به گزارش خبرنگار ایرنا، دراین نشست تخصصی كه روز شنبه درسالن آمفی تئاتر دانشگاه گنبدكاووس برگزار شد، چهار تن از استادان این واحد آموزش عالی، هر كدام از زاویه ای به بررسی علل وقوع سیل مخرب اوائل امسال گلستان پرداختند.
نقش پوشش گیاهی و تاثیر آن بر روی سیل، تحلیلی بر علل وقوع سیل، روش های كنترل سیل و بررسی عوامل تشدید كننده سیل چهار زاویه بررسی علل وقوع سیل فروردین امسال توسط استادان دانشگاه گنبدكاووس بود.
استادیار گروه مرتع و آبخیزداری دانشگاه گنبدكاووس كه موضوع سخنانش، نقش پوشش گیاهی و تاثیر آن بر روی سیل بود، گفت: پوشش گیاهی شامل جنگل و مرتع نقش موثری در جلوگیری فرسایش خاك و وقوع سیل دارند.
دكتر مجید محمداسماعیلی افزود: پوشش گیاهی سبب می شود تا قطرات باران پس از برخورد با پوشش گیاهی درخاك و ریشه گیاه كه به صورت اسفنجی عمل می كنند، فرو رود اما درمناطقی كه عاری از پوشش گیاهی باشد، قطرات باران پس از برخورد با زمین، با كندن بخشی از خاك به شكل روان آب در می آیند.
وی از كاهش 43 درصدی سطح جنگل ها و مراتع كشور در 100 سال اخیر خبر داد و اضافه كرد: قاچاق چوب، آتش سوزی، ویلا سازی، آلودگی های زیست محیطی، چرای مفرط دام در جنگل و مراتع، خشكسالی ها و تبدیل مرتع به زمین زارعی از جمله عوامل تخریب این منابع خدادادی در كشور و استان گلستان بوده است.
محمداسماعیلی با بیان اینكه گلستان هم اكنون 452 هزار هكتار جنگل و یك میلیون و 120 هزار هكتار مرتع دارد، گفت: 50درصد وسعت 20 هزار كیلومتری استان را مراتع تشكیل می دهند كه از این مقدار 850 هزار هكتار آن مراتع قشلاقی و بقیه مراتع ییلاقی هستند.
وی افزود: به دلیل چرای مفرط دام در سال های گذشته 73 درصد مراتع گلستان فقیر محسوب می شوند كه می بایست با بوته كاری فقر آن را از بین برد.
این استادیار دانشگاه گنبدكاووس همچنین با یادآوری اینكه در 27 سال گذشته 128 سیل در استان گلستان رخ داده است، گفت: متاسفانه كاهش پوشش گیاهی و رُسی بودن نوع خاك مهمترین ریشه این رخداد طبیعی بوده اند كه می بایست نسبت به تقویت پوشش گیاهی اقدام كرد.
وی ادامه داد: البته در سیل اخیر گلستان تغییرات اقلیمی و بارش بیش از حد نیز حجم و میزان خسارت آن را افزایش داد.
استادیار دیگر گروه مرتع و آبخیزداری دانشگاه گنبدكاووس نیز كه موضوع سخنانش تحلیلی بر وقوع سیل در گلستان بود، گفت: از مجموع 43 بلای طبیعی درجهان 33 نوع آن در كشور ما رخ می دهد كه از این حیث جزو 10 كشور اول بلاخیر در كره زمین هستیم.
دكتر نادر جندقی افزود: گلستان نیز از استان های حادثه خیز كشور است كه درحوزه سیل رتبه اول و در زلرله رتبه دوم را در بین استان ها دارد و سیل اوایل امسال درحوزه گرگانرود به دلیل تعداد زیاد سكنه اطراف آن و تجاوزهای انجام شده در حریم آن، بیشترین خسارت را به بار آورد.
وی اضافه كرد: البته حجم سیل حوزه آبخیز رودخانه مرزی اترك، یك و نیم برابر سیل حوزه گرگانرود بود اما به دلیل كمی سكنه و وسعت منطقه خسارات آن كمتر بود.
جندقی تصریح كرد: براساس آمار هواشناسی گلستان، كل بارش ها روزهای پایانی سال 97 و اوایل امسال دراین استان 3.9 میلیارد متر مكعب بوده كه دو میلیارد متر مكعب آن درحوزه آبخیز گرگانرود بوده است.
وی ادامه داد: حجم سه سد بوستان، گلستان و وشمگیر كه مجموعا 110 میلیون مترمكعب حجم ذخیره داشتند و بخش قابل توجه آنان نیز براثر بارش های خوب فصل زمستان 97 پر شده بود، امكان ذخیره این میزان آب را نداشتند.
جندقی افزود: میزان دو میلیارد متر مكعب آب حوزه گرگانرود تقریبا 20 برابر حجم سدها بودند كه همین امر سبب طغیان این رودخانه و جاری شدن سیل در شهرهای گنبد، آق قلا و گمیشان شد.
