مدارس وارد سیاستگذاری های آموزشی می شوند

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، خانواده ها به امید تعلیم و سوادآموزی، فرزندان خود را همراه با اطمینان كامل راهی مدارس می كنند و چشمداشت آنان نیز برخورداری فرزندان از شایسته ترین شیوه های آموزشی و پرورش استعدادها و خلاقیت ها است. اما اینكه آموزش و پرورش تا چه میزان رضایتمندی را در خانواده ها ایجاد كرده و با تربیت و آموزش نسل های آینده، جامعه را در مسیر رشد و توسعه قرار می دهد یا خیر، مساله بسیاری مهمی به شمار می رود.
نظام آموزش و پرورش ایران پس از انقلاب اسلامی با دگرگونی در ساختارهای آموزشی و محتوای درسی همواره در تلاش بوده تا با كارآمدی و پیشرفت، كشتی آموزش كشور را در مسیر رشد و تعالی حركت دهد. در این مسیر اما نمی توان وجود برخی چالش و كاستی ها را انكار كرد.
تمركزگرایی یكی از ده ها مانع پیش روی برای عملكرد هرچه بهتر در حوزه آموزش است. به این معنا كه بار اصلی فعالیت، طرح و برنامه ریزی ها بر دوش وزارت آموزش و پرورش بوده و این وزارتخانه بخش زیادی از نیرو، زمان و هزینه خود را به چنین فعالیت هایی اختصاص داده است. مسئولان و كارشناسان این وزارتخانه پس از صرف زمان و هزینه طولانی تصمیم گیری ها را به اداره های كل و سپس مدارس ابلاغ می كنند.
مدارس نیز در این فرآیند تنها مجری آیین نامه ها بوده و نقشی در تصمیم سازی و تصمیم گیری ها ایفا نمی كنند. حجم بالای فعالیت ها باعث می شود وزارتخانه از نقش نظارتی خود بر اجرای طرح و آیین نامه ها نیز غافل شود و به این ترتیب كیفیت آموزش در بسیاری از مدارس آنگونه كه باید و شاید نخواهد بود.
از این رو، «سید محمد بطحایی» وزیر آموزش و پرورش در اظهارات تازه ای تمركز شدید در آموزش و پرورش را یكی از چالش ‌ها برشمرده و عنوان كرده است: تمركزگرایی در آموزش و پرورش خلّاقیت را در مدارس از بین برده و به مدیر به عنوان فردی فاقد اختیار نگاه می شود. تمركزگرایی موجب پاسخگو نبودن مدیران و نارضایتی كاركنان از یك سو و احاطه بیش از حد نیروهای ستادی به مدارس از سوی دیگر شده است.
اینكه غلبه تمركزگرایی چه آثاری بر كیفیت آموزش در مدارس داشته و تصمیم وزارت آموزش و پرورش برای رفع تمركزگرایی چه آثار مثبتی دربرخواهد داشت؟ پرسش هایی است كه «سید اصغر رسولی» كارشناس آموزش در وزارت آموزش و پرورش در گفت وگو با گروه تحلیل ایرنا به آن پاسخ داده است.

** سایه سنگین تمركزگرایی بر وزارت آموزش و پرورش
در اهداف طرح خروج از تمركزگرایی، ورود مدارس به چرخه تصمیم گیری و برنامه ریزی ها تعریف شده است چراكه به گفته رسولی بدنه آموزش و پرورش كشور به دلیل انجام بسیاری از امور سنگین شده و به همین دلیل نیاز به خانه تكانی دارد تا بار سنگین از دوش وزارتخانه برداشته شود.
رسولی در این باره توضیح داد: به دلیل نفوذ وزارت آموزش و پرورش در دل خانواده ها و گستره فعالیت ها از دورترین مناطق كشور تا قلب تهران، این وزارتخانه به هماهنگی های بزرگی نیاز دارد. این وزارتخانه هر ساله به صورت متمركز اقدام به ابلاغ برخی طرح ها به كل كشور می كند اما خروجی این طرح ها كامل و دقیق نیستند. از این رو، چند سالی است وزارتخانه تصمیم به تقسیم برخی بخش ها با هدف واگذاری و تفویض وظایف گرفته است. در همین راستا، تقویت كمیته های برنامه ریزی استان ها برای امكان تصمیم گیری و تفویض اختیاراتی كه منتج به افزایش كیفیت در آموزش و نیروی انسانی شود، صورت گرفت.
این كارشناس آموزش تقویت بخشیدن به كمیسیون ویژه در استان ها و مناطق و همچنین شورای مدرسه را دارای نقشی پررنگ در دستیابی به این هدف ارزیابی كرد و افزود: تا پیش از این اگر دانش آموزی به دلیل صغر یا كبر سن متقاضی تحصیل در مدرسه ای بود، منطقه مشخصات را وارد كرده و به اداره كل ارجاع می داد. سپس این موضوع در وزارتخانه و در شورای عالی در كمیسیون مطرح و در باره آن تصمیم گیری می شد، پس از تصمیم نیز تمام این مسیر باید طی می شد تا دانش آموز ثبت نام شود. این مراحل برای هر یك از دانش آموزان باید سپری شود.
بنا بر آنچه این كارشناس وزارت آموزش و پرورش می گوید، چنین پروسه ای زمان بر بود و نیروهای انسانی زیادی را درگیر می كرد، دریافت جوابیه ثبت نام یك دانش آموز بیش از یك ماه طول می كشید اما اكنون با آیین نامه ابلاغ شده به مدارس، مدرسه این اختیار را داردكه در مشورت با شورای مدرسه و كمیسیون مربوط، در چنین مواردی تصمیم بگیرد.

