به گزارش ایرنا، قلعه باستانی فلك الافلاك یك بنای عظیم آجری ساخته دوره ساسانی از شاخص ترین آثار تاریخی ایران و جهان بوده كه بر روی تپه ای باستانی در مركز شهر خرم آباد استوار شده است.
زیبایی و معماری شگفت انگیز این قلعه موجب شده كه از سوی بسیاری از كارشناسان به عنوان یكی از شاهكارهای مهندسی و معماری دنیا لقب گیرد.
این قلعه به لحاظ موقعیت استراتژیك خود در قرن چهارم هجری قمری به عنوان مقر حكومت آل حسنویه و گنجور در زمان آل بویه درآمد و از قرن ششم هجری پس از ساخته شدن شهر جدید خرم آباد این قلعه نیز به نام خرم‌آباد معروف شد و احتمال می رود نام فلك الافلاك در دوره قاجار به آن اطلاق شده است.
این بنای كم نظیر مربوط به دوره ساسانی است و به شماره 883 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
از دهه های گذشته دغدغه های بسیاری برای ثبت جهانی این اثر ارزشمند عنوان شده كه متاسفانه تاكنون برطرف نشده و شاهكار معماری جهان همچنان در فهرست ثبت موقت جهانی قرار دارد.
سایت هایی كه در این فهرست میراث جهانی یونسكو قرار می گیرند براساس كنوانسیون حفاظت از میراث جهانی فرهنگی و طبیعی متعلق به تمام انسان های زمین، فارغ از نژاد، مذهب و ملیت خاص، محسوب می شوند و دولت ها موظف به حفظ و نگهداری این آثار هستند.
حفاظت از این آثار پس از ثبت در عین باقی ماندن در حیطه حاكمیت كشور مربوطه، به عهده تمام كشورهای عضو خواهد بود كه به همین دلیل ثبت فلك الافلاك در این فهرست، بسیار ارزشمند است.
هر مكان دستكم باید یكی از معیارهای فرهنگی یا طبیعی را برای ثبت در میراث جهانی داشته باشد كه معیارهای فرهنگی عبارت می شود از اینكه مكان مورد نظر باید نشان دهنده یك شاهكار از نبوغ و خلاقیت انسانی، نشان دهنده تبادل ارزش های بشری در یك بازه زمانی در یك منطقه فرهنگی از لحاظ پیشرفت در معماری یا فناوری، برنامه ریزی شهری یا طراحی چشم انداز، گواهی بی همتا یا دستكم استثنایی بر یك سنت فرهنگی یا تمدن زنده یا از میان رفته باشد.
همچنین این اثر باید نمونه ای برجسته در معماری یا تكنولوژی باشد كه مرحله مهمی از تاریخ بشر را نشان دهد.
با توجه به این تفاسیر، فلك الافلاك قابلیت ثبت در فهرست میراث جهانی را دارد اما متاسفانه تاكنون از این فرصت طلایی محروم مانده و همچنان نامش در فهرست آثار جهانی نوشته نشده است.
طرحی كه مصوبه های مختلفی از جمله دستور رهبر معظم انقلاب در تاریخ 1370/10/1، صورتجلسه كمیته مشورتی ملی در 1380/2/22، مصوبه شورای ملی انقلاب فرهنگی در 1381/7/2، ابلاغ قانون مجلس شورای اسلامی در 1382/10/8 و سه مصوبه سفر هیات دولت را دارد چرا تاكنون اجرا نشده است؟
به نظر می رسد مهم ترین مانعی كه بر سر راه آن وجود داشته، عدم مدیریت یكپارچه حریم این اثر باستانی بوده كه در همین راستا طی سال های گذشته تملك ساختمان های اطراف و حاشیه قلعه مورد توجه ویژه قرارگرفت و خریداری ساختمان های سپاه و ارتش از سوی سازمان میراث فرهنگی در سالیان گذشته در دستور كار قرار داشت كه به دلیل كمبود اعتبار تاكنون به طور كامل محقق نشده است.
مسئولان ارشد استان طی 2 تا سه سال اخیر اطمینان دادند به زودی حریم قلعه به طور كامل توسط میراث فرهنگی تملك می شود تا دغدغه تاریخ دوستان و فرهنگ نوازان لرستان به زودی پایان یابد چراكه در صورت تحقق این مهم، علاوه بر حفظ و صیانت جهانی از این اثر، توسعه گردشگری اقتصادی استان آغاز می شود.
از جمله موارد موثر برای ثبت آثاری نظیر قلعه فلك الافلاك خرم آباد در میراث جهانی، آزادسازی كامل حریم آن و پرهیز از ساخت و سازهای جدید در اطراف این بنا می باشد كه باعث خارج شدن همیشگی این اثر از آثار پیشنهاد شده كشورمان به یونسكو خواهد شد.
