عرفات تا جمرات ؛ فاصله اي ميان خير و شر

اما قبل از ورود به حرم بايد به جمرات بروي و شيطان را بزني.
اين فلسفه تشريق است كه از هنگام ميقات ، زمان 'وعده ديدار نزديك با خدا '، شروع مي شود و بعد از عمره تمتع شامل طواف و نماز طواف، سعي صفا و مروه ، تقصير و سرانجام طواف النساء و نماز طواف النسا، از روز نهم ذي الحجه ميليون ها مسلمان اعمال خود را در صحراي عرفات، مشعر الحرام و منا انجام مي دهند و مرحله آخر تشريق جمرات است كه مي روند به جنگ شيطان.
شامگاه دوشنبه نهم ذي الحجه در ادامه اعمال مرحله تشريق، راهي مشعر الحرام (منطقه اي موسوم به مزدلفه ) شديم. اتوبوس ها در مقابل چادرها در عرفات تجمع كرده بودند.
روز دوشنبه 29 مرداد روز پر جنب و جوشي را در عرفات گذرانده بوديم و خستگي را مي شد هم در حجاج و هم در عوامل اجرايي ستاد حج حس كرد. ابتدا مراسم برائت از مشركين را داشتيم و بعد از ظهر دعاي عرفه شروع شد، با حال و هوايي ديگر ؛ والبته دعاي عرفه ، از جنس راز و نيازهاي امام حسين (ع) با خداوند، چيز ديگري است.
دعاي عرفه عرفات امسال ، يك سخنران داشت و 3 مداح و چادر جمعي عرفات مملو از جمعيتي بود كه با حال و هواي دعاي عرفه آماده مي شد تا به مشعر برود و هزاران نفر در بيرون از چادر در گرماي شديد هواي عرفات و از طريق بلندگوهاي نصب شده ، در مراسم دعاي عرفه شركت داشتند.
غروب هنگام اتوبوس ها در عرفات ظاهر شدند و كاروان هاي حجاج مقابل اتوبوس ها به صف شدند؛ بانوان و افراد ناتوان جسمي باز هم مستثني شدند، آنها در مزدلفه يا همان مشعر يك توقف اضطراري خواهند داشت و بقيه بايد تا طلوع آفتاب در اين نقطه بمانند.
وادي مردلفه در حقيقت تنگه اي است محاصره شده در ميان كوه ها و ارتفاعات و از نظر فضاي مكاني بسيار محدود و سعودي ها با فنس كشي اين منطقه را ميان حجاج مختلف ساير كشورها تقسيم كرده اند و دو منطقه بزرگ از اين بخش قسمت ايراني ها شده است.
ما و همراهانمان ديرتر از همه كاروان ها ، ساعت حدود 12 شب ازعرفات راه افتاديم و چيزي حدود نيم ساعت بعد در مزدلفه بوديم، جمعيت سفيد پوش، آن فضاي بياباني را سفيد كرده بود. به هر سو نگاهي مي كردي ، گروه هايي اتراق كرده بودند و فضاي خالي از آدم ها تنها همان جاده اي بود كه از عرفات شروع و به منا ختم مي شد و در آن اتوبوس ها تا اذان صبح در رفت و آمد بودند.
در آن شلوغي انسان و اتوبوس، محمود شرافتي از مسئولان ستاد حج را ديدم كه با چه حس و حالي در حال هدايت اتوبوس هاي حامل كاروان ها به نقاط در نظر گرفته شده بود، او سال ها رنج اسارت را دردوران دفاع مقدس چيده و حالا مسئول بازرسي حج 97 است.
• راز و نياز شبانه زير سقف آسمان
به داخل محوطه اي بزرگ كه با فنس از دو سوي جاده اصلي جدا شده وارد شديم. گله به گله نشسته بودند؛ همه ايراني ؛ كاروان هايي از تبريز و اردبيل ، از خراسان و مازندران و كاروان هايي از مركز و جنوب كنار هم بدون ديوار و در كنار آنان كاروان هاي اهل سنت از كردستان و بلوچستان و تركمن هاي گلستان و خراسان شمالي؛ همه ايراني.
عده اي خوابيده بودند، عده اي به نماز ايستاده بودند و دست ها را به آسمان گرفته و گروهي ديگر نيز بودند كه اعمال روز بعد را مرور مي كردند. فضايي معنوي بود، همه را مي شد با هم برادر حس كرد، اينان در نقطه اي از جهان در صميمي ترين شكل روابط انساني گردهم جمع شده بودند و از هميشه خود را هموطن تر و نسبت به هم مهربان تر مي ديدند؛ اين حالت را يك بار ديگر در بعد از ظهر سه شنبه در حين تراشيدن مو (عمل حلق) حس كردم.
گروه هايي از هموطنان اهل سنت مانند كردها، براساس احكام مذهبي خود مي توانند از يك بامداد روز دهم ذي الحجه راهي منا شوند ، اما برخي ديگر از اهل سنت از جمله تركمن ها ، همزمان با شيعيان، حركت به سمت منا را با طلوع خورشيد شروع كردند.
