ریل گذاری برای توسعه كرمانشاه

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، دكتر «حسن روحانی» رییس جمهوری در واپسین روز سال 96 و در چارچوب دومین سفر استانی به كرمانشاه می رود. یكی از مهمترین برنامه های سفر رییس جمهوری افتتاح قطعه ریلی ملایر به كرمانشاه است.
در ارتباط با سفر رییس جمهوری به استان كرمانشاه و یك روز قبل از آن، سازمان برنامه و بودجه از تخصیص 90 درصدی اعتبارات مصوب نخستین سفر رییس جمهوری به استان كرمانشاه خبر داد و اعلام كرد: از 47 پروژه مصوب در این سفر 10 پروژه به اتمام رسیده و 13 پروژه هم بالای 80 درصد پیشرفت فیزیكی دارند. بسیاری از این طرح ها رفع بیكاری در این استان را هدفگذاری كرده است.
براساس آخرین گزارش مركز آمار ایران از بیكاری فصلی كشور در فصل پاییز، استان‌ كرمانشاه با 25.8 درصد بالاترین نرخ رشد بیكاری در بین استان های كشور دارا است. این میزان نرخ بیكاری در حالی است كه براساس آمارهای منتشر شده در دو دهه گذشته و به گواه «اسدالله زازانی» استاندار پیشین این استان، كرمانشاه در 18 سال گذشته 14 بار بالاترین میزان نرخ بیكاری كشور را تجربه كرده است. این در حالی است كه استان كرمانشاه از ظرفیت های فراوانی برای توسعه برخوردار است.

** كشاورزی سنتی و جای خالی صنایع تبدیلی
یكی از مهمترین ظرفیت های استان كرمانشاه بخش كشاورزی و باغداری است كه همواره در اظهارات مسوولان استانی بر آن تاكید می شود اما این تاكید بیشتر كلامی بوده و در عمل به این بخش سرمایه گذاری و بودجه ای كمتری تخصیص داده شده است.
تنوع و كشت محصولات گوناگون كشاورزی در این استان موجب شده تا بسیاری كارشناسان از این استان به عنوان اقلیمی چهار فصل با قابلیت تبدیل به قطب تولید محصولات مختلف كشاورزی ِ گرمسیری - سردسیری نام ببرند. تولید خرما و مركبات در قصرشیرین، برنج و زعفران در گیلانغرب، جالیز و ذرت در سرپل ذهاب، گندم، نخود و دانه های روغنی درشهرستان های سردسیر و قابلیت كشت چند محصول در سال در دشت هایی مانند چمچمال و ماهیدشت، استان را به قطب بالقوه محصولات مختلف كشاورزی تبدیل كرده است.
در شرایط كنونی این ظرفیت در غرب ایران با مشكلات بسیاری مانند شیوه كشت سنتی، تقسیم نامناسب زمین های كشاورزی، استفاده از روش های آبیاری سنتی و خام فروشی به شكوفایی لازم نرسیده است.
آمار بیكاری 25.8 درصدی فصل پاییز استان كرمانشاه نشان می دهد هر چند كشت چند محصول در سال زراعی می تواند شیوه خاص برای رهایی از بیكاری فصلی تلقی شود، اما خام فروشی محصولات و پایین بودن قدرت خرید مردم برای نهاده های كشاورزی، موجب شده تا در پایان یك سال زراعی، شاغلان بخش كشاورزی استان با مشكلات مالی زیادی دست به گریبان باشند.
فقر این استان در صنایع تبدیلی، بازار خرده فروشی و دلالی را گسترش داده تا جایی كه دسترنج كشاورزان پس از برداشت با كمترین قیمت ممكن توسط دلالان خریداری و برای فروش روانه بازار می شود.
رنج خام فروشی محصولات كشاورزی در استان كرمانشاه و هزینه فایده هایی كه این قشر برای دسترنج خود دارند موجب شده تا در 2 دهه اخیر جوانان كمتر به این بخش اقتصادی روی خوش نشان داده و مهاجرت از استان را بر اشتغال در بخش كشاورزی ترجیح دهند.