سال های گذشته این امر دچار یك حاشیه شد و انتشار خبری مبنی بر ساخت هتل توسط یك سرمایه گذار عرب تبار در بخش شمالی قلعه، نگرانی های بسیاری بین مردم ایجاد كرد اما استاندار وقت اعلام كرد این سرمایه گذار سربازخانه مربوط به دوران پهلوی اول را به هتل تبدیل می كند و قصد ایجاد ساختمان چند طبقه را در حریم قلعه ندارد.
البته برخی كارشناسان معتقدند همین امر نیز ثبت جهانی را به خطر می اندازد چراكه تبدیل سربازخانه با بیش از 80 سال قدمت به هتل، به انجام تغییرات بسیاری در این بنای تاریخی منجر می شود كه مشمول ساخت و ساز جدید به منظور ایجاد سیستم های فاضلاب و آبرسانی خواهد شد و شرایط ثبت جهانی را از قلعه می گیرد.
** قلعه فلك الافلاك سند دار شد
استاندار لرستان درباره آخرین وضعیت آزادسازی محوطه قلعه فلك الافلاك گفت: با پیگیری های انجام شده در سال گذشته، سند این قلعه تاریخی ابتدای امسال اخذ شد كه برای تسهیل در امور ساماندهی این اثر تاریخی به میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ارائه می شود.
سید موسی خادمی افزود: منابع لازم برای آزادسازی قلعه فلك الافلاك تامین شده و تا مهرماه سال 98 به طور كامل آزاد می شود.
وی اظهار داشت: در حال حاضر سپاه لرستان در حال ساخت و ساز مكان جدید در محل ورودی شهر خرم آباد است و تاكنون بیش از 30 درصد بودجه برای انجام این عملیات اجرایی تامین شده است.
وی بیان كرد: مكاتبات آزادسازی قلعه فلك الافلاك مربوط به اوایل دهه 70 است كه علاوه بر دستور مقام معظم رهبری مصوبه مجلس شورای اسلامی را نیز دارد.
استاندار لرستان افزود: در سفر تمامی هیات دولت ها به استان آزادسازی قلعه تصویب و مقرر شده اعتبارات ساماندهی این بنای تاریخی به صورت ملی پرداخت شود.
** آزادسازی حریم قلعه فلك الافلاك نهایی شده است
خادمی گفت: آزادسازی حریم قلعه در جلسه كمیسیون لوایح دولت بررسی و سال گذشته تفاهم نامه آن نهایی شد.
وی افزود: در این راستا مقرر شد سپاه ظرف مدت زمان حداكثر 2 سال به تدریج حریم قلعه فلك الافلاك را آزاد كند.
خادمی اظهار داشت: موضوع حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی برای استان بسیار مهم بوده و انتقال هویت تاریخی به نسل های بعد بسیار ارزشمند است.
وی افزود: باید تلاش كرد لرستان را به تناسب ظرفیت های موجود به جایگاه واقعی ارتقا داد كه یكی از روش های تحقق این مهم، توسعه استان از طریق میراث فرهنگی است.
استاندار لرستان اظهار داشت: در سالجاری بیش از 50 درصد اعتبارات توازن منطقه ای را به سمت مباحث گردشگری هدایت خواهیم كرد.
** 410 میلیارد ریال تا پایان امسال به سپاه پرداخت می شود
مدیركل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری لرستان نیز گفت: تاكنون 40 درصد از مطالبات سپاه بابت آزادسازی حریم قلعه پرداخت شده و مابقی آن به مبلغ 410 میلیارد ریال تا پایان امسال پرداخت می شود.
سید امین قاسمی بدون اشاره به میزان كلی مطالبات سپاه افزود: این مبالغ از طریق سازمان مدیریت و برنامه ریزی تامین شده است.
وی با بیان اینكه اراضی سپاه در عرصه های قلعه قرار دارند، بیان كرد: امسال سند قلعه اخذ شده كه این امر تاثیر بسزایی در تسریع بخشیدن به روند ثبت جهانی این اثر دارد.
قاسمی گفت: سند زمین قلعه بنام دولت جمهوری اسلامی و با نمایندگی وزارت دفاع صادر شده و پس از تخلیه، كاملا به نام دولت خواهد شد.
7269/3022
خرم آباد - ایرنا - قلعه تاریخی و با صلابت فلك الافلاك كه همچون نگینی بر تارك گردشگری لرستان می درخشد برای ثبت جهانی نیازمند آزادسازی محوطه است؛ اقدامی كه از مدت ها پیش آغاز شده و اكنون با اخذ سند، یك گام به جهانی شدن نزدیك تر شده است.