بقای مبارزه با فساد در شعارهای انتخاباتی

در ادامه این گزارش به قلم ژوبین صفاری آمده است: شعاری كه البته برای هر رئیس جمهور به شیوه متفاوتی بیان شده است. اوج آن را باید در شعارهای محمود احمدی نژاد یافت. او با سر و صدای زیاد در سال 84 خود را نماینده مقابله تمام قد با فساد دانست اما در نتیجه آن آمار جهانی فساد اداری در بدترین شرایط خود در این زمان قرار گرفت و بزرگترین فسادهای نجومی در این زمان شكل گرفت.

حسن روحانی نیز در سال 92 باز هم این وعده را تكرار كرد اما او نه صحبت از لیست اسامی در جیبش سخن گفت و نه برای كسی خط و نشانی كشید. رتبه جهانی فساد با دو پله صعود بهتر شد اما همچنان در بین سایر كشورها از وضعیت چندان مناسبی بهره مند نشد. او اما بارها در سخنانش از مبارزه ریشه ای با فساد گفت و البته حركت به سمت دولت الكترونیك را یكی از راهكارهای اساسی برای مقابله با آن دانست. چنانچه با پیشرفته كردن نظام گمركی طی 4 سال گذشته توانستند تا حد زیادی از ورود كالای قاچاق جلوگیری كند. اما با گذشت این دوره و شروع تبلیغات انتخاباتی باز هم وعده ها دو مبنای اصلی رونق و مبارزه با فساد را دارند. موضوعی كه به عقیده برخی كارشناسان به طور كامل در حوزه اختیارات رئیس جمهور قرار ندارد.

ابراهیم نكو نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی در این خصوص به «ابتكار» می گوید: «باید دید قوه مجریه اختیار و امكانات كامل برای مبارزه با تمای مفاسد را دارد؟ اگر یك رئیس جمهور بر سر كار آید كه تمام شعارش مبارزه با فساد باشد و حتی در زمان تصدی خود از تمامی امكانات آن بهره ببرد تا زمانی كه سایر قوا و سایر دستگاه ها تعامل و همكاری نداشته باشند امكان برخورد با فساد وجود ندارد.»

این موضوعی بود كه رئیس دولت یازدهم در اواسط دوره ریاست جمهوری خود به آن رسید و در این خصوص گفت: «دولت می‌گوید دستگاه‌های نظارت باید دقیق نظارت می‌كردند و باید نظارت داشته باشند. دولت می‌خواهد با ذی‌نفعان برخورد كند. این مشكل، مشكل یك قوه یا دو قوه نیست، مشكل سراسری است.

وی تصریح كرده بود:‌ تا در كشور ما قوانین شفاف نیست، تا پرداخت‌ها و درآمدها شفاف نیست،‌ تا در كشور بخش‌های خصولتی وجود دارد، بدانید فساد هم وجود دارد. باید سیستم را از بنیان اصلاح كنیم.»

**فساد در كشور سیستماتیك است؟
آیت الله آملی لاریجانی پیش از این گفته بود: هر كسی می گوید فساد سیستماتیك است، نشان بدهد تا پیگیری كنیم. اما احمد توكلی نیز در خصوص فساد سیستمی اظهار كرده بود: مقصود از فساد سیستمی این است كه دستگاه‌های مسئول مبارزه با فساد، خودشان مشكل پیدا كرده‌اند. این واقعیت را هیچ كس انكار نمی‌كند. خود آیت‌الله آملی هم گفتند پارسال 50 قاضی را معلق كرده‌اند. این عدد در مقابل تعداد كثیر قاضی پاك، زیاد نیست‌ اما چون این‌ها در یك جا متمركز نیستند و پخش هستند، محیط را خراب می‌كنند و تلقی مردم هم این است كه وضع بیشتر از این‌ها خراب است.

هادی حق شناس استاد دانشگاه و كارشناس مسائل اقتصادی در این زمینه می گوید: «فساد در كشور و در دولت های مختلف شبكه ای و سیستماتیك نبوده نیست. اینكه بگردیم به دنبال شبكه فساد در نظام جمهوری اسلامی ایران و كسی قدرت برخورد با آن را ندارد را قبول ندارم. اما فسادهایی كه شكل گرفته و بر ملا شده است مانند مه آفرید خسروی یا بابك زنجانی دارای شبكه های فرضی بودند. این گونه نبود كه پشت آن یك سیستم به هم پیوسته از همه قوا باشند.
وی می افزاید: در این میان برخی ها به طور ناخواسته حمایت كردند. این پشتیبانی معطوف به شكل گیری فساد نبوده است. این فسادهای گل درشت حاصل نبوغ این افراد بوده كه ممكن است در آینده نیز صورت بگیرد.»

