تحولات سیاسی- امنیتی در خاورمیانه هر روز شكل تازه ای به خود می گیرد و توازن قوای منطقه ای را تغییر می دهد. در آغاز شكل گیری ساختار نظم منطقه ای در سال های میانی سده گذشته، آنچه موجب نضج گیری پان عربیسم به عنوان یك جریان تحولخواه در خاورمیانه شد، شكل گیری رژیم صهیونیستی و خیزش های عربی برای مقابله با این رژیم بود.
در این زمان، خاورمیانه شاهد شكل گیری یك نظام منطقه ای بود كه در یك سوی آن دولت های عربِی پیشرو به رهبری مصر حضور داشتند و در سوی دیگر، رژیم صهیونیستی و پشتیبانان غربی آن بودند كه تلاش می كردند پایه های این رژیم نوپایِ استعماری را تقویت كنند. این آرایش سیاسی منجر به وقوع چند جنگ منطقه ای میان كشورهای عربی و رژیم صهیونیستی شد.
با وجود پیروزی های نظامی اشغالگران قدس در این جنگ ها، ناكامی رژیم صهیونیستی در خاموش كردن صداهای مخالف در جهان عرب، منجر به تكاپوی این رژیم برای تدوین یك راهبرد كلان منطقه ای شد؛ راهبردی كه یك ستون آن برتری قدرت این رژیم در خاورمیانه و ستون دیگر تلاش برای كسب پذیرش منطقه ای و عادی سازی روابط با جهان عرب بود.
بر پایه ستون نخست، رژیم صهیونیستی دستیابی به سلاح هسته ای را در دستور كار خود قرار داد و در دهه 1960 میلادی به صورت مخفیانه توانست نخستین بمب اتمی خود را آزمایش كند. از این زمان، راهبرد این رژیم بر تقویت توان هسته ای همزمان با جلوگیری از دستیابی دیگر كشورهای منطقه به بمب هسته ای متمركز است. تلاش های این رژیم در جهت مقابله با توان هسته ای جمهوری اسلامی ایران بر مبنای این راهبرد قابل توجیه است.
ستون دیگر راهبرد كلان منطقه ای رژیم صهیونیستی، تلاش در جهت برقراری روابط سیاسی رسمی با كشورهای عربی و كسب مشروعیت منطقه ای در خاورمیانه است. در این راستا، رژیم صهیونیستی از ابزارها و راهكارهای گوناگونی بهره برده كه مهم ترین آن «صلح در برابر زمین» بود؛ راهكاری كه این رژیم برای صلح با مصر و اردن از آن بهره برد. این روش اما نتوانست مشروعیت رژیم صهیونیستی را در جهان عرب تثبیت كند و اشغالگران قدس از این طریق هم نتوانستند به صلح با همه كشورهای عربی دست یابند. این ناكامی افزون بر مخالفت افكار عمومی جهان عرب، به وقوع انقلاب اسلامی در ایران و شكل گیری یك جبهه منسجم مقاومت در برابر این رژیم باز می گردد.
وقوع انقلاب اسلامی در ایران موجب شد تلاش های رژیم صهیونیستی در كسب مشروعیت منطقه ای به بن بست برسد و با وجود صلح با مصر و پس از آن، صلح با اردن و سازمان آزادیبخش فلسطین، كنشگری جمهوری اسلامی ایران مانع از موفقیت این رژیم در همراه سازی جهان عرب شد.
از این زمان رژیم صهیونیستی راهكار مقابله با جمهوری اسلامی ایران را در دستور كار خود قرار داد و تلاش كرد كشورهای محافظه كار عربی و در صدر آن ها، عربستان سعودی را نیز در این فرایند تخاصم با خود همراه كند. برخی كشورهای محافظه كار عرب به دلیل ضعف مشروعیت سیاسی و سست بودن پایه های قدرت داخلی و منطقه ای، از همكاری با رژیم صهیونیستی به عنوان راهی برای پیشبرد اهداف داخلی و خارجی خود استقبال كردند. به همین دلیل بود كه برخی از كشورهای عضو شورای همكاری خلیج فارس از نیمه های دهه 1990 شروع به برقراری روابط اقتصادی با رژیم صهیونیستی كردند.
تحولات پس از سال 2003 میلادی و سرنگونی «صدام حسین» دیكتاتور عراق بر استقبال كشورهای محافظه كار عربی به ویژه عربستان از برقراری روابط با رژیم صهیونیستی افزود. افزایش نفوذ منطقه ای ایران پس از سرنگونی صدام حسین موجب شد عربستان از هر وسیله ای برای مقابله با ایران استفاده كند. این امر بهترین فرصت را در اختیار رژیم صهیونیستی قرار داد تا ستون دومِ (كسب مشروعیت منطقه ای) راهبرد كلان منطقه ای خود را تقویت كند و دشمنی با ایران را برای شماری از دولت های منطقه، جایگزین دشمنی با رژیم صهیونیستی سازد.
اوج همكاری عربستان با رژیم صهیونیستی علیه ایران را در هیاهوی ایجاد شده پس از مطرح شدن برنامه هسته ای ایران شاهد بودیم. از این زمان، همكاری های سیاسی- امنیتی رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی گسترش یافت به گونه ای كه مقام های سیاسی و امنیتی 2 طرف اكنون به صورت آشكار با یكدیگر دیدار می كنند.
خیزش های عربی، پیوندهای عربستان و رژیم صهیونیستی را هر چه بیشتر تقویت كرد و 2 طرف را به سمت همكاری های نزدیكتر برای مقابله با موج این خیزش ها پیش برد. جدی شدن گفت وگوهای هسته ای ایران و گروه 1+5 نیز در این میان بر نزدیكی عربستان و رژیم صهیونیستی افزود به گونه ای كه پس از شكل گیری و اجرایی شدن برجام، طرح صلح كشورهای عربی و رژیم صهیونیستی جدی تر از هر زمان دیگری در دستور كار این رژیم و عربستان قرار گرفته است.
از دید بسیاری از ناظران، رژیم صهیونیستی توانسته است برخی از اهداف منطقه ای خود را در سایه مسوولیت گریزی و بی تدبیری شماری از حاكمان محافظه كار عربی پیش برد. تلخی ماجرا این است كه این رژیم همچنان دشمن نخست اعراب باقی مانده است و هر روز به كشتار مردم فلسطین ادامه می دهد اما كشورهای محافظه كار عربی چشم خود را بر این واقعیت ها بسته اند.
در زمانی كه فلسطین بیش از هر زمان دیگری نیازمند توجه جهان اسلام است و رژیم صهیونیستی به راحتی دست به كشتار مردم بی گناه سرزمین اشغالی می زند، عربستان سعودی به فكر ایجاد تفرقه در جهان اسلام است و آتش جنگ فرقه ای را به دامن منطقه انداخته و شرایطی را به وجود آورده كه به گفته «موشه یلعون» سیاستمدار برجسته و وزیر جنگ پیشین رژیم صهیونیستی، بهترین شرایط برای بقای رژیم صهیونیستی از زمان شكل گیری است.
گروه پژوهش و تحلیل خبری
پژوهشم**9347**9282** 9279
تهران- ایرنا- تحولات منطقه خاورمیانه طی دهه های اخیر به سمتی پیش رفته است كه اندیشه مقابله با رژیم صهیونیستی را از پس زمینه ذهن برخی حاكمان كشورهای اسلامی زدوده و صهیونیست ها را به پذیرش موجودیت رژیم اشغالگر قدس و بقای آن در منطقه امیدوار كرده است.