تابش: جشنواره‌ای كردن فیلم‌ها به نفع سینمای ایران نیست

علیرضا تابش در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا كه بخش اول آن روز گذشته بر روی خروجی خبرگزاری جمهوری اسلامی قرار گرفت درباره جهش سینمای ایران در جهان صحبت كرد و این اتفاق را ناگهانی و بدون برنامه‌ریزی دانست و معتقد است: در حالی كه اگر برنامه‌ریزی مناسب در وضعیت فعلی صورت نگیرد همین موفقیت‌ها را هم از دست خواهیم داد.
تابش بودجه برای سینما به عنوان یك صنعت خلاق و نقش تسهیل‌گری نهادهای حمایتی را دو راهكار مهم دانست تا بتوانیم آینده روشن‌تری را برای سینمای ایران در جهان ترسیم كنیم.
در بخش دوم گفت و گوی خبرنگار ایرنا با مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی، جشنواره ای شدن آثار سینمایی، مشكلات بازاریابی و راه كارهای گذر از آسیب‌ها و ضعف‌های جهانی شدن سینمای ایران از جمله موضوعات مورد بحث است.
وی جشنواره‌ای شدن آثار سینمایی را مشكلی بزرگ برای این هنر خواند و اظهار داشت: طی سال‌های اخیر از سوی برخی كارگردانان گرایشی برای جشنواره‌ای كردن فیلم‌ها به وجود آمده كه به اقتصاد سینما لطمه وارد كرده است، در حالی كه سینمای ایران فقط فیلم‌های جشنواره‌ای نیست.
جشنواره‌ای شدن آثار سینمای ایران منافعی را برای كارگردانان در پی دارد كه از جمله آن معرفی بهتر و ارزان‌تر فیلم‌ها در بین اقشار مختلف جامعه است، برای حل این آسیب اگر بتوانیم منافع دیگری را برای سینماگران ایجاد كنیم طبعاً گرایش آنها به تولید نوع دیگر فیلم‌سازی می رود.

** نبود صنف و بازاریاب موفق از مشكلات پخش‌كنندگان ایرانی است
تابش نداشتن صنف برای پخش‌كنندگان بین‌المللی آثار سینمایی را ضعف دیگر در این هنر دانست و اظهار داشت: تعداد پخش‌كنندگان بین المللی به میزانی نیست كه بتوانند یك صنف داشته باشند تا اتحادی را بین آنان ایجاد كند.
همین تعداد محدود پخش‌كننده نیز از بازاریابان حرفه ای در سینمای ایران محروم مانده‌اند؛ این موضوع، عمده اشكال سینمای ایران در بخش بین‌الملل است زیرا فقط به پخش كنندگی بسنده می‌كنیم در حالی كه بازاریابی یك فن و هنر مجزا برای معرفی آثار سینمایی محسوب می‌شود؛ همچنین سرمایه كافی در شركت های پخش وجود ندارد كه این خود مانع دیگری برای معرفی آثار سینمای ایران به جهان است.

** آثار سینمای ایران بدون بخش‌بندی روانه بازار بین‌المللی می‌شود
مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی بخش‌بندی آثار سینمایی را راهكاری مناسب برای جهانی شدن ایران معرفی كرد و گفت: به نظر من محصولات سینمای ایران بدون اینكه بخش‌بندی صحیحی داشته باشند روانه بازارهای بین‌المللی می‌شوند و چون این سطح‌بندی وجود ندارد عمدتاً توفیق چندانی در بخش بین‌الملل برای ایران حاصل نمی‌شود.

