مردم جمهوری آذربایجان به استقبال عید نوروز می روند

عید نوروز در میان مردم جمهوری آذربایجان از ارزش خاصی برخوردار است و برگزاری آیین‌های عید نوروز در این كشو ریشه در آداب، رسوم، سنت و تاریخ گذشتگان داشته و به این جهت در بسیاری از رسوم با فرهنگ و هنر ایرانی وجوه مشترك زیادی دارد.
یكی از ویژگی های برگزاری عید نوروز در جمهوری آذربایجان اجرای آیین های استقبال از نوروز می باشد كه یك ماه مانده به این عید آغاز و در چهار، سه شنبه آخر ماه اسفند اجرا می شود كه در این گزارش به آن پرداخته می شود.
در جمهوری آذربایجان روز سه شنبه هفته 'چرشنبه آخشامی' نام دارد و مردم این كشور چهار سه شنبه آخر ماه اسفند را در استقبال از عید نوروز به ترتیب 'سو چرشنبه سی' (چهارشنبه آب)، 'اُد چرشنبه سی' (چهارشنبه آتش)، 'تورپاق چرشنبه سی' (چهارشنبه خاك) و 'آخیر چرشنبه' یا 'یل چرشنبه سی' (چهارشنبه آخر و یا چهارشنبه باد) نامیدند.
این سنت به رسم یاد آوری چهار عنصر تشكیل دهنده زمین، آب، باد، خاك و آتش نام گذاری شده است. البته جشن های این روزها در شب سه شنبه صورت می‌گیرد.
عنوان های مذكور چهارشنبه های آخر سال بر باورهای مردم آذربایجان درباره فرا رسیدن بهار و پایان فصل زمستان تكیه داشته كه در اول آتش افروخته می شود و باد آن را به قله كوه ها برده برف ها را آب می كند و این آب به دامنه كوه ها و مراتع جاری شده خاك را جانی دوباره می دهد و از این خاك رویش سبز زندگی آغاز می شود.
در چهارشنبه آخر سال همانند مراسم چهارشنبه آخر سال در ایران، مردم در حیاط خانه‌ها یا در محله‌ها، آتش روشن می‌كنند و هركس به اندازه توانایی‌ خود از روی آتش می‌پرد و می‌گوید همه دردها و رنج‌هایم روی آتش ریخته شود.
روشن كردن آتش در چهار سه شنبه شب آخر ماه اسفند در جمهوری آذربایجان با علاقه خاصی اجرا می شود و در همان شب در همه محلات شهر باكو و شهرها و شهرستانهای این كشور می توان شاهد این آیین نوروزی شد، بطوری كه رسانه های جمهوری آذربایجان اخیرا عكس های جمع شدن رییس جمهوری آذربایجان همراه با اعضای خانواده در اطراف آتش نوروزی در یكی از این سه شنبه شب ها را منتشر كردند.
مردم جمهوری آذربایجان به چهارشنبه آخر سال كه در این كشور به آن چرشنبه آخشامی می گویند ارزش و توجه خاص قایل هستند و در سفره شام این شب انواع غذاها و بخصوص غذای تهیه شده از ماهی چیده می شود.
در این كشور بر اساس باورهای دیرینه نوروزی بر سر سفره چهارشنبه آخر سال و عیدی باید همراه با انواع غذاها حتما غذای تهیه شده از ماهی وجود داشته باشد.
در فولكلور مردم جمهوری آذربایجان هرچند هفت سین در سفره عیدی مطرح است ولی چندان هم رعایت نمی شود.
مراسم «پاپاق آتماق» یا كلاه گردانی از جمله آیین های اجرا شده در چهارشنبه آخر سال است كه اكثراً پسرها در آن شركت دارند.
آنها درِ خانه همسایه را می زنند و صاحب خانه در كلاه آنها چیزهای خوردنی مانند شكر بوره، باقلوا، فندق، سیب و شكلات می گذارد.
بعضی دختران نیز در این شب فال گوش می ایستند كه به زبان آذری 'قولاخ فالی' می گویند. آنها مخفیانه به سخنان همسایه گوش می دهند و آن ها را به نیكی تفسیر می كنند.
مردم جمهوری آذربایجان به واسطه اعتقاد به آیین و مراسم نوروز برای با شكوه تر انجام شدن جشن نوروز از جمله چهارشنبه آخر سال تدارك ویژه‌ای می‌بینند و تهیه لوازم و مواد مورد نیاز برای سفره چهارشنبه آخر سال و عیدی از جمله این تداركات می باشد.
با توجه به این كه مردم جمهوری آذربایجان در طول تاریخ ارزش زیادی به عید نوروز قایل هستند این عید خجسته در فولكلور مردم این كشور انعكاس گسترده داشته است.
همچنین در رابطه با عید نوروز از جمله چهار چهارشنبه قبل از این عید در تحقیق مراسم های سنتی مردم جمهوری آذربایجان مطالعات زیادی در این كشور انجام گرفته است.
عید نوروز پس از فروپاشی شوروی و كسب استقلال ملی جمهوری آذربایجان در سال 1991 میلادی بطور رسمی در این كشور جشن گرفته می شود.
در زمان شوروی سابق مردم آذربایجان این عید را فقط در داخل خانواده برگزار می كردند و زمامداران شوروی یك بار در سال 1966اجازه برگزاری جشن این عید را بطور رسمی در آذربایجان صادر كردند و در همان سال نوروز در این جمهوری بطور شكومند برگزار شد؛ ولی در سال های بعد و تا فروپاشی شوروی محدودیت هایی برای برگزاری رسمی این عید خجسته اعمال شد.
در حال حاضر نوروز از جمله آیین ها در سراسر جمهوری آذربایجان است و در رابطه با نوروز بعنوان یكی از عمده ترین عید رسمی این كشور امسال 9 روز تعطیل رسمی اعلام شده است.
خاورم ** 337*1275
انتشار دهنده: مجید جعفری