ثبت جهاني شوش و ميمند

در اين گزارش كه روز يكشنبه چهاردهم تير 1394 خورشيدي با قلم صدرا محقق انتشار يافته است، مي خوانيم: پيش‌از ‌اين، هفده اثر ديگر از ايران در اين فهرست به ثبت جهاني رسيده بود؛ البته در همين رابطه، فرهاد نظري، مدير‌كل ثبت آثار و حفظ و احياي ميراث معنوي و طبيعي، در گفت‌وگو با «شرق» مي‌گويد با توجه به فهرست موقت ايران در يونسكو، ما توانايي ثبت جهاني بيش از صد اثر ديگر را نيز داريم. 2 پرونده شوش و ميمند توسط متخصصان ايراني و با مديريت و رياست محمد‌حسن طالبيان، معاون ميراث فرهنگي، ارايه شد و با موافقت اعضا به‌عنوان هجدهمين و نوزدهمين اثر ميراث جهاني در فهرست يونسكو به ثبت رسيد.در پرونده شوش، تپه باستاني آن با درنظرگرفتن معيارهاي چهارگانه كميته ميراث جهاني درباره حفظ اصالت، يكپارچگي، مديريت و حفاظت از محوطه، ارزيابي و بررسي شد. پرونده منظر فرهنگي ميمند نيز كه 2 سال پيش به‌علت وجود كاستي‌هايي بازگردانده شده بود، با رفع نواقص مطرح‌شده و جلب‌ِنظر كميته فني، در فهرست ميراث جهاني به ثبت رسيد. با اضافه‌شدن اين 2 اثر، تعداد آثار ثبت‌ِجهاني‌شده ايران در يونسكو به ١٩ اثر رسيد كه شامل چغازنبيل، تخت جمشيد، ميدان نقش جهان، تخت سليمان، بم و فضاي فرهنگي آن، پاسارگاد، گنبد سلطانيه، سنگ‌نبشته بيستون، مجموعه كليساهاي آذربايجان، سازه‌هاي شوشتر، مجموعه تاريخي بازار تبريز، آرامگاه شيخ صفي‌الدين اردبيلي، باغ ايراني، مسجد جامع اصفهان، برج گنبد قابوس، كاخ گلستان، شهر سوخته، محوطه تاريخي شوش و منظر فرهنگي ميمند است. شوش واقع در استان خوزستان، يكي از قديمي‌ترين سكونتگاه‌هاي شناخته‌شده جهان است. نخستين آثار وجود يك دهكده مسكوني در شوش مربوط به هفت‌هزار سال پيش از ميلاد است. طبق اسناد باستاني شوش از مهم‌ترين و باشكوه‌ترين شهرهاي باستاني ايران و جهان بوده است. ميمند نيز روستايي صخره‌اي در دهستان ميمند از توابع بخش مركزي شهرستان شهر بابك در استان كرمان است. از روستاي باستاني ميمند با قدمتي در حدود هشت هزار سال، به‌عنوان يكي از معدود روستاهاي دستكند كه هنوز زندگي روستايي و معمولي در آنها جريان دارد، ياد مي‌شود. فرهاد نظري، مدير‌كل ثبت آثار و حفظ و احياي ميراث معنوي و طبيعي، در گفت‌وگويي با «شرق» در همين رابطه و با تبريك ثبت جهاني شوش و ميمند در فهرست يونسكو، گفت: «آثار تاريخي-فرهنگي در 2 سطح ثبت‌شدني هستند؛ يكي ثبت ملي كه اين بخش در ايران از سال ١٣١٠ شروع شد و ديگري ثبت جهاني است كه در پي اجراي كنوانسيون ١٩٧٢ پاريس، شروع شد؛ در آن اجلاس پاريس كه هفدهمين اجلاس يونسكو بود، ثبت جهاني مطرح شد و اين تصميم گرفته شد كه يونسكو موظف است آن دسته از ميراث فرهنگي جهان را كه ارزشي فراتر از يك قوم و مليت دارند، در فهرستي جداگانه ثبت كند. ايران در سال ١٣٥٣ به اين كنوانسيون ملحق شد و براي اولين بار در ١٩٧٨، سه اثر چغازنبيل تخت‌ جمشيد و ميدان نقش جهان را براي ثبت در اين فهرست پيشنهاد داد كه هر سه هم به ثبت جهاني رسيدند. در اين موضوع مرحوم شهريار عدل نقش بزرگ و بسزايي ايفا كرد». نظري در ادامه افزود: «بعد از آن تاريخ، ثبت جهاني در ايران به دلايلي با وقفه‌اي ٢٤ ساله مواجه شد؛ پس از آن تلاش‎ها براي ثبت جهاني بقيه آثار دوباره شروع شد. در اين دوره تخت سليمان پاسارگاد و بيستون و...، به ثبت رسيدند، آخرين اثر ايراني ثبت‌ِجهاني‌شده كه سال گذشته وارد اين فهرست شد، شهر سوخته است».
