طب كودكان، وامدار تلاش های بی وقفه محمد قریب

به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا؛ محمد قریب در 1288خورشیدی در تهران دیده به جهان گشود. دوره ابتدایی را در دبستان سیروس و متوسطه را در دارالفنون گذراند و پس از اتمام تحصیلات در 1306 خورشیدی در زمره نخستین گروه دانشجویان ایرانی بود كه برای ادامه تحصیل در رشته پزشكی به فرانسه رفت. وی در پایان سال نخست در شهر «رن» به دریافت جایزه لابراتوار تشریح دانشكده پزشكی نایل آمد و در 1314خورشیدی به عنوان نخستین ایرانی توانست در كنكور انترنی بیمارستان پاریس موفق شود.

قریب در 1316خورشیدی از رساله دكتری خود به نام «وقفه های تنفسی شیرخواران» دفاع و دانشنامه دكتری پزشكی پاریس را اخذ كرد.

**قریب و بازگشت به وطن
این پزشك حاذق به دلیل عشق فراوان به وطن، پس از پایان تحصیلات خود در اروپا در 1317خورشیدی به ایران بازگشت و پس از طی دوره سربازی به عنوان دانشیار طب اطفال در دانشگاه به فعالیت علمی مشغول شد.‏ وی ابتدا در بیمارستان رازی به اداره بخش اطفال پرداخت و پس از آن به بیمارستان هزار تختخوابی رفت و در آنجا بخش اطفال را تاسیس كرد.

قریب از همان سال های نخست بازگشت به ایران، مطب دایر كرد. وی از 1317 تا 1325 خورشیدی از 2 اتاق در منزلی اجاره ای نبش خیابان حشمت الدوله(آذربایجان كنونی) و پهلوی سابق(ولیعصر كنونی) به عنوان مطب استفاده كرد و از 1325 تا 1351 خورشیدی مطب او در كنار منزلش در خیابان كاخ سابق(فلسطین كنونی)، شامل یك اتاق دفتر، یك اتاق معاینه و یك اتاق انتظار بود. قریب هر روز از ساعت 14 تا 21 به معالجه بیماران می پرداخت و از بسیاری از آنان پولی دریافت نمی كرد.

**فعالیت های سیاسی و اجتماعی
سیاست در كنار علم پزشكی بخش جدایی ناپذیری از زندگی قریب به حساب می آمد. او در كلاس های درس خود از انتقاد نسبت به رژیم پهلوی ابایی نداشت و از طرفداران محمد مصدق بود. وی به همراه چند تَن از استادان دانشگاه از جمله «مهدی بازرگان، یدالله سحابی و ...» پس از كودتای 28 مرداد 1332 خورشیدی در جریان امضای بیانیه ای كه در اعتراض به قرار داد نفت با كنسرسیوم تهیه شده بود، از دانشگاه اخراج شد كه این اتفاق محبوبیت بیشتر این پزشك را در میان دانشجویان به همراه داشت. هرچند پس از چندی دوباره از وی برای تدریس در دانشگاه دعوت به عمل آمد.

**فعالیت های علمی محمد قریب
قریب در حوزه علم پزشكی خدمات فراوانی به ایران كرد. از مهمترین اقدامات او بنیانگذاری و تأسیس نخستین بیمارستان تخصصی كودكان یعنی «مركز طبی كودكان» بود. وی به عنوان «پدر طب اطفال ایران» شهرت داشت و همچنین موسس «بانك خون» به شمار می رفت.

وی در زمینه تربیت نسل پزشكان متخصص اطفال كه هر كدام از استادان برجسته این علم شدند، تلاش های بسیاری از خود نشان داد كه از جمله مهمترین آنها «صادق مختارزاده، قانع بصیری، نورالدین هادوی، مرتضی مشایخی، غلامرضا خاتمی و احمد سیادتی» محسوب می شدند كه همه آنها به بزرگان علم پزشكی ایران تبدیل شدند. وی همچنین در طول زندگی علمی خود یك اثر با عنوان «بیماری‌های كودكان» در حوزه طب كودكان منتشر كرد.

قریب به پاس خدمات علمی خود نشان دانش از دانشگاه تهران به دست آورد و در 1321 خورشیدی موفق به دریافت نشان عالی دولت فرانسه شد. وی در 1350 خورشیدی به عضویت هیات مدیره انجمن بین‌المللی بیماری‌های كودكان در آمد و در آخرین سال‌های عمرش، نشان درجه اول فرهنگ از وزارت آموزش و پرورش را كسب كرد.

