقت علیه تحریم های ایالات متحده را بگیرد و توضیح داد: بر اساس این دستور، توقف موقت كه قبل از صدور حكم نهایی و در كوتاه مدت صادر می شود، شاكی از دادگاه می خواهد كه پیش از وارد شدن صدمات جبران ناپذیر، به سرعت رای خود را صادر كند.
ایرنا از این استاد حقوق بین الملل پرسید كه صدور رای دادگاه بین المللی برای توقف موقت تحریم ها در عمل چه گزینه هایی پیش روی ایران به وجود می آورد؟
دكتر بویل پاسخ داد: قاعدتا ایران این حكم دادگاه بین المللی را به شورای امنیت سازمان ملل خواهد برد تا به رای گذاشته شود و البته ایالات متحده آن را وتو می كند اما من فكر می كنم ایران می تواند از این 'رای توقف موقت' برای مقابله با تحریم های یكجانبه ایالات متحده در جهان بهره ببرد، خصوصا درباره كشورهای اروپایی این رای تاثیر گذار خواهد بود.
وی تصریح كرد: ایران هم اكنون در حال گفت وگو با اروپایی ها بر سر بسته برجامی است تا ببیند آنها می توانند كانال بانك های مركزی خود را برای تداوم تبادل مالی با ایران فعال نگه دارند یا نه. بر اساس یك قاعده كلی قانون بین الملل، بانك های مركزی دارای مصونیت هستند.
استاد دانشگاه ایلینوی آمریكا تاكید كرد: بنابراین در حالی كه بانك های خصوصی ناگزیر به پیروی از فشارهای ایالات متحده هستند، داستان بانك های مركزی متفاوت بوده و من امیدوارم كه رای احتمالی به توقف موقت تحریم های آمریكا تاثیر خوبی در عرصه ارتباط با بانك های مركزی كشورهای اروپایی داشته باشد.
بویل ادامه داد: صدور رای احتمالی موقتی و فوری دیوان دادگستری بین‌المللی می تواند در موضوع تجارت ایران با كشورهایی همچون هند و چین هم موثر واقع شود. ایران می تواند از این رای برای روشن كردن طرف مقصر در این جدال استفاده كند. این رای می تواند به دیپلمات های ایرانی ابزار خوبی بدهد تا از حقوق تجاری ایران دفاع كنند.
وی درباره تاثیر بلند مدت طرح شكایت در دیوان دادگستری بین‌المللی علیه آمریكا تصریح كرد: اگر در آینده ایالات متحده وارد فرایند تهدید نظامی و اعمال نظامی علیه ایران در منطقه خلیج فارس شود، ایران می تواند دوباره موضوع را به دیوان دادگستری بین‌المللی كشانده و خواستار رای فوری برای تعلیق اعمال هجومی ایالات متحده شود.
این حقوقدان آمریكا در پاسخ به اینكه ضمانت اجرای آرای دیوان دادگستری بین‌المللی چیست؟ گفت: این دیوان، كلانتر جهان نیست و این كار قاعدتا بر عهده شورای امنیت است. از آنجا كه ایالات متحده می تواند قطعنامه های شورای امنیت را وتو كند، ایران می تواند موضوع را به مجمع عمومی سازمان ملل ببرد.
بویل افزود: اما به هر صورت، دیوان دادگستری بین‌المللی نمی تواند نقش پلیس و بازوی نظامی را برای اجبار ایالات متحده به تمكین رای دادگاه داشته باشد.
وی با رد ادعای مقام های آمریكایی مبنی بر «بی اساس» بودن شكایت ایران از تحریم های غیرقانونی و یكجانبه آمریكا گفت: ایالات متحده چه بخواهد، چه نخواهد باید به دیوان دادگستری بین‌المللی برود و از اتهامات دفاع كند. قطعا این شكایت بی اساس نیست و من مطمئن هستم كه مقام های دولت ترامپ از هم اكنون در حال آماده شدن برای رفتن به دادگاه هستند.
استاد حقوق بین الملل دانشگاه ایلینوی آمریكا افزود: اگر این شكایت بی اساس بود، اصولا دیوان دادگستری بین‌المللی وقتی برای تشكیل جلسه و بررسی شكایت تنظیم نمی كرد، این حرف ها تبلیغات است.
فرنسیس بویل در سال 1993 وكالت جمهوری بوسنی و هرزگوین در دیوان دادگستری بین المللی علیه نسل كشی یوگسلاوی سابق را بر عهده داشت كه نتیجه آن شكایت، رای به نفع جمهوری بوسنی و هرزگوین بود.
روز دوشنبه محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران خبر داد كه ایران شكایت خود از ایالات متحده برای برقراری مجدد و غیرقانونی تحریم‌های یكجانبه را تسلیم دیوان بین‌المللی دادگستری كرده است.
وی تصریح كرد: «ایران در برابر ضدیت آمریكا با دیپلماسی و تعهدات حقوقی، بر حاكمیت قانون تاكید دارد. ضروری است كه با این عادت آمریكا به نقض حقوق بین‌الملل برخورد شود».
دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریكا 18 اردیبهشت ضمن اعلام خروج آمریكا از توافق هسته ای طی فرمانی تحریم های هسته ای آمریكا علیه ایران را بازگرداند.
برایان هوك مدیر سیاستگذاری وزارت خارجه آمریكا روز دوشنبه 11 تیرماه ضمن تشریح راهبرد جدید دولت ترامپ در قبال ایران، اعلام كرد كه دور جدید تحریم‌های شدید علیه ایران از 13 مرداد، و بخش بعدی آن از 13 آبان اجرا می‌شود و تلاش خواهد شد كه صادرات نفت ایران به صفر برسد.
بر اساس گفته های این مقام آمریكایی، تحریم هایی كه 13 مرداد، آغاز خواهد شد بخش خودروسازی ایران و تجارت طلا را شامل می شود و بخش دوم تحریم ها در 13 آبان، بخش انرژی و تراكنش‌های بانكی ایران را هدف قرار خواهد داد.
اروپام*م.ع*1429