دورخيز نظامي چين براي عبور از آمريكا

طبق يك قاعده كلي، بزرگ‌ترين اقتصاد دنيا همواره بزرگ‌ترين ماشين جنگي جهان نيز بوده است. اين امر در مورد ايالات متحده نيز صدق مي‌كند اما با يك تفاوت؛ اينكه اكنون آمريكا در حدود 24 درصد از اقتصاد جهان را در اختيار دارد و همزمان بودجه نظامي‌اش بيش از تمامي كشورها است. چين نيز در حدود 19 درصد از اقتصاد جهاني را دارا بوده و به گفته تحليلگران با پيمودن روند فعلي در سال 2030 از اقتصاد آمريكا پيشي خواهد گرفت.

در اين ميان چيني‌ها از نظر نظامي و تسليحاتي بسيار از ايالات متحده عقب هستند و براي تبديل شدن به اقتصاد نخست جهاني خلائي به نام توان نظامي را به شدت احساس مي‌كنند. به همين منظور است كه پكن در تلاش است تا اين خلاء را پر كند، به طوري كه در سال 2019، 177 ميليارد دلار اضافه‌تر به بودجه نظامي خود افزوده است.

اين امر با نگراني گسترده واشنگتن مواجه شده است، به طوري كه چند روز قبل پاتريك شاناهان سرپرست وزارت دفاع آمريكا به صراحت گفت كه بودجه نظامي كشورش به ميزان زيادي تحت‌تاثير چين قرار دارد كه به عنوان يك مشكل فوري فراتر از تدابير سنتي تقويت نظامي و اولويت‌هاي حزبي است. او با بيان اينكه چيني‌ها به سرعت در حال مدرن‌سازي ارتش خود هستند، تاكيد كرد كه امنيت ملي آمريكا بر روي سه واژه متمركز است؛ چين، چين و چين.

** خيزش نظامي پكن
در همين راستا پكن در حالي قدرت‌نمايي خود در مقابل آمريكا در عرصه اقتصادي را به نمايش گذاشته‌ كه اكنون با تمركز بر كيفيت سلاح‌هاي نظامي، ساخت انواع جنگ‌افزارهاي پيشرفته را نيز در دستور كار دارد. افزايش 13.5 درصدي بودجه نظامي اين كشور در سال جاري ميلادي، با برگزاري رزمايش بزرگ چين با مشاركت ساير كشورها به خصوص كشورهاي اروپايي پيوند خورده كه در نوع خود بزرگ‌ترين برنامه نظامي نيروي دريايي چين طي چند دهه گذشته محسوب مي‌شود.

در اين ميان تمركز ظرفيت ناوگان دريايي آمريكا در درياي چين جنوبي و همزمان شدن آن با خيزش نظامي پكن در منطقه، ناظران را بر آن داشته كه اين رويارويي را نوعي جدال براي در دست گرفتن ابتكار عمل در نظم بين‌الملل تعبير كنند.

در همين رابطه و بنا بر تحليل هنري كسينجر سياستمدار مشهور آمريكايي در كتاب نظم جهاني، تنش‌هاي بالقوه ميان قدرت‌هاي حاضر و قدرت‌هاي در حال ظهور مسئله جديدي نيست. قدرت‌هاي در حال ظهور به قلمروهايي تجاوز مي‌كنند كه تا پيش از اين جزو دارايي‌هاي قدرت‌هاي حاضر به حساب مي‌آمده است. بنابراين عجيب نيست كه متفكران راهبردي دو كشور، الگوهاي رفتاري و تجربه‌هاي تاريخي را فرا بخوانند تا با استفاده از آنها، نزاع گريز‌ناپذير ميان اين دو جامعه را پيش‌بيني كنند. از نظر پكن بسياري از فعاليت‌هاي آمريكا سد راهي براي جلوگيري از پيشرفت چين تعبير مي‌شود. برخي شخصيت‌ها معتقدند كه آنچه سياست محوري آمريكا خوانده مي‌شود، پيشاهنگ نمايش نهايي است و به اين دليل طراحي شده تا همواره چين را در جايگاه دوم قرار دهد.

در طرف آمريكايي نيز ترس از اين مسئله وجود دارد كه چين در حال رشد به طور نظام‌مند برتري و امنيت آمريكا را به مخاطره مي‌اندازد. در اين ميان حتي زماني كه دو طرف عادي برخورد مي‌كنند، كارهاي‌شان به در سر پروراندن نقشه‌هاي بدتر تعبير مي‌شود. در چنين شرايطي، در حال حاضر به گفته كارشناسان هيچ سازش رسمي بين اين دو ديدگاه قابل تصور نيست و درخصوص آتش‌بس موقتي در جنگ تجاري كنوني، مي‌توان تاكيد كرد كه در اين وضعيت دستيابي به همكاري از طريق انتشار بيانيه هم امكان‌پذير نخواهد بود.

به همين دليل با بروز زمزمه‌هايي از شروع يك جنگ تجاري گسترده‌تر ميان آمريكا و اروپا، اكنون وضعيت بين‌المللي در جايگاهي قرار گرفته كه ممكن است علي‌رغم اختلافات بنيادين، اروپا و چين براي مقابله با آمريكا نوعي اتحاد استراتژيك را برقرار كنند. چند روز قبل گفته شد كه ترامپ اروپا را به اعمال تعرفه‌هاي 200 ميليارد دلاري تهديد كرده و اين در حالي است كه به تازگي از موافقت‌نامه تجاري خود با هند و تركيه نيز خارج شده است.

در همين كشاكش برخي ناظران معتقدند كه احتمال دارد براي به دست گرفتن ابتكار عمل در نظم اقتصادي جهان و تعميم آن به ساير مباني قدرت بين‌المللي، با وجود تمامي واگرايي‌ها، اروپا، چين و حتي روسيه به توافقي براي تجارت بدون دلار دسته يابند. نشانه‌هاي اين راهبرد در نزديكي بيش از پيش اروپا به چين نمايان مي‌شود؛ جايي كه شي‌جين پينگ رئيس‌جمهوري چين قرار است به زودي به ايتاليا سفر كرده و وزير خارجه اين كشور در نهمين مذاكرات عالي استراتژيك اروپا و چين حاضر باشد.

در همين راستا است كه آناتولي بازان رئيس‌ بخش تحقيقات اقتصادي اروپا اخيراً گفته كه با وجود اختلافات ميان اروپا و آمريكا در زمينه‌هاي مختلف، انتظار مي‌رود كه اين اتحاديه و چين بتوانند با اقدامات مشترك در حفظ و تداوم منافع اقتصادي خود گام بردارند. در اين ميان هرچند اروپاي غربي نياز چنداني به سرمايه‌گذاري چيني‌ها ندارد، اما اروپاي شرقي به شدت تشنه اين سرمايه‌گذاري است.

منبع: روزنامه ابتكار، 1397.12.27
گروه اطلاع رساني**2059**2002**