** به شهرت كارگردان بیش از تكنیك آثار سینمایی توجه می‌شود
وی معتقد است: در پخش بین‌المللی فیلم‌ها ضعف‌هایی داریم از جمله اینكه عمده فیلم‌هایی كه از سینمای ایران در جهان پخش می‌شود به شهرت كارگردانان وابسته است و به تكنیك‌های سینمایی آن اثر توجهی نمی‌شود كه باید این ضعف را جبران كنیم؛ به هر حال اگر بازاریاب یا پخش‌كننده تحولی در سیستم خود ایجاد كند شرایط سینمای ایران در جهان نیز تغییر خواهد كرد.
«بازاریاب و پخش‌كننده نباید تنها توجه خود را به نام كارگردان یك فیلم معطوف كنند بلكه باید به خود اثر توجه كرده و بررسی كنند كه آیا ارزش‌های سینمایی در آن به چشم می‌خورد یا خیر اما پخش‌كنندگان تنها به موفقیت فیلم‌ها در جشنواره‌ها توجه نشان می‌دهند در حالی كه اگر فیلمی نتوانست در موعد مقرر به جشنواره برسد نباید مانعی برای دیده شدنش به وجود آید، شاید بازاری برای آن وجود داشته باشد».
وی افزود: از سوی دیگر شركت‌های توزیع و پخش در ایران خدمات به روز ندارند و توجهی به، به روز رسانی سیستم‌های سنتی پخش نمی‌كنند، همچنین استفاده از شیوه‌های غیر حرفه‌ای و عدم توجه به سیستم پخش منسجم بین المللی آسیبی است كه می‌توان به آن اشاره كرد؛ بی‌توجهی به سایر انواع محصولات تصویری و تمركز بر فیلم‌های سینمایی در حالی كه ما سریال‌هایی در كشور تولید كرده‌ایم كه مناسب بازاریابی در جهان است، همینطور انیمیشن‌ها، فیلم‌های كوتاه و مستندهایی ساخته می شود كه قطعا می‌تواند در بازار بین‌الملل جایگاه خوبی را به خود اختصاص دهد اما خود را محروم كرده‌ایم و تنها فیلم‌های سینمایی را معرفی می‌كنیم و به عرصه پخش جهانی می‌فرستیم.

** كشورهای آسیایی در لیست بازار ایران فراموش شده‌اند
تابش شناسایی نادرست مناطق مختلف برای بازار را یكی از دلایل سخت شدن مسیر جهانی شدن سینمای ایران دانست و خاطرنشان كرد: در نظر نگرفتن قوانین اقتصاد بازار در عرضه صحیح بین‌المللی محصولات سینمایی ایران و همینطور نادیده گرفتن منطق بازار یكی از آسیب‌های دیگر در سینمای ایران است؛ پخش كننده‌ها بررسی بازار را به درستی انجام نمی‌دهند.
«شناسایی بازارهای مختلف به طور صحیح و بخش بندی درست بازارهای بین‌المللی متناسب با محصولات ایرانی از راهكارهای جهانی شدن سینمای ایران است و مطمئن هستم در این جهان بزرگ و پهناور كه محصولات متنوع سینمایی مصرف می كند بازارهای متنوعی برای مصرف كننده سینمای ایران می‌تواند باشد اما ما به تعداد محدودی بازار بسنده می‌كنیم، در حالی كه بخش‌بندی كشورهای مختلف با ذائقه های متنوع می تواند راه‌گشا باشد.
سال‌هاست كه بسیاری از كشورهای آسیایی و بازار بزرگ چین را دست كم گرفته‌ایم و نگاه ما صرفا به جهان غرب بوده است در حالی كه كشورهای منطقه خودمان می‌توانند مصرف كننده‌های خوب محصولات سینمایی ایران باشند، این بازارها در گام نخست پُرخطر هستند و حمایتی نیز از پخش‌كنندگان نمی‌شود اما اگر اتحاد میان پخش‌كنندگان به وجود بیاید مطمئنا می‌توانند امكانات بگیرند اما چون تعداد آنها كم است در ضعف به سر می‌برند؛ به هر حال می‌توانند با برنامه‌ریزی آرام آرام به قدرت برسند.

