از شكوه شوكت شرق تا جشن چهل سالگی دانشگاه بیرجند

مدرسه تاریخی شوكتیه اكنون یكی از بناهای تاریخی شهر بیرجند است كه سومین مدرسه ایرانی به شیوه جدید و پس از مكتب ‌خانه‌ های سنتی به شمار می رود.
سابقه فعالیت مدارس علوم دینی در خراسان جنوبی در بعضی اسناد به 700 سال و در اسناد دیگر به 900 سال می رسد.
بنای این مدرسه طی چهار سال از 1308 تا 1312 تحت عنوان حسینیه شوكتیه توسط محمد ابراهیم خان علم « شوكت الملك دوم » ساخته شد و در سال 1326 هجری قمری به مدرسه تبدیل شد.
این مدرسه پس از مدرسه عالی دارالفنون تهران و كمی بعد از مدرسه ابتدایی رشدیه تبریز، سومین مدرسه از نوع مدارس جدید در ایران محسوب می‌ شود كه رفته رفته با ارتقای سطح بینش عمومی زمینه ساز ایجاد دانشگاه بیرجند شد.
اندیشه تاسیس دانشگاه بیرجند و مقدمات اجرایی آن به سال 1345 خورشیدی باز می گردد اما تحقق این اندیشه پس از یك دهه تاخیر در صد و دومین نشست شورای گسترش آموزش عالی كشور در خرداد ماه 1354 عملی شد و همزمان با بازنشستگی استاد ممتاز دانشگاه تهران محمدحسن گنجی وی از سوی وزیر وقت دربار مسئول پیگیری و راه اندازی موسسه آموزش عالی شوكت الملك شد.
موسسه آموزش عالی بیرجند مهرماه 1356 با ریاست گنجی و با پذیرش 120 دانشجو در سه رشته كارشناسی ریاضی، شیمی و فیزیك رسما گشایش یافت.
موسسه آموزش عالی كه سال های بعد با عنوان دانشگاه بیرجند نامگذاری و توسعه یافت اكنون با قدمتی چهل ساله یكی از قدیمی ترین دانشگاههای شرق كشور است.
طی گذشت چهار دهه از فعالیت این دانشگاه همگان شاهد گسترش كمی و كیفی آن در گذر زمان بودند این دانشگاه علاوه بر پویایی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی استان مرزی خراسان جنوبی سهم مهمی در ارتقای شهر بیرجند بر عهده داشت.
اكنون قرار است چهارم خرداد ماه جاری (سه شنبه) جشن چهلمین سال تاسیس دانشگاه بیرجند با حضور وزیر علوم، تحقیقات و فناوری برگزار شود و این مناسبت فرصتی فراهم كرد تا خبرنگار ایرنا با برخی رییسان و دست اندركاران این دانشگاه به گفت و گو بنشیند.
** ظرفیت پذیرش دانشجو 100برابر شد
به گفته رئیس دانشگاه بیرجند تعداد دانشجویان این واحد دانشگاهی از 120نفر در سال 1356 با 100 برابر افزایش هم اینك به حدود 12 هزار نفر رسید و افتخار می كنیم در این مدت كاركرد آموزش عالی را در این منطقه مرزی به خوبی عرضه كردیم.
خلیل خلیلی ادامه داد: این تعداد دانشجو در 11 دانشكده و سه آموزشكده، در 152 كد رشته كارشناسی ارشد ، 116 كد رشته كارشناسی، 33 كد رشته دكتری تخصصی و 10 كد رشته كاردانی در حال تحصیل هستند.
وی گفت: علاوه بر این سه آموزشكده اقماری در شهرهای فردوس ، سرایان و نهبندان فعالیت می كنند.
وی اظهار كرد: هم اكنون در دانشگاه بیرجند گروه همكاری های بین الملل، گروه كار آفرینی و اشتغال، دفتر هدایت استعدادهای درخشان، دفتر ارتباط با صنعت و كشاورزی و مدیریت فناوری اطلاعات و ارتباطات فعالیت می كند.
وی تعداد اعضای هیات علمی دانشگاه را 331 نفر برشمرد و گفت: همچنین این دانشگاه دارای هشت گروه پژوهشی و یك رصد خانه است.
خلیلی یادآور شد: اینك دانشگاه بیرجند با در اختیار داشتن 190 هزار متر فضای آموزشی، كمك آموزشی، تحقیقاتی و رفاهی در قالب سه پردیس شوكت آباد، امیر آباد و پردیس شهری در زمره دانشگاههای ردیف الف كشوری قرار دارد.
** شكل گیری دانشگاه نشانه ای از توسعه یافتگی است
زهرا علی زاده بیرجندی، معاون پژوهشی دانشكده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه بیرجند نقش دانشگاه را در توسعه اقتصادی، سیاسی و فرهنگی استان بسیار مهم دانست.
وی افزود: گسترش كمی و كیفی این دانشگاه در گذر زمان و جایگاه آن به عنوان یك قطب علمی افزون بر نقش موثر در پویایی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی منطقه سهم مهمی در ارتقای بیرجند و مركزیت یافتن و تكوین هویت نوین آن به خود اختصاص داده است.
وی با بیان اینكه شكل گیری دانشگاه بیرجند خود شاخص و نشانه ای از توسعه است، یادآور شد: در واقع دانشگاه نهاد توسعه نیروی انسانی بوده و تاسیس و راه اندازی آن برای تربیت نیروی انسانی در سایر بخش ها لازم است.
وی بیان كرد: از این رو دانشگاه همانند سایر نهادهای نوین محصول فرایندهای توسعه ای در كشورهای در حال توسعه است.
