مناسبات واشنگتن - ریاض زیر فشار كنگره

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، از دهم آذرماه كه پرونده ترور «جمال خاشقجی» روزنامه نگار منتقد سعودی گشوده شد تا به امروز چند ماه می گذرد. در این مدت اما نمایندگان كنگره برخلاف رئیس جمهوری این كشور، گام هایی بلند برای شفاف سازی از این پرونده برداشته اند كه آخرین اقدام آنها به محدودیت صدور سلاح به عربستان برمی گردد.
در روزهای اخیر سناتورها با هدف محدود كردن صدور تسلیحات به عربستان سعودی طرحی تهیه كرده‌ اند كه گفته می شود بر پایه آن محدودیت هایی برای فروش تانك، جت‌ های جنگنده و دیگر سلاح‌های نظامی به ریاض در نظر گرفته شده است. ضمن این كه طرح جدید سناتورها، تحریم هایی را علیه شهروندان عربستان سعودی كه در قتل خاشقجی دست داشته اند، در نظر گرفته است.
تصمیم اعمال محدودیت بیشتر بر ریاض از سوی سناتورها پس از آن اتخاذ شد كه ترامپ نتوانست در مهلت تعیین شده، گزارش دقیق و قابل قبولی در ارتباط با پرونده خاشقجی ارائه دهد. پیشتر نمایندگان كنگره تا 19 بهمن ماه به رئیس جمهوری فرصت داده بودند تا در ارتباط با نقش ولیعهد سعودی در ماجرای ترور و همچنین تصمیم دولت ترامپ برای آینده مناسبات با آل سعود گزارش دهد؛ مهلتی كه پس از چند ماه در نهایت دو روز پیش پایان یافت.
مهلت تعیین شده برای ترامپ در حالی پایان یافته كه برخی رسانه ها از تقدیم گزارش كاخ سفید توسط «مایك پمپئو» وزیر امور خارجه ترامپ به كنگره خبر داده اند؛ گزارشی كه گفته می شود جزئیات آن محرمانه است.
این نخستین باری نیست كه كنگره در موضوع ترور خاشقجی با جدیت تمام برخورد می كند. در ماه آذر نیز سناتورها با رای اكثریت به قطع حمایت نظامی آمریكا از عربستان در جنگ یمن رای دادند.
فشارها علیه ترامپ از زمانی بالا گرفت كه برخلاف گزارش سازمان اطلاعات مركزی آمریكا (سیا) مبنی بر دست داشتن ولیعهد سعودی در ماجرای قتل، كاخ سفید در بیانیه ای از عربستان به عنوان «شریك ثابت قدم» نام برد و در این بیانیه آورد كه «حتی اگر محمد بن سلمان از طراحی قتل جمال خاشقچی مطلع بوده باشد، باز عربستان متحد اصلی آمریكا باقی ‌می‌ماند.»
پس از این موضع گیری رسمی كاخ سفید، موج اعتراضات تنها به داخل آمریكا محدود نماند و فشارهای بین المللی بر ترامپ و همچنین مقامات آل سعود افزایش یافت. به عنوان نمونه دولت دانمارك خبر داد كه صدور جنگ ‌افزارهای خود را به عربستان به دلایلی همچون قتل خاشقجی و نقش ریاض در بحران یمن به حال تعلیق در آورده است؛ مواضعی كه مشابه آن از سوی آلمان و فرانسه نیز اتخاذ شد و كاخ سفید را بیش از پیش در انزوا قرار داد.
كارشناسان بر این باورند كه ترامپ با نیات مشخصی سعی در حفظ روابط واشنگتن و ریاض دارد و از اهمیت شخص «محمدبن سلمان» ولیعهد نزد آل سعود آگاه است.
پس از آن كه منابع اطلاعاتی مختلف، شاهزاده سعودی را در ماجرای ترور مظنون اعلام كردند، «عادل الجبیر» وزیر امور خارجه وقت عربستان سعودی عاز واشنگتن شد. وی متهم نمودن ولیعهد را به دست داشتن در قتل خاشقجی، عبور از خط قرمز ریاض دانست و تاكید كرد كه «عربستان هیچ گونه بحثی را كه به بی اعتباری خاندان سلطنتی و ولیعهد سعودی بیانجامد، تحمل نخواهد كرد.»
در چنین شرایطی تحریم های نمادین به منظور كاستن از فشارهای بین المللی، منطقی ترین راهی بود كه در مقابل ترامپ وجود داشت. از این رو وزارت خزانه داری آمریكا 17 شهروند عربستانی را در فهرست تحریم ها قرار داد اما تحریم هایی كه ولیعهد و مقامات عالی رتبه سعودی از دایره آن خارج بودند.
جانبداری رئیس جمهوری آمریكا از آل سعود در پرونده خاشقجی بر همگان آشكار است و در همین ارتباط چندی پیش «چاووش اوغلو» وزیر امور خارجه تركیه با بیان این كه ترامپ آگاهانه قتل خاشقجی را نادیده می‌ گیرد، خطاب به رئیس جمهوری آمریكا گفت «پول همه چیز نیست.»
این جمله وزیر امور خارجه تركیه، نگاه تاجرمآبانه ترامپ در قبال عربستان سعودی را به چالش می كشد. كشوری كه ترامپ در دوره رقابت های انتخاباتی آن را گاو شیرده لقب داده بود كه آمریكا باید آن را بدوشد.
اینك نیز توافقات تسلیحاتی 450 میلیارد دلاری آمریكا با ریاض كه 110 میلیارد دلار آن وارد فاز اجرایی شده، رقم كمی نیست كه ترامپ به خاطر ترور یك روزنامه نگار از آن چشم بپوشد. ضمن این كه رابطه خود ترامپ نیز با رسانه ها و طیف خبرنگار در آمریكا طی سال های اخیر شكراب بوده است.
افزون بر آن آمریكا در خاورمیانه برای تقابل با كشورهایی چون روسیه، چین و ایران، حفظ منافع متحدان منطقه ای، پیگیری سیاست های نفتی و ... به همپیمانی با ریاض اهمیت می دهد. بنابراین انتظار نمی رود در گزارش های او درباره قتل خاشقجی، نوك پیكان اتهام به سمت مقامات ارشد سعودی از جمله ولیعهد نشانه رود.
پژوهش**9242**