**به جای افشا كننده متخلف را دستگیر كنیم
حق شناس در ادامه می گوید:« اما از زاویه دیگر باید گفت كه زمینه های فساد ممكن است ایجاد شود. برای مثال در برخی مصادر اداری افرادی ناتوانی به كار گرفته می شوند كه برای حفظ خود انواع و اقسام رانت ایجاد می كنند. به عبارت ساده تر اگر نظام سیاسی كشور رقابتی و شفاف باشد شاید از ایجاد بستر برای فساد جلوگیری كند. به عنوان مثال سایتی كه املاك نجومی را در شهرداری تهران افشا كرد بسته شد. هم املاك و حقوق های نجومی سرنوشت مشخصی پیدا نكرد اما مسئول آن سایت مدتی بازداشت شد. اما آیا از متخلفان هم بازداشتی صورت گرفت؟»
وی تصریح می كند: «بنابراین ركن چهارم دموكراسی كه رسانه ها هستند تا زمانی كه به هردلیلی وظیفه خود را انجام ندهند مسئولان اجرایی كشور اگر لایق پست نباشند در جای خود باقی مانده و امثال مه آفرید و بابك زنجانی از این خلاء های قانونی نهایت استفاده را می برند. در عین حال فساد سیستماتیك نیست دو نقطه ضعف برای رشد آن وجود دارد یكی رسانه ها هستند كه نمی توانند آزادانه ورود كنند و دیگری مدیران ناكارآمدی كه بستر فساد را فراهم می كنند.»

**كاندیداهایی كه امتحانشان را پس داده اند
اما در این بین برخی از كاندیداهای ریاست جمهوری خود زمانی در مصادر حساسی قرار داشتند كه می توانستند تا حدی با فساد مبارزه كنند. اما این بار برای كارزار جدید با شعار مبارزه با فساد آمده اند.
ابراهیم نكو نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی به «ابتكار» می گوید: عده ای از افراد با شعارهایی در انتخابات شركت كرده اند.
این كاندیداها یك زمان سكاندار مسئولیت های تاثیرگذار در برخورد با فساد را داشته اند اما متاسفانه بابررسی عملكردشان در می‌یابیم كه نه تنها با آن مقابله نكردند بلكه برخی ریشه های فساد كنونی نیز به نوع مدیریت آن‌ها بر می گردد.

**رئیس جمهور تا چه اندازه قدرت مبارزه با فساد را دارد؟
نكو در ادامه می گوید: از سوی دیگر باید دید قوه مجریه اختیار و امكانات كامل برای مبارزه با تمای مفاسد را دارد؟ اگر یك رئیس جمهور بر سر كار آید كه تمام شعارش مبارزه با فساد باشد و حتی در زمان تصدی خود از تمامی امكانات آن بهره ببرد تا زمانی كه سایر قوا و سایر دستگاه ها تعامل و همكاری نداشته باشند امكان برخورد با فساد وجود ندارد. به عبارت دیگر تا زمانی كه تعامل سازنده و اراده واحد وجود نداشته باشد امكان مبارزه با آن وجود ندارد.

وی می افزاید: امروز تعدادی از این افراد برای رای آوری حاضرند به هر بهانه ای متوسل شوند تا قدرت را به دست بگیرند و با وعده های كمرشكن و ویرانگر به میدان آمده اند. متاسفانه به دلیل انتظاراتی كه این آقایان در مردم ایجاد كردند این شعارهای تو خالی گاه تاثیرگذار است. به نظر می رسد دستگاه های نظارتی باید در زمان تبلیغات جلوی وعده های دروغین و خسارت بار را بگیرند.

**دلایل ادامه روند فساد در كشور
نكو همچنین اظهار می كند: «به دودلیل عمده باید گفت فساد ادامه پیدا خواهد كرد ولو اینكه از ابعاد آن كاسته شود. یكی از آنها ضعف قانون كه برخی از آن ها در تضاد با یكدیگر نیز هستند و برخی از قوانین نیز به اندازه كافی محكم نیستند تا برخوردهای لازم با فساد صورت بگیرد. نكته دیگر این است كه وجود رانت ها و اصحاب قدرت كه بقاء خودشان و به دست آوردن موقعیت های خود را در فساد می بینند همچنان می توانند روند فساد را در كشور جاری نگه دارد.»

*منبع:روزنامه ابتكار،1396,1,24
**گروه اطلاع رسانی**1893**9131**انتشاردهنده:شهربانو جمعه