پیش از احساس نیاز كودك به فضای مجازی پیشقدم نشویم

از سوی مدیرعامل كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان موضوع‌های محوری روزهای هفته‌ ملی كودك (15 الی 21 مهرماه )اعلام شد، «دانش،آگاهی، كتاب و فضای مجازی در زندگی كودك امروز» یكی از این محورهاست.
دبیر بنیاد طب تربیتی و سلامت مدارس روز یكشنبه در گفت وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا اظهار داشت: فضای مجازی در چند سال اخیر مهمترین دغدغه نظام های تربیتی از جمله نظام تربیتی در ایران است، این فضا جدا از اینكه یك ظرفیت و فرصت برای ارتقا و توسعه انسانی به شمار می رود اما آسیب ها و خطرات خود را هم دارد.
عطاالله پورعباسی، وابستگی كودكان و نوجوانان به چنین فضاهایی را از مهمترین این خطرات برشمرد و افزود: تا چند سال پیش در كشور برنامه ای مشخص برای حضور بچه ها در فضای مجازی وجود نداشت هرچند بر اساس سند تحول آموزش و پرورش در نظام جدید و در كتاب های درسی كه برای مقطع دبیرستان در حال تدوین است این موضوع به عنوان یكی از اهداف آموزشی وارد شده است.
وی با بیان اینكه تعامل دانش آموزان با فضای مجازی به نوعی در قالب كتابهای درسی به آنها ارائه می شود، ادامه داد: وقتی كودكان و نوجوانان در معرض یك امكان و تكنولوژی قرار می گیرند، باید پیش از آن سواد و فرهنگ مربوط به آن را فرا گیرند.
دبیر بنیاد طب تربیتی و سلامت مدارس اضافه كرد: آمارهایی متمركز درباره وابستگی به فضای مجازی كودكان و نوجوانان وجود ندارد، از برخی استانها كه این مساله مورد بررسی قرار گرفته آمارهایی متفاوت بدست آمده هرچند تفاوت بخشی از این آمارها مربوط به تفاوت هایی است كه در تعریف وابستگی به فضای مجازی وجود دارد.
وی با بیان اینكه فضای مجازی و وابستگی به ابزار دیجیتال دو مقوله ای است كه باید به تفكیك به آن پرداخته شود، توضیح داد: عمر مفید اینترنت در كشور ما حدود 10 سال است اما تلویزیون از دهه های قبل به عنوان یك ابزار ارتباطی وجود داشته و البته در زمان خود یك دغدغه به شمار می رفت.
پورعباسی اضافه كرد: ممكن است كودكان زیاد وابسته به فضای مجازی نباشند ولی وابستگی به تبلت و بازی های كامپیوتری وجود داشته باشد، درباره این افراد آنچه بیشتر دغدغه آفرین است تعامل و ارتباطی آنها با ابزار دیجیتال و نه صرفا فضای مجازی است.
وی با بیان اینكه كودكان در این سن درك واضحی از فضای مجازی ندارند، گفت: برای كودك مهم نیست كه فضای مجازی اینترنت یا چیز دیگر است بلكه ابزار و سرگرمی هایی كه آن ابزار برای او ایجاد می كند، جذابیت دارد اما وقتی آنها به سن جوانی می رسند و ارتباط و تعاملات و حلقه های دوستی برایشان جدی می شود، این فضا دارای اهمیت می شود.
به گفته پورعباسی، دلیل این اهمیت، حذف بسیاری از محدودیت ها در این فضا، دسترسی آسان به آن و تجربه ارتباط و تعامل با دیگران به صورت مجازی در آن است.

** مدیریت صحیح و جلوگیری از وابستگی فرزندان به فضای مجازی
دبیر بنیاد طب تربیتی و سلامت مدارس خاطر نشان كرد: در صورت كه در كودكی مدیریت درستی وجود نداشته باشد و كودكان وابستگی های بیش از حد به تجهیزات دیجیتال پیدا كنند، وقتی به سن نوجوانی می رسند، احتمال اینكه به فضای مجازی وابسته شوند بسیار است زیرا از قبل ابزار برایشان فراهم بوده و اكنون دیگر صرفا محتوای آن تغییر كرده است.