وی عنوان كرد: رشد دانشگاه بیرجند چه از نظر كمی و كیفی و دستاوردهای آن در عرصه های پژوهشی و آموزشی آن به مثابه پیامد و شاخص توسعه قلمداد می شود.
** بازار كار و صنعت نیازمند بهره گیری از علوم دانشگاهی هستند
جواد میكانیكی عضو هیات علمی دانشگاه بیرجند در خصوص رابطه صنعت و دانشگاه می گوید: دانشگاه و صنعت دو قطب اصلی و اساسی در توسعه اقتصادی جوامع به شمار می روند و تربیت نیروی انسانی متخصص نقش بسزایی در رشد صنعت و اقتصاد دارد.
وی گفت: بازار كار و صنعت به منظور رشد و توسعه جامعه به ویژه توسعه اقتصادی خود را نیازمند بهره گیری از تجربه ها و علوم دانشگاهی می داند.
وی یادآور شد: دانشگاه بیرجند از طریق انجمن تحقیقات و مطالعات متعدد در بخش های مختلف صنعت در سطح اعضای هیات علمی و دانشجویان نقش مهمی در ارائه ایده ها و راهكارهای عملیاتی در حوزه صنعت داشته است.
وی ادامه داد: بررسی طرح های پژوهشی خاتمه یافته در دانشگاه بیرجند نشان می دهد كه مجریان طرح ها و پژوهش های یاد شده اولویت ها و نیازمندی های استان را مدنظر قرار داده اند.
وی اضافه كرد: در میان اولویت های استان بحث آب با توجه به ویژگی های اقلیمی استان و خشكسالی های اخیر از اهمیت ویژه ای برخوردار است و در میان تحقیقات اعضای هیات علمی پژوهش های متعددی به این امر اختصاص یافته است.
میكانیكی اظهار كرد: برخی از این پژوهش ها از طرف دستگاهها و سازمان های اجرایی استان و به ویژه دستگاههای مرتبط با صنعت و یا از طریق بخش خصوصی به دانشگاه پیشنهاد شد و انجام این طرح ها علاوه بر اینكه اولویت مسائل استانی را در طرح های دانشگاهی نشان می دهد از پیوند دانشگاه با صنعت نیز حكایت دارد.
** نقش دانشگاه در ماندگاری جمعیت و محافظت از مرز بر كسی پوشیده نیست
نماینده مردم بیرجند، خوسف و درمیان در مجلس شورای اسلامی نیز در خصوص نقش دانشگاه بیرجند در توسعه استان افزود: این دانشگاه در استان مرزی خراسان جنوبی سبب نگهداشت جمعیت و محافظت از مرزها و ایجاد امنیت شده است.
حجت الاسلام سید محمد باقر عبادی گفت: همچنین طی سالهای گذشته به ویژه بعد از تاسیس استان وجود دانشگاه بیرجند با تربیت نیروهای متخصص و متبحر سبب توسعه فرهنگ عمومی و سطح علمی استان حتی كشور شد.
وی با بیان اینكه ارتباط مجموعه دانشگاههای كشور با صنعت، تجارت و كشاورزی ارتباط شایسته و درخور آنها نیست، بیان كرد: مسئولان مربوطه در راستای پر كردن این خلا آموزشی برنامه ریزی كنند.
وی با اشاره به برگزاری جشن چهلمین سال تاسیس دانشگاه بیرجند با حضور برخی مسئولان ملی، دانشمندان و فرهیختگان كشوری و افزود: با توجه به اینكه دانشگاه بیرجند تنها دانشگاه مهم شرق كشور است لذا از مسئولان درخواست داریم به همان اندازه كه دانشگاه زاهدان را در سالهای گذشته مورد توجه قرار دادند به این دانشگاه نیز بیشتر توجه كنند.
وی اضافه كرد: همچنین از مسئولان تقاضا داریم ظرفیت هایی كه ممكن است برای آینده ایجاد شود را مورد توجه قرار دهند تا زمینه های پیشرفت بیش از پیش استان و دانشگاه فراهم شود.
آری بسیاری از كارشناسان، متخصصان، استادان و دانشجویان، مسئولان و دست اندركاران استان اذعان دارند دانشگاه بیرجند طی چهل سال گذشته توانست نقش مهمی در توسعه و پیشرفت بخش های زیادی ازخراسان جنوبی به ویژه شهر بیرجند ایفا كند.
با گسترش دانشگاهها نه تنها نیروی انسانی مورد نیاز جامعه تربیت شده اند بلكه زیرساخت های فكری و فرهنگی جامعه برای برخورداری از روش ها و فناوری های نو نیز فراهم شده است.
از این نظر می توان آموزش عالی را موثرترین روش سرمایه گذاری در منابع انسانی دانست كه با آموزش، دانش افزایی و ارتقای نگرش و مهارتها زمینه های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی لازم را برای توسعه ملی فراهم می سازد.
اما بعد از گذشت چهار دهه از فعالیت دانشگاه بیرجند این دانشگاه كماكان با كمبود هایی مواجه است كه باید برای آن چاره اندیشی شود استان مرزی خراسان جنوبی به دلیل نداشتن برخی زیرساخت های موردنیاز همچنان از سایر استان ها عقب افتاده كه این عامل باید مورد توجه مسئولان وقت قرار بگیرد.
خراسان جنوبی مهد پرورش بزرگانی و فرهیختگان زیادی از جمله مهدی بلالی مود، كاظم معتمد نژاد، محمد حسن گنجی، فروزانفر و ... است كه اهمیت و جایگاه این سرزمین تاریخی را دو چندان كرده است.
2047/7557