** اهداف خروج از تمركزگرایی
به گفته وزیر آموزش و پرورش تا زمانی كه اهمیت مدرسه از ادارات آموزش و پرورش بیشتر و مدارس از قالب اجراكنندگان محض خارج نشوند، تحول عمیقی در این نظام رخ نخواهد داد. مهمترین هدف از زدودن غبار تمركزگرایی در نظام آموزش و پرورش ایران، خارج ساختن فضای مدرسه از یك محیط فرسایشی و كسل كننده به محیط پویا و تصمیم گیرنده است.
در این باره رسولی هویت بخشی به مدارس به عنوان مهمترین ركن آموزش و پرورش و بزرگ ترین كانون تربیت محلات و مناطق را از اهداف خروج از تمركزگرایی عنوان كرد و گفت: پیش از این حتی كوچك ترین ابلاغیه ها و بخشنامه ها از سوی وزارت آموزش و پرورش به اداره كل استان و سپس مناطق ارسال می شد مدارس نیز تنها مجری این امور بودند و هیچ نقشی در تصمیم گیری و تصمیم سازی ها نداشتند. اكنون تصمیم اخیر از سوی وزارتخانه، علاوه بر هویت بخشی به مدارس آنان را فعال تر و پویاتر خواهد ساخت.
بنابرتوضیح این كارشناس آموزشی، تمركززدایی از وزارت آموزش و پرورش به دنبال واگذاری مدیریت نیروهای انسانی در هر استان به اداره های كل و مناطق است. بر این اساس، برنامه توسعه سنواتی و ساماندهی عوامل آموزشی و نیروی انسانی كه تا پیش از این به شكل سالانه از سوی وزارتخانه به ادارات كل و مناطق ابلاغ می شد، از این پس بر عهده مسئولان استان خواهد بود.
رسولی با عنوان اینكه قدرت تصمیم گیری در منطقه و مدارس باعث افزایش بهره وری خواهد شد، ادامه داد: اگر مدیر مدرسه قدرت این را داشته باشند كه بدون نیاز به مجوز منطقه و اداره كل، فوق برنامه ها را ساماندهی كرده و با توجه به شناخت از ضعف و قوت های مجموعه خود عمل كند، موجب بهره وری در مجموعه تحت مدیریت خود خواهد شد.
كمك به اجرای اقتصاد مقاومتی دیگر رهاورد تمركززدایی از وزارت آموزش و پرورش است رسولی در این زمینه افزود: پیش از این برخی تصمیم گیری ها در برخی مقاطع زمانی به دلیل ناآشنا بودن به شرایط بومی یا اقلیمی در برخی مناطق قابل اجرا نبود.
بهبود نظام آماری نیز دیگر نتیجه دنبال شده در این تصمیم گیری است. گاهی یك استان برای توجیه وزارتخانه آمارسازی می كند اما اگر برخی تصمیمات بر عهده خودش باشد، دیگر نیازی به ارائه آمار تصنعی نخواهد بود.
رسولی عنوان كرد: در حال حاضر وزارتخانه تنها به دنبال كلیات و سیاست های كلان بر اساس اسناد بالادستی است و مدارس نیز اجراكننده، بنابراین زمانی برای نظارت و پرداختن به جزئیات باقی نمی ماند، در صورتی كه تمركز اصلی بر ستاد از بین رود، امكان نظارت هرچه بیشتر و زمینه ورود به جزئیات فراهم می شود.
آنچه از گفته مسئولان وزارت آموزش و پرورش برمی آید، تمركزگرایی چالش های بسیاری بر سر راه عملكرد هرچه بهتر و ارتقای كیفیت آموزش در این نظام ایجاد كرده است كه در صورت رفع آن افزایش بهره وری، ارتقای كیفیت فعالیت ها در آموزش، توسعه و تعمیق فعالیت و برنامه ریزی ها را شاهد خواهیم بود. رهایی از بروكراسی اداری، افزایش مشاركت سطوح اجرایی به بدنه آموزش و پرورش، رسیدن به سطح قابل قبولی از كیفیت و انتظارات، راهبری مدرسه توسط مدیران، تفویض بیشتر اختیارات و افزایش مشاركت سطوح اجرایی یعنی مدرسه به عنوان كانون تربیتی از دیگر پیامدهای مثبت این تغییر رویه است.

پژوهش**9283** 3050**