این پزشك در طول سال‌ها فعالیت علمی خود در كنگره‌های مختلف بین‌المللی در كشورهای فرانسه، آمریكا، كانادا، ژاپن، تركیه و اتریش حضور یافت و در چندین مجمع علمی بین‌المللی عضویت داشت.‏

**خصوصیات اخلاقی قریب
محمد قریب به یافته های جدید طب جهان احاطه داشت و دانشجویان خود را برای پیگیری پیشرفت های علمی در جهان تشویق می كرد. برای نمونه تا پیش از او، هیچ فردی در ایران با «آنتی بیوتیك» آشنا نبود اما این پزشك سرشناس برای نخستین بار اعلام كرد كه داروهای جدیدی برای از میان بردن میكروب ها شناخته شده اند كه ارزش آن بسیار بیشتر از داروهای قبلی است.

وی بیش از توجه به روش های نوین بر آموزش خانواده ها و برخورد عاطفی و اخلاقی با بیماران تاكید می كرد. دستگیری از مستمندان و دردمندان و رسیدگی به نابسامانی های زندگی بیماران از دیگر ویژگی های بارز او بود.

قریب ساعت ها به مطالعه پرداخت و در كمال سخاوت، جدیدترین نتایج مطالعه های خود را در اختیار دانشجویان قرار می داد و به تربیت و تعلیم دانشجویان علاقه خاصی داشت و در هنگام درمان كودكان بیمار، دانشجویان خود را نیز در آنجا حاضر می كرد و درباره بیماری از آن ها سوال هایی می پرسید تا بتواند دقت و انگیزه دانشجویان را برانگیزد.

وی صبح ها زودتر از دیگران به بیمارستان می رفت و پس از شنیدن گزارش های صبحگاهی دانشجویان به اتفاق آنان بر بالین بیمار می رفت و با بحث و آنالیز دقیق، دانشجویان را در تشخیص صحیح راهنمایی می كرد.


**خاطرات دیگران درباره قریب
«غلامرضا خاتمی» از شاگردان قریب استاد پیشكسوت دانشگاه علوم پزشكی تهران و فوق تخصص گوارش در كودكان می گوید: «قریب از ما می خواست كه در ملاقات با والدین كودكانی كه بیماری لاعلاج دارند هیچگاه آنها را ناامید نكنیم و به آنها دلداری دهیم كه علم پزشكی در آینده ممكن است راه حلی برای این بیماری بیابد. قریب به گونه ای دانشجویان خود را آموزش می داد كه الان از این شیوه به نام PBL نام می برند، یعنی روش مبتنی بر حل مساله».

«حسین قریب» فرزند وی به خاطره ای از پدرش اشاره می كند و می گوید: «تا پیش از پزشك شدن من حق ویزیت پدرم سه تا 5 تومان بود اما پس از اینكه در خیابان نیاوران یك مطب مشترك دایر كردیم حق ویزیت پدر 50 تومان بود و حق ویزیت من 150 تومان بود كه پدر از من پرسید چرا حق ویزیت تو اینقدر زیاد است كه به او گفتم چون بیماران شما از من بیشترند».

**سرانجام محمد قریب
سرانجام این پزشك در 1351 خورشیدی به بیماری هماچوری(دفع خون از دستگاه ادراری) مبتلا شد كه پزشكان بعدها تشخیص سرطان مثانه دادند و اقدام‌های درمانی انجام شده در ایران و آمریكا تأثیر چندانی بر بیماری وی نداشت تا اینكه در یكم بهمن 1353 خورشیدی در بیمارستان مركز طبی كودكان محل خدمت خود دیده از جهان فروبست. وی طبق وصیتش در قبرستان شیخان واقع در قم در نزدیكی آرامگاه پدرش به خاك سپرده شد.

به پاس خدمات محمد قریب در حوزه پزشكی در 1386 خورشیدی مجموعه تلویزیونی «روزگار قریب» به كارگردانی كیانوش عیاری از شبكه سه سیما پخش شد كه به شرح زندگینامه این پزشك پرداخت. همچنین در چهارم آبان 1392 خورشیدی از سردیس وی در پارك علم و فناوری پردیس پرده برداری شد.

پژوهشم9370**2002**9131