طبق گفته مدير‌كل ثبت آثار و حفظ و احياي ميراث معنوي و طبيعي، هر كشوري در حوزه ميراث فرهنگي و طبيعي هر سال 2 سهميه براي ارايه به يونسكو و ثبت جهاني آن دارد؛ يك سهميه ميراث فرهنگي و يكي ميراث طبيعي. سال گذشته كه شهرسوخته ثبت شد، ما پرونده‌اي در حوزه ميراث طبيعي نداشتيم و سهميه ما به‌همين‌دليل سوخت چون بايد ١٨ ماه قبل پرونده پيشنهادي خود را تهيه و ارايه مي‌كرديم.
نظري همچنين در بخش ديگري از گفت‌وگو با «شرق» مي‌گويد: «ما هم‌اكنون نزد يونسكو يك فهرست موقت از آثار داراي قابليت ثبت جهاني داريم و اين فهرست در سال ٢٠٠٨ تكميل شد و هم‌اكنون ٣٧ اثر در آن درج شده است -شوش و ميمند هم در اين فهرست بودند و با ثبت جهاني دايم‌شان در روز گذشته آنها از اين فهرست موقت خارج شدند- قرار است ما امسال دوباره اين فهرست موقت را به‌روز كنيم. بر‌اساس بررسي‌ها و امكان‌سنجي‌هاي انجام‌شده، در استان‌هاي مختلف كشور بيشتر از صد اثر با قابليت ثبت جهاني داريم و در سال‌هاي آينده به‌مرور اين آثار با تشكيل پرونده، براي ثبت جهاني پيشنهاد مي‌شوند».
او در رابطه با پرونده ثبت جهاني 2 اثر جديد ايران در فهرست يونسكو نيز اين‌گونه توضيح مي‌دهد: «شوش و ميمند قبلا جزء فهرست موقت پيشنهاد شده بودند؛ ميمند 2 سال پيش با كاخ گلستان پيشنهاد شده بود و كارشناسان يونسكو ايراداتي اساسي به پرونده آن وارد كردند و به‌همين‌دليل آن پرونده مردود اعلام شد؛ اما با توضيحات كارشناسان ايراني، راي از مردود به مرجوع تغيير كرد. چون اگر راي مردود مي‌ماند، امكان ارايه مجدد آن وجود نداشت. درنهايت در اين 2 سال اشكالات پرونده رفع شد و امسال بدون نوبت، ارايه و ثبت جهاني شد. درباره شوش نيز بايد گفت با وجود اينكه اينجا جزء اولين آثار ثبت‌شده در فهرست آثار ملي است و جزء مهم‌ترين محوطه‌هاي باستان‌شناختي دنياست كه لوح سيمين و زرين و لوح حمورابي از آنجا كشف شده است و از دوره‌هاي عيلامي تا دوره متاخر در آن آثاري پيدا شده است، اما با تاخير براي ثبت جهاني آن اقدام شد، چون محوطه شلخته‌اي بود كه به آن تعرض شده بود، فعاليت‌هاي باستان‌شناسي‌اش متوقف شده بود. چندين سال تعيين حريم آنجا مشخص نشد تا اينكه امسال آن را ابلاغ كرديم و...».
نظري در ادامه مي‌افزايد: «درنهايت با وجود اينكه 2 سال پيش پرونده شوش پيشنهاد شد، تلاش شد اين مشكلات برطرف شود و وقتي اين پرونده را پيشنهاد داديم، با حجم عظيمي از كارهايي مواجه بوديم كه بايد انجام مي‌داديم؛ براي مثال بايد براي موافقت با موضوع، مسوولان محلي را هماهنگ مي‌كرديم و همينطور تعيين حريم را كه خيلي اهميت داشت، انجام مي‌داديم و شرايط محوطه شوش را در حد استانداردهاي جهاني يونسكو بالا مي‌آورديم و خوشبختانه همين‌گونه هم شد و درنهايت كارشناسان معتمد يونسكو آمدند، بازديد كردند و از جنبه‌هاي مختلف، شرايط را بررسي كردند و به سود ايران رأي دادند».
*منبع: روزنامه شرق
**گروه اطلاع رساني**9348**9131