وی با بیان اینكه همیشه پیشگیری مقدم بر درمان است، افزود: والدین در وهله اول نباید اجازه دهند فرزندان بدون آگاهی های لازم در فضای مجازی تعامل پیدا كنند، اگر كودك تاكنون احساس نیاز به فضای مجازی و دستگاه های دیجیتال نكرده اند نباید پیشقدم شد و این فضا را برای آنها فراهم كرد، مثلا برای خوشحال كردن آنها به عنوان كادوی روز تولد به آنها تبلت یا گوشی هدیه داد.
پور عباسی ‌با اشاره به این كه با این كار كودك خود را به یك ورطه وارد كرده ایم، یادآور شد: برخی خانواده ها می گویند، فرزند ما مبتلا به این مساله شده است باید گفت، در این مرحله دیگر نمی توان صحبت از نخریدن وسیله دیجیتال كرد بلكه باید به دنبال درمان هایی مانند ارتباط با كتاب گشت.
این فعال حوزه سلامت گفت: برخی كودكان و نوجوانان به دلیل وابستگی به فضای مجازی و وسیله ارتباطی، وقتی به این دو دسترسی نداشته باشند، احساس كلافگی كرده و پرخاشگری می كنند در این مرحله باید مراقب محتوای فضای مجازی و نه حذف تبلت و دستگاه دیگر بود زیرا این كار وابستگی را به لایه های پنهان می برد.
وی افزود: اولین قدم این است كه آنها را در گروه های بی خطر خانوادگی و در فضای مجازی عضو كرد بطوری كه والدین هم در آن حضور داشته باشند كه محتوای خطرناك رد و بدل نشود به این ترتیب و با مدیریت محتوای سالم را جایگزین محتوای پرخطر كرده ایم.
پور عباسی تصریح كرد: در گام بعدی باید كمك كرد تا فضای واقعی جایگزین فضای مجازی شود بطور مثال اگر فرزند روزی سه تا چهار ساعت پای گوشی یا تبلت می نشیند، كتاب و كتابخوانی را جایگزین آن كنیم البته باید توجه داشت ذائقه نسل جدید متفاوت شده و شكل و ساختاری كه از كتاب انتظار دارد با گذشته تفاوت دارد.
وی با بیان اینكه دراین زمینه ناشران با ذوق و خلاقیت می توانند كتابهایی قابل رقابت با فضای مجازی منتشر كنند، اضافه كرد: كتابهای صوتی و دیجیتال می تواند جایگزینی جذاب و مناسب برای این فضا باشد هر چند باید كتاب و كتابخوانی برای آنها به یك جاذبه تبدیل شود.
دبیر بنیاد طب تربیتی و سلامت مدارس افزود: در ایران چند جریان مثل پویش های مطالعاتی از سوی برخی موسسات در این زمینه شكل گرفته كه به نوعی شبكه های اجتماعی واقعی را بوجود آورده اند كه برای افراد دارای جذابیت است.
وی با بیان اینكه شبكه های اجتماعی خود دارای كاركردهایی هستند، از بسیج ، هلال احمر و گروه های خیریه به عنوان شبكه های اجتماعی یاد كرد كه عضویت در آنها می تواند جایگزینی مناسب و قابل رقابت با شبكه های مجازی باشد.
این كارشناس تربیتی اضافه كرد: در برخی موارد، وابستگی ها به فضای مجازی و ابزار دیجیتالی در كودكان و نوجوانان نوعی اختلال را در آنها بوجود می آورد كه در این مرحله بطور قطع و یقین باید از نظرات كارشناسان و مشاوران بهره برد.
به گفته وی، خانواده ها باید دقت كنند برخی مواقع از سر دلسوزی دست به كارهایی نزنند كه باعث وارد آمدن خدشه به ارتباط میان آنها با فرزندان شود.
فراهنگ**1880**1027**خبرنگار: پروین اروجی**انتشار دهنده: محمدجواد دهقانی