** نیروی متخصص در بخش بین‌الملل سینمای ایران نداریم
مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی ضمن اظهار تاسف نداشتن نیروی متخصص در حوزه بین‌الملل تاكید كرد: نیروی متخصص در حوزه بین‌الملل به طور جدی در سینمای ایران تربیت نشده است اما به تازگی بخش خصوصی، كلاس‌هایی برای آموزش متخصصان در بخش بین‌المللی سینمای ایران برگزار می‌كند كه امیدوارم شاهد ظهور نسل جدیدی از پخش كننده‌ها و بازاریاب‌ها در عرصه سینمای ملی باشیم.

** راهكارهایی برای حذف موانع در مسیر جهانی شدن سینمای ایران
تابش بعد از بررسی ضعف‌ها و آسیب‌هایی كه برای جهانی شدن سینمای ایران وجود دارد راهكارها و پیشنهاداتی را نیز ارائه كرد: به اصلاح ساختارهای مدیریتی نیاز داریم تا برای ایجاد تغییر و یا پذیرا شدن تغییرات جدید آماده باشیم.
«نقش دولت باید در عرصه فرهنگ و سیاست‌های سینمایی كشور بازتعریف شود و دولتی‌ها تا حد زیادی اهمیت مقوله بازاریابی و پخش را جدی‌تر بگیرند زیرا تاكنون عمده توجهات دولت به تولید و محتوای فرهنگی بوده است.
وی با اشاره به لزوم بازنگری دوره‌ای در سیاست‌های سینمایی از آغاز این بازنگری ابراز خرسندی كرد و افزود: به همان اندازه این سیاست‌های دولتی اهمیت دارند كه باید سیاست‌های فرهنگی جدیدی هم برای كشور تدوین شده باشد. در بخش كسب و كار مدل های موجود نیازمند اصلاحات جدیدتر هستند، اول و مهم‌تر از همه كسب و كارهای فیلم و سینما باید از درآمد نفتی مستقل شوند و خودشان به درآمدزایی برسند اگر فیلمی قابلیت تجاری‌سازی ندارد لزوما قرار نیست ساخته شود؛ بسیاری به سمت تولید آثاری می‌روند كه یقین دارند بازاری برای آن وجود ندارد. مگر اینكه برای ساخت آن اثر هدف‌های متعالی‌تری صرف تولید فیلم در پشت آن نهفته باشد.
« برای سینما و فیلم باید بر پایه صنایع خلاق و استقلال از درآمد نفتی بسترسازی‌های جدی صورت بگیرد و نكته بعدی این است كه هر فیلم را می‌توان پروژه اقتصادی در نظر گرفت عمدتاً در كشور ما فیلم‌سازی یك پروژه فرهنگی محسوب می شود؛ به این ترتیب اقتصاد فیلم و سینما هم باید ‌درمحصولات سینمایی به‌طور جدی لحاظ شود.
سینمای ایران باید به سمت حرفه‌ای گرایی و تقویت آن حركت كند این موضوع در جایی اهمیت پیدا می كند كه به لزوم صنعتی شدن سینمای ایران، اخلاق، رفتار و تولید حرفه ای و تحلیل علل شكست پروژه‌های قبلی سینمای ایران می پردازیم، ما عمدتاً به تحلیل شكست توجه نمی‌كنیم و موشكافانه آن را مورد بررسی قرار نمی‌دهیم».
مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی به لزوم تعیین استانداردهای جدید برای فیلم‌سازی و برنامه‌ریزی دقیق برای تقویت حرفه‌ای گرایی اشاره و عنوان كرد: عملكرد حرفه ای یك زبان مشترك بین داخل و خارج ایجاد می‌كند و این یك عملكرد سیستماتیك در حوزه فیلم‌سازی است كه باید به آن توجه كنیم.