استادیار دانشگاه گنبدكاووس، كم بودن شیب رودخانه گرگانرود، لایروبی نشدن آن، اشباع بودن خاك برای جذب آب، ذوب برف روی كوه های بالادست، ساخت و سازهای غیرمجاز در حریم رودخانه ها، لایروبی نشدن مصب دریا و ورود آب از استان های همجوار را از مهمترین عوامل در وقوع سیل امسال برشمرد.
وی گفت: برای پیشگیری از خسارات احتمالی سیل های آینده می بایست نسبت به انجام فوری لایروبی رودخانه ها بویژه در مناطقی كه سكنه زیادی اطراف آن هستند، اقدام شود.
استادیار دیگر گروه مرتع و آبخیزداری دانشگاه گنبدكاووس نیز كه سخنانش درخصوص روش های كنترل سیل بود، گفت: خالی گذاشتن بخشی از ذخیره سدها كه از اصول اولیه بهره برداری از مخازن است، در سیل امسال رعایت نشد.
دكتر سیدمرتضی سیدیان افزود: مخزن هر سه سد بوستان، گلستان و وشمگیر تا قبل از بارش روزهای پایانی سال گذشته و اوایل امسال پر شده و بعضا سرریز كرده بودند بنابراین این سدها خیلی در جلوگیری از سیل تاثیرگذار نبودند.
وی گفت: همه اقداماتی كه می بایست قبل از وقوع سیل انجام می شد مانند احداث كانال های فرعی، لایروبی و بهسازی آبراه ها در زمان سیل انجام شد كه این امر تا حدود كمی جلوی خسارت ها را گرفت.
سیدیان با بیان اینكه احداث كانال فرعی در رودخانه ها هزینه بسیار كمی دارد و باید قبل از سیل انجام شود، اضافه كرد: به عنوان مثال 10 سال قبل مطالعات احداث كانال فرعی بند ولی و كال شور، توسط وزارت نیرو انجام شده اما به دلیل نداشتن بودجه اجرایی نشده بود.
وی تصریح كرد: این كانال در زمان سیل با هزینه بالاتری انجام و موفق شد 100 میلیون متر مكعب آب را منتقل كند كه اگر این میزان آب وارد دو شهر آق قلا و گمیشان می شد، قطعا حجم خسارت ها بیشتر می شد.
این استادیار دانشگاه گنبدكاووس، تخریب چند نقطه راه آهن را برای هدایت آب ها موثر ندانست و بهسازی آبراه ها، حذف پیچ و خم های رودخانه ها بویژه در مناطقی كه اطراف آن سكنه وجود دارد البته با حفظ عرض رودخانه، جلوگیری از ساخت و سازهای حریم رودخانه ها، لایروبی رودخانه ها و حذف درختچه های گز، نی ها و نخاله ها از مسیر اصلی آن و آگاهی بخشی به مردم را از مهمترین راهكارها در پیشگیری از حوادث احتمالی سیل در گلستان برشمرد.
دكتر ابوالحسن فتح آبادی دیگر استادیار گروه مرتع و آبخیزداری دانشگاه گنبدكاووس نیز كه موضوع سخنانش در این نشست 'بررسی عوامل تشدید كننده سیل بود'، گفت: شرایط اقلیمی و بارش های كم سابقه در 100 سال اخیر، طراحی نادرست پل ها و ابنیه ها در مسیر جاده ها و رودخانه ها و لایروبی نشدن رودخانه ها از مهمترین علل تشدید كننده سیل اخیر در گلستان بود.
وی گفت: مسیر رودخانه ها در مناطقی كه شیب كمتری دارند باید صاف و هموار شده و اصلاح مسیر در حومه شهرها بایستی انجام شود ضمن اینكه تمام رودخانه های گلستان كه هم اكنون حجم رسوبات بالایی دارند، در اسرع وقت لایروبی شوند.
به گزارش ایرنا، دكتر علی ستاریان معاون آموزشی و پژوهشی دانشگاه گنبدكاووس نیز در ابتدای مراسم، برگزاری این نشست را در راستای دستور رییس محترم جمهوری به دانشگاه تهران مبنی بر بررسی علمی رخداد سیل در كشور دانست و گفت: دانشگاه علوم كشاورزی و منابع طبیعی گرگان نیز در این راستا تفاهم نامه ای را با دانشگاه تهران برای انجام بخشی از این بررسی ها انجام داده است.
وی افزود: گروه مرتع و آبخیزداری گنبدكاووس نیز با احساس مسئولیت، اقدام به برگزاری این نشست با هدف كمك به پروژه ملی بررسی علمی وقوع سیل در كشور نمود و تا پایان امسال نیز همایش ملی در این زمینه برگزار می كند.
ستاریان اضافه كرد: دانشگاه ها بایستی با انجام مطالعات مناسب به دستگاه های اجرایی درخصوص رخدادهای طبیعی و راهكارهای پیشگیری و كاهش خسارات آن مشاوره داده و كمك كنند.
شهرستان گنبدكاووس با 350 هزار نفر جمعیت درشرق استان گلستان واقع است.
1860/3039/
گنبدكاووس - ایرنا - نشست تخصصی تحلیلی، بررسی علل وقوع سیل مخرب اوایل امسال در برخی شهرهای گلستان توسط چند تن از استادان گروه مرتع و آبخیزداری دانشگاه گنبدكاووس درشرق این استان برگزار شد.