** كم توجهی به ظرفیت های مرزی
استان كرمانشاه به خاطر مرز مشترك با كشور عراق و اقلیم كردستان این كشور می تواند نقش مهمی در تجارت خارجی كشور داشته باشد. از آغازین نقطه مرزی استان در اورامانات تا منتهی علیه نقطه مرزی این استان در شهرستان های گیلانغرب، قصرشیرین و سرپل ذهاب، شهروندان دو كشور از لحاظ زبانی، مذهبی و قومی اشتراكات فراوانی با هم دارند.
این قرابت های فرهنگی و زبانی موجب شده تا از گذشته های دور تعاملات مختلف اقتصادی و فرهنگی بین ساكنان این خطه برقرار بوده و تجارت چمدانی (كولبری) از مهمترین شیوه های تجارت اقتصادی دو طرف باشد.
این شیوه از تجارت هر چند كه در برخی از مناطق مختلف استان رواج دارد اما نوع نگاه مسوولان به كولبرها و سوءاستفاده برخی فرصت طلبان از آنان موجب شده این تجارت نه تنها سودده نباشد بلكه در برخی از مواقع امنیت جانی افراد را نیز در خطر قرار خواهد داد.
از ده گذرگاه مرزی ایران با عراق و اقلیم كردستان، پنج گذرگاه آن در استان كرمانشاه قرار دارد اما با این وجود استان از یك منطقه آزاد تجاری كه بتواند دروازه ای برای ورود به بازار عراق و اقلیم محسوب شود، محروم است.
هر چند كه در این سال ها طرح منطقه آزاد قصرشیرین و اسلام آباد غرب از سوی نمایندگان این حوزه مطرح شده، اما شرایط این منطقه نشان می دهد برای راه اندازی این بازارچه ها و منطقه آزاد تجاری استان كرمانشاه راهی طولانی در پیش است.
همچنین تلاش برای راه اندازی بازارچه سومار و چند بازارچه مرزی دیگر در استان با تحولات كشور عراق و همه پرسی اقلیم كردستان در 25 سپتامبر 2017 به حالت تعلیق غیر رسمی درآمده است.

** گردشگری صنعت فراموش شده استان
در كنار كشاورزی و تجارت خارجی، گردشگری نیز بدون اغراق از ظرفیت های خاصی است كه در صورت توسعه و فراهم سازی زیرساخت ها، نوید بخش آینده ای روشن برای توسعه و رونق اقتصادی استان كرمانشاه خواهد بود. این استان با وجود جاذبه های تاریخی مانند بیستون، طاقبستان، معبد آناهیتا، طاق گرا، كاخ یزدگرد، كاروانسرا های متعدد و ده ها اثر تاریخی دیگر می تواند علاقمندان به تاریخ را به كرمانشاه روانه كند.
ظرفیت های گردشگری در استان تنها به گردشگری تاریخی ختم نمی شود بلكه این استان سالانه پذیرای بیش از یك میلیون زائر عتبات عالیات است كه برای پیاده روی اربعین عازم عراق می شوند.
موقعیت جغرافیایی استان و همجوار بودن با كشور عراق و اقلیم كردستان می تواند زمینه های جذب گردشگری سلامت در این استان را هموار كند. با وجود چنین ظرفیت هایی، مردم استان كرمانشاه به دلیل عدم بهره مندی از زیر ساخت های مناسب از عواید گردشگری در بخش های مختلف استان محرومند.
از دیگر ظرفیت های مغفول مانده این استان، فراموشی نقش كرمانشاه در جنگ تحمیلی است. هر چند كه نخستین و آخرین روز جنگ تحمیلی در استان كرمانشاه بود اما میزان بازدید كاروان های راهیان نور از این استان، نسبت به جنوب و جنوب غرب كشور بسیار اندك است تا جایی كه مسوولان راهیان نور و بسیاری از مقامات كشور استان خوزستان را به عنوان مقصد كاروان راهیان نور انتخاب می كنند و ظرفیت های گردشگری جنگ در این استان به نوعی مغفول مانده است. اگر زمینه های گردشگر پذیری استان بیش از گذشته فراهم شود، به یقین هتل داری، راهنمای تور گردشگری و بسیاری از مشاغل هم پیوند با گردشگری در استان فعال خواهد شد و این مهم تاثیر فراوانی بر كاهش میزان بیكاری خواهد داشت.

** انتظارات نخبگان بومی
انتخاب استاندار بومی برای استان كرمانشاه همواره یكی از رویاهایی بوده كه مردم این دیار آرزوی تحقق آن دارند. این استان با وجود نخبگان فراوانی كه در سطح ملی و بین المللی دارد در دولت های مختلف بعد از انقلاب اسلامی، بیش از یك استاندار بومی به خود ندیده است. انتخاب استاندار غیر بومی برای استانی كه متشكل از مذهب، زبان و گویش های متفاوت است كار چندان ساده ای نیست زیرا درك تفاوت های فرهنگی این استان و آشنایی با آنان برای یك فرد غیر بومی سخت و زمانبر است.
این شرایط موجب شده تا در برخی از مواقع مدیر غیر بومی در استان كرمانشاه به راحتی نتواند با شرایط اجتماعی و فرهنگی این استان ارتباط برقرار كنند. البته مدیریت استان توسط نیروهای غیر بومی تنها به عالی مقام اجرایی دولت مربوط نیست بلكه مدیریت برخی از سازمان های مهم كرمانشاه نیز بر عهده افراد غیر بومی قرار دارد. با شرایط موجود استان كرمانشاه و مشكلاتی كه ممكن است پیش روی مدیران غیر بومی قرار گیرد، اگر مدیران ارشد استان از نخبگان بومی و محلی باشند می توان انتظار داشت با توجه به شناختی كه از منطقه دارند زمینه را برای برطرف كردن مشكلات فراهم كنند.