« برای اعضا و ملزومات زنجیره ارزش محصولات نمایشی باید یك اكوسیستم طراحی شود زیرا ما هنوز در زنجیره مشاغل سینمایی در كشور به یك اكوسیستم طراحی شده نرسیدیم، این مشاغل به صورت پراكنده وجود دارد به این معنا كه فیلنامه نویسی، گیم نویسی، تولید موسیقی انجام می‌شود اما یك اكوسیستم جذاب برای این حوزه طراحی نشده است كه به نظر من طراحی آن از پیش‌شرط‌های صنعتی شدن سینمای ایران است و به همین دلیل باید میان منابع، همگرایی و تجمیع صورت بگیرد، نقشه‌های مورد نیاز در صنعت باید تكمیل و تدوین شود كه جایگاه صحیح افراد و مشاغل را در زنجیره ارزش فیلم نشان دهد».
تابش در بخش راهبردهای آموزشی تحقیقاتی نیز به ارائه آموزش به روز، تربیت سرمایه انسانی حرفه‌ای، آینده پژوهی، تحقیقات و بازاریابی اشاره كرد و افزود: در بخش راهبرد بین‌المللی باید به ایجاد دفاتر مستقل منطقه‌ای برای سهم گرفتن از بازار كشورهای منطقه اشاره كرد، ورود به بازارهای جهانی با سرمایه‌گذاری مستقیم باعث آشنایی با بازار بر اساس تولید در بازار مقصد و همین طور بر اساس تولید مشترك و نزدیكی بازارهای همسایه با حضور مستقیم ایران از جمله روش‌های ورود به بازارهای خارجی هستند كه باید در سینمای ایران جدی گرفته شوند، به همین منظور باید برای تبدیل مزیت‌های رقابتی پایدار به عوامل كلیدی موفقیت برای تحقق تثبیت و حفظ تمایز تلاش كنیم.
وی تقویت سینمای ملی در كشور برای هم‌زبانان همجوار ایران مانند تاجیكستان و افغانستان را حلقه اول بازار بین المللی فیلم برای كشور خواند و ادامه داد: گسترش امكان همكاری‌های مشترك در حوزه فیلم‌سازی با داشتن تفاهم‌نامه‌های همكاری با كشورهای مختلف از جمله راهكارهایی است كه تا كنون مورد توجه كافی قرار نگرفته و قراردادها و تفاهم‌نامه‌هایی كه تاكنون امضا شده به صورت پیگیری جدی نشده است.
«در بخش راهبردهای توسعه می توان به ایجاد كمپانی‌های یكپارچه فیلم‌سازی، ایجاد مراكز رشد و شتاب دهنده، ایجاد موسسات و پایگاه‌های داده‌ای جدید با هدف ورود به بازارهای بین‌المللی و به روز رسانی سیستم‌های توزیع تحقیق و توسعه، توانمندسازی بخش خصوصی تولید بر اساس مزیت‌های رقابتی اشاره كرد.
برای به كارگیری مدیریت كیفیت جامع و لزوم طراحی صحیح محصول برای بازاریابی موفق ایران لازم است در بخش راهبرد های حقوقی سینمای ایران به قوانین جدیدی دست یابیم. »
وی همچنین سرمایه گذاری، تامین مالی و شناسایی راهكارهای روز را از نیازهای جدی عرصه فیلم‌سازی در كشور عنوان كرد و افزود: سینمای ایران نمی‌تواند صرفا به منابع نفتی متكی باشد پس ایجاد صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه در بورس می‌تواند یكی از راه‌های تامین مالی باشد. تمركز سرمایه‌گذاری باید بر روی مزیت‌های رقابتی برای كسب بازده و بقا باشد و داشتن بازده سرمایه برای بقای بخش خصوصی لازم است اما باید گام به گام پیش رفت.
مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی در پایان عنوان كرد: بخشی از زنجیره‌های موفقیت سینمای ایران در جهان مانند تولید قوی است و جشنواره‌ها نیز به لحاظ كیفی در سطح جهانی برگزار می‌شود اما آن‌ها فقط حلقه‌هایی از یك زنجیره هستند و باید به تكمیل زنجیره توجه كنیم تا بتوانیم موفقیتی كه تاكنون به دست آورده‌ایم را گسترش داده و به مقام بالاتری در جهان دست یابیم.
فراهنگ ** 7561 ** 9053