تا پيش از روشن شدن هوا انگار اسرافيل در صور اول خود دميده و همه مرده اند. پوششي سفيد چون كفن ، دراز كشيده روي زمين چون مردگان و با طلوع آفتاب گويي صور دوم دميده شده است ؛ از جا بر مي خيزند و همه به يك سو روان مي شوند.
براي خيلي ها صرفا وقوف در اين مكان به عنوان يكي از اعمال حج تمتع اهميت دارد؛ چرايي آن در درجه اول اهميت نيست. براساس روايات ، آدم اولين كسي بوده كه از اين آزمايش بزرگ عبور كرده است. همو كه از بهشت رانده شد و براي بازگشت دوباره به دامان خداوند بايد مرحله به مرحله جلو مي رفت.
پس آدم ميوه آگاهي را در بهشت خورد و رانده شد و سپس بايد در عرفات به آگاهي و شناخت رسيده باشد، در مشعر به معرفتي قلبي رسيده و آنگاه از دروازه مشعر عبور كرده و به منا رسيده باشد.
مشعر يك درگاه است؛ آگاهي كه پيدا كردي، بيدار كه شدي، فصل عبادت و ابراز بندگي و راز و نياز مي رسد؛ پاك مي شوي و آنگاه اذن ورود داده مي شود. از اينجا وارد حرم مي شوي، به حضور پذيرفته مي شوي، اما قبل از آن بايد به منا بروي ، آنجا ساكن شوي و براي زدن شيطان، به جمرات بروي.
برخي را برپايه روايات و احاديث، اعتقاد بر اين است كه وقوف در مشعر، براي تفكر، تعمق و انديشه است تا آگاهي ات قلبي شود. از اين رو، بايد وقوف در مشعر در شب انجام بگيرد، درست بر خلاف آن‌ وقوف در عرفات بايد در روز باشد.
• به سمت منا
با روش شدن هوا ، رود بزرگ انساني براه افتاد؛ گويي صور دوم دميده شده و گروه ، گروه از خاك برخاسته اند ، از توقف گاهايشان خارج شده اند؛ زنان و مردان سفيد پوش ، برخي ها شال هاي قرمز ، برخي ها سبز و برخي زرد بسته به دور گردان دارند.
هرچه به منا نزديك مي شديم، سيل جمعيت عظيم تر مي شد. از نقاط مختلف به هم متصل مي شدند و سرانجام در مسير منا به مكه در جاده اصلي در هم شدند و يكي .
• سرزمين آرزوها
منا به تعبير لغوي آن سرزمين آرزوها شهرت يافته است. جايي است كه بعد از شناخت خودت ، خلقت و خدا در عرفات و ايمان قلبي به باورهايت در مشعر ، حالا اجازه حضور در حرم مي دهند؛ البته اين يكي از تعابيري است كه درباره منا شنيديم؛ آن هم در راه ، هنگامي كه كف و پشت پاها به خاطر سختي جنس پلاستيك دمپايي ها، زخم شده و تاول زده بود.
جاده زماني كه به منطقه منا مي رسد، مملو از جمعيت است. براي هر كشور يك محدوده در نظر گرفته اند؛ فضاي اختصاص يافته به عنوان سرانه هر زائر حدود 90 سانتي متر است؛ اما اينجا هم مجهز تر است و هم نزديكتر به مكه .
در بدو ورود ابتدا به چادرهايمان مي رويم و صبحانه آماده است و بعد از دمي استراحت كه با خوابي عميق دو ساعته همراه است، راهي جمرات مي شويم، سه شنبه روز عيد قربان در عربستان بود و زائر مي بايست بعد از اولين جمره كه زدن شيطان بزرگ است، قرباني كند و موي سرش را بتراشد تا عملا حاجي شود.
از همان اولين ساعات صبح دهم ذي الحجه ، سيل بزرگ حجاج به سمت جمرات براه افتاد. همه كيسه هايشان را پر از سنگ كرده بودند. در چنين روزي در سال 1394 گروهي از حجاج ايراني و بسياري از حجاج غير ايراني در همين مسير زدن شيطان به دليل بي تدبيري هاي مقام هاي سعودي جان خود را از دست دادند و به شهادت رسيدند.
حالا در اين روز در مسير جمرات همه يادي از آن شهدا مي كردند تا فاصله 2 هزار و 700 متري را طي كنند.
از عرفات تا منا فاصله اي است ميان خير تا شر ؛ فاصله اي است كه در آن به خودآگاهي مي رسي كه تا نرسي، دشمن اصلي يعني شر (شيطان) را از حق و حقيقت تشخيص نخواهي داد.
به علاوه يك روز كافي نيست، خداوند مي خواهد سه روز متوالي سراغ شيطان بروي و با سنگ بزني اش؛ هم گرماي شديد و هم فاصله كلافه كننده؛ مي خواهد اراده ات را آزمايش كند.
داستان ، داستان خلقت است؛ شايد خدا مي خواهد با بنده هايش در هر سال براي هر نسل سخن بگويد؛ حقيقت را بنماياند، حرف بزند و به تفكر وادارشان كند؛ از روز 12 ذي الحجه طواف ها گرد كعبه اش شروع مي شود ، دوباره سعي صفا و مروه و طواف النساء و داستان همچنان ادامه دارد.
* گزارش از :محمدعلي حيدري هايي