** جای خالی سرمایه گذاری خارجی
كرمانشاه به علت فراهم نبودن زیرساخت های سرمایه گذاری و برخی تصورات و ذهنیت ها مبنی بر عدم جذابیت های سرمایه گذاری در استان، از دستاوردهای سرمایه گذاری خارجی به ویژه دستاوردهای پسابرجامی محروم مانده است.
نبود ارتباط ریلی مناسب یكی از مشكلات این استان است با توجه به طبیعت كوهستانی استان، راه های ارتباطی آن نیز از دامنه های برف گیر عبور می كند و همین موضوع باعث شده كه زمستان زاگرس در برخی از مواقع به مانعی برای تردد آسان تبدیل می شود.
در این زمینه سرمایه گذارانی كه قصد صادرات یا ترانزیت محصول خود را دارند، حداكثر ظرف چند روز باید كالای خود را از مبدا به مقصد برسانند كه این انتقال به خاطر نبود ترانزیت ریلی و جاده ای مناسب، ممكن است علاوه بر اتلاف زمان برای سرمایه گذار، هزینه های زیادی داشته باشد.
هر چند از دهه های پیشین طرح راه آهن تهران - بغداد برای تسهیل در تجارت و ارتباط دو كشور تصویب شد، اما تا كنون با وجود وعده های متعدد مسوولان، قطار به كرمانشاه نرسیده و این انتظار در شرایط كنونی به دستمایه طنز شبكه های اجتماعی استان تبدیل شده است.
دیگر طرح ناكام استان منوریل كلانشهر كرمانشاه است كه ستون های سیمانی ساخته شده آن در بلوار شهر به یادگاری از اجرای این طرح ناتمام تبدیل شده است؛ مردم این استان طرح یاد شده را با آثار باستانی بیستون و طاقبستان مقایسه خواهند كرد.

** صنایع دستی؛ مزیتی چشمگیر
تنوع قومی و مذهبی استان در كنار آداب و رسوم و باورهایی كه در این منطقه وجود دارد برای گردشگران می تواند جذابیت های فراوانی داشته باشد.
تولید نمد، گیوه و لباس های متنوع كردی در منطقه اورامانات، ساخت تنبور و ابزار های دستی در شهرستان دالاهو، تنوع زندگی و فرهنگ سنتی عشایری در گیلانغرب و قصرشیرین و بسیاری از صنایع دستی اقوام كرد و لك این استان می تواند زمینه را برای اشتغال هزاران نفر در استان فراهم كند. اما این ظرفیت ها به خاطر سبك زندگی نوین مردم آن دیار و كم توجهی به بخش گردشگری استان، این روزها ركود بازار را تجربه می كند.
در كنار كم توجهی به صنایع دستی استان، از كرمانشاه به عنوان استانی بیگانه با صنعت یاد می كنند تا جایی كه رشد صنعتی استان پایین تر از متوسط كشور قرار دارد. براساس آمارهای منتشر شده رتبه صنعتی كرمانشاه در بین 30 استان كشور در جایگاه هجدهم است. مشكل دیگر استان تمركز بیش از 60 درصد صنایع در مركز استان است.
در پایان باید گفت رشد فزاینده بیكاری استان كرمانشاه در سایه ظرفیت های یاد شده موجب شكل گیری بحرانی های فراوانی شده است كه مهاجرت روستاییان، اعتیاد، طلاق و خودكشی مهمترین نمودهای آنها هستند.
برخی كارشناسان معتقدند كه با وجود این ظرفیت ها، آمار فزاینده بیكاری این استان در كشور پذیرفتنی نیست، زیرا استان كرمانشاه سرشار از ظرفیت های اقتصادی است كه بخشی از آن به مشاغل سنتی و ریشه دار مربوط است و برخی مانند گردشگری و تجارت بین المللی در جغرافیای و اقلیم این استان ریشه دارد.

پژوهشم**2052 **3050**
ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و پژوهش های خبری ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearchهمراه شوید.