این حركت با هدف جلب توجه هرچه بیشتر مردم جهان به خطرات استعمال دخانیات و حمایت از سیاست های موثر در زمینه كاهش مصرف محصولات تدخینی شامل سیگار و قلیان انجام می شود.شعار سال 2017 این سازمان تحت عنوان دخانیات – تهدیدی برای توسعه (Tobacco – a threat to development) تعیین شده است.
مجمع عمومی سازمان ملل، توسعه پایدار را چنین تعریف كرده است: فرآیندی كه استفاده از منابع، هدایت سرمایه گذاری ها و سوگیری توسعه تكنولوژیكی را ممكن كرده و منجر به بروز تغییراتی گردد كه با نیازهای حال و آینده زندگی ما سازگار باشد.پر واضح است كه در اثر توسعه كشور، ظرفیت تولیدی اقتصاد در طی زمان افزایش یافته و موجب افزایش سطح درآمد ملی می شود.
همچنین برنامه های كنترل دخانیات در دستور كار توسعه پایدار كشور ها از جمله ایران بوده و به شدت مورد توجه برنامه جامع پیشرفت قرار گرفته است؛یكی از موثرترین برنامه ریزی ها نیز به صورت كاهش یك سومی آمار جهانی در زمینه مرگ و میر زود هنگام ناشی از بیماری های غیرواگیر اعم از بیمارهای قلبی عروقی، سرطان و بیماری های مزمن انسدادی ریوی تا سال 2030 است.
در واقع، تقویت اجرای كنوانسیون چارچوب WHO در مورد دخانیات در همه كشورها هدف های دولت های در حال توسعه و در راه رسیدن به توسعه پایدار است.
امروزه دخانیات عمده ترین عامل قابل پیشگیری مرگ و میر در جهان است؛متاسفانه هر سال چیزی در حدود هشت میلیون نفر از خریداران و مصرف كنندگان محصولات دخانی در اثر ابتلاء به بیماری های ناشی از آن فوت كرده و عده ای هم سیگار را ترك می كنند.
این موضوع موجب شده تا صنایع دخانی نیازمند جذب مشتریان و مصرف كنندگان جدیدی برای محصولاتشان باشند و تلاش كنند تا روزانه هزاران عضو جدید به این بازار افزون كنند.
استراتژی واضح صنایع دخانیاتی بر این اصل استوار است كه این مشتریان را از بین پسران و دختران جوان انتخاب كرده تا ترجیحا سال های متمادی بتوانند به آنان خدمت كنند!
ناگفته پیداست با توجه به آمار مرگ و میر بالا و همچنین بیماری های متعدد ناشی از مصرف دخانیات كه موجب كاهش چشمگیر كیفیت زندگی افراد مصرف كننده و خانواده مظلوم آنان می شود؛ سازمان جهانی بهداشت مطابق پیش بینی مصرف تنباكو تا سال 2030 به عنوان یك تهدید جدی برای هر فرد بدون در نظر گرفتن سن، جنس و نژادش در نظر گرفته است.
مطابق پیشنهاد این سازمان و به منظور ارتقای سطح سلامت عمومی و كمك به كاهش استعمال دخانیات، كشورها و قوای تصویب كننده و ناظر بر حسن اجرای كامل قانون، میزان مالیات بر سیگار را تا ٧٠ درصد افزایش دهند.
اهمیت لزوم اجرای كامل قوانین مرتبط با ' مالیات مواد دخانی ' اینك مهم ترین دغدغه درمانگران و اهالی مرتبط با بیماران مصرف كننده دخانیات در كشورمان است.
تنها پنج درصد از جمعیت جهان در جایی زندگی می كنند كه در آن جا ممنوعیت كامل تبلیغات و فعالیت های تشویقی صنایع دخانی وجود دارد. در واقع، نیمی از كودكان سراسر دنیا در كشورهایی به سر می برند كه هیچ ممنوعیتی نسبت به تبلیغات محصولات دخانی وجود ندارد.
یكی از مهمترین اقدامات و راهكارهایی كه كشورها می توانند به كمك آن سلامت نسل جوانانشان را تأمین كند، ممنوعیت كامل تبلیغات به شكل جامع و مستمر است.
مطالعات در سطح ملی نشان می دهد كه پیش و پس از ممنوعیت كامل تبلیغات مرتبط با دخانیات، مصرف سیگار و قلیان را تا حد قابل تأمل 16 درصد كاهش داده است.
نكته قابل تأمل دیگر این كه مصرف سیگار و البته قلیان در میان بانوان و دختران جوان كشور های پر جمعیت و در حال توسعه و كمرنگ تر شدن قبح اجتماعی آن، در حال پیشروی به سوی یك اپیدمی مرگبار و تهدید آمیز برای سلامت جامعه جوانمان محسوب می گردد.
سیاست گذاران و دستگاه های مرتبط در حوزه اجرا و البته نظارت، بایستی بدانند كه اتخاذ روش ها و سیاست های فردی و سلیقه ای به خودی خود نمی تواند یك پاسخ مناسب برای محافظت از جامعه به خصوص جوانان در مقابل شیوه ها و روش های فریبكارانه صنایع دخانی باشد؛پس لاجرم نیازمند وجود دغدغه بیش از پیش در میان آن ها و به كار گیری یك دیدگاه كل نگر و پایش مستمر است.
كلام آخر این كه چه خوب بدانیم زندگی ما بر پایه انتخاب ها و اولویت هایمان بنا شده است؛لذا پیشگیری همه جانبه و موفق از مصرف دخانیات نیازمند آموزش مهارت های زندگی از سنین پایین، ارتقای آگاهی و نیز تشویق اقشار جامعه در راستای گرایش به سمت عادات سالم تر و انتخاب هوشمندانه تر افراد می باشد.
**دكتر نصیر دهقان
پزشك منتور سلامتی (Health Mentor)؛دكترای تخصصی توسعه مهارت های انسانی و مطالعات خانواده
فلوشیپ ترك دخانیات و مسئول آموزش مركز تحقیقات راهبردی دخانیات ایران (جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران)
مطابق هر سال، در تاریخ 31 ماه مه (10 خرداد)، سازمان جهانی بهداشت (WHO)، مراسم روز جهانی بدون دخانیات (World No Tobacco Day) را برگزار می كند.