بزنگاه آزمون لندن- علی اكبر فرازی*

از این‌ رو سفر آقای بوریس جانسون در چنین فضایی یادآوری چند نكته را كه چه بسا امكان طرح آن در ملاقات‌ های رسمی مهیا نشود، ضروری می‌سازد؛
- قبل از هر چیز باید یادآور شد متأسفانه تصویر و تصوری كه در افكار عمومی جامعه ایرانی نسبت به انگلیس وجود دارد، تصویر درخشانی نیست به این دلیل كه مردم ایران در گذشته خاطرات چندان خوشایندی از نقش این كشور در مسائل داخلی ایران ندارند. اما دو كشور در شرایط كنونی در نقطه‌ای ایستاده‌اند كه خواستار توسعه روابط در ابعاد مختلف سیاسی و اقتصادی هستند. انگلیس در دوره پسابرجام بنای هدفگذاری خود را بر بهره‌مندی از بازار اقتصادی ایران گذاشته است. به ‌عنوان مثال دو كشور در زمینه تجاری و اقتصادی فضای بسیاری برای همكای متقابل دارند.
اتاق ‌های مشترك بازرگانی در تهران و لندن باید فعالیت‌هایشان را افزایش دهند زیرا حجم مبادلات دو كشور از نظر اقتصادی در حد نام دو كشور و مناسبات گذشته نیست بنابراین بهتر است فعالتر شده و زمینه ‌های مشترك همكاری را پیدا كنند. از طرف دیگر انگلیسی ‌ها باید به بازار ایران به‌ عنوان بازار پایدار نگاه كنند نه بازاری كه صرفاً در یك برهه كوتاه مدت با آن كار كنند. این متأسفانه نقصی است كه در سیاست انگلیسی ‌ها نسبت به ایران مشاهده می‌شود. آنها همیشه به سیاست ‌های كوتاه مدت فكر می‌كنند تا سیاست‌ های میان مدت و بلند مدت. در حالی كه بازار ایران و انگلیس برای هر دو كشور جذابیت‌های زیادی دارد و فضا برای توسعه سرمایه‌ گذاری در زمینه‌ های همكاری‌های پایدار از جمله در زمینه صنعتی و تولیدی مهیاست. در این راستا تحرك بخش خصوصی دو كشور باید افزایش یابد.

- از منظر سیاسی، انگلیس به‌عنوان یكی از كشورهای مهم اروپایی باید ابعاد استراتژی خود را در خصوص سیاست جهانی‌اش نسبت به جمهوری اسلامی ایران و همچنین امریكا تعیین كند تا به این ترتیب معلوم شود كه این كشور در خصوص رابطه با ایران بر مبنای چه مداری حركت خواهد كرد. یعنی آیا این كشور كماكان دنباله روی سیاست دولت ترامپ است یا می‌خواهد سیاست مستقلی را در پیش گیرد. هر كشوری بر پایه منافع ملی خود تصمیم‌گیری می‌كند اما طبیعی است كه جمهوری اسلامی ایران در توسعه مناسبات خود با كشورهای دیگر این اصل را در نظر می‌گیرد كه هر كشوری كه كمتر از دولت واشنگتن تبعیت داشته باشد در واقع جایگاه مناسب تری در توسعه مناسبات خواهد داشت. درباره برجام به نظر می‌رسد كه شخص ترامپ و مشاورانش كماكان به سست كردن پایه‌های برجام می‌اندیشند بی‌آنكه نامی از نقض برجام ببرند این امیدواری وجود دارد كه موضع انگلیس در این باره شفاف باشد. اگر آنها اعتقاد دارند برجام می‌تواند به صلح كمك كند باید به شریك اصلی خود یادآور شوند حفظ برجام می‌تواند صلح منطقه‌ای را به دنبال داشته باشد.

- ایران و انگلیس در خصوص همكاری ‌ها در خاورمیانه و غرب آسیا سابقه طولانی دارند. لندن طی سال‌های اخیر شاهد بود كه حضور جمهوری اسلامی ایران در منطقه تا چه اندازه توانست برای نابودی داعش مؤثر باشد و تا چه اندازه برای از میان بردن داعش، هزینه انسانی، مادی و معنوی پرداخت كرد. مقام‌های انگلیسی از اهمیت نقش آفرینی تهران غافل نیستند و این را زمینه‌ای برای توسعه مناسبات آتی بین انگلیس و ایران در آینده نزدیك تلقی می‌كنند.

با وجود این زمینه‌های مشترك همكاری، یكی از گره ‌هایی كه هر از گاهی در روابط ایران و انگلیس پیش می‌آید از مسائل مستحدثه ‌ای است كه یك طرف ممكن است از ابتدا نقش مستقیمی در آن نداشته باشد اما بر اثر دخالت‌ های دیگران این اتفاقات پیش بیاید. چنین مسائلی را باید با درایت حل كرد به نحوی كه از یك سو، این دسته از مشكلات عامل منفی برای توسعه مناسبات دو كشور نشود و دوم اجازه دهند این گونه مسائل از مجاری ذیربط و قانونی خود جلو رود، چه آنكه اگر هر دو كشور از مجاری قانونی مذاكره كنند راه حل منصفانه ‌ای برای آن پیدا خواهند كرد.
*سفیر سابق ایران در اروپا
منبع: روزنامه ایران 19/09/1396
پژوهشم**9117**