ميزگرد ايرنا / مهجوريت كتاب درميان خانواده ها/ قم دچار فقر پنهان كمبود كتابخانه عمومي است

به گزارش ايرنا ، خواندن و آموختن لازمه افزايش آگاهي و رشد جامعه در همه زمينه ها همانند؛ فرهنگي، اقتصادي، اجتماعي، سياسي، علمي و حتي ورزشي است؛ جامعه اي بالنده و پوياست و در راه رشد و پيشرفت گام برمي دارد كه از سطح دانش بالاتري برخوردار است و به طور حتم اين آگاهي و دانش بدون آموختن به دست نمي آيد و بخشي از آموزش درمراكز علمي و آموزشي به دست مي آيد كه مي توان آن را از مهدهاي كودك تا دانشگاه ها در سطوح عالي تحصيلي برشمرد.
اما آنچه بسيار ضروري است فرهنگ كتابخواني است كه فارغ از مدرسه ، دانشگاه و مراكز علمي ، هر فردي بايد براي افزايش آگاهي هاي خود با كتاب مانوس شود، كتاب بايد يكي از ضروريات سبد خانواده قرار گيرد، همان طور كه نان و آب را به عنوان اولين نيازها براي رفع گرسنگي و تشنگي نمي توان از سبد كالاي خانواده حذف كرد، اگر بدانيم كه درعصر اطلاعات روح ما هم بدون غذا، اگر پسرفت نكند، حداقل درجا مي زند، آنگاه براي تامين اين خوراك روحي به طور حتم كتاب و نشريه را هم به فهرست سبد كالاي خانواده خودمان اضافه مي كنيم.
دراين راستا وظيفه مسئولان و متوليان امر فرهنگ و آموزش جامعه بيش از پيش سنگين مي شود كه زمينه آشتي مردم با كتاب را فراهم كنند، تا جامعه اي با سطح علمي بالا داشته باشيم و بتوانيم مشكلاتمان را با راهنمايي از كتاب برطرف كنيم.
از اينرو به مناسبت هفته كتاب، كتابخواني و كتابدار (24 آبان تا اول آذر) ميزگردي در اين رابطه با شركت حجت الاسلام و المسلمين اميرعطا الله جباري مديركل كتابخانه هاي عمومي قم، وحيد ميرزايي معاون و كارشناس امور كتابداري و مريم رمضاني كارشناس امور كتابخانه‌هاي اين اداره كل درخبرگزاري جمهوري اسلامي (ايرنا) مركز استان قم برگزار و به بررسي وضعيت كتاب و كتابخواني در كشور بويژه درقم و راهكارها براي فرهنگ سازي دراين زمينه پرداخته شد.

** وضعيت كتابخواني در جامعه مطلوب نيست
مديركل كتابخانه هاي عمومي قم در ابتداي ميزگرد گفت: نهاد كتابخانه هاي عمومي كشور مدت 10 سال است كه از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي جدا شده است و به شكل يك نهاد مستقل عمل مي كند و يك نهاد عمومي غيردولتي و در همه استان ها فعال است و حتي در برخي از روستاها كتابخانه هاي عمومي داريم؛ اين نهاد بيش از شش هزار و 500 نفر كارمند دارد و بيش از سه هزار كتابخانه در سطح كشور وجود دارد.
جباري، با اشاره به اينكه وضعيت كتابخواني در جامعه مطلوب نيست، گفت: اهميت كتاب و كتابخواني بايد به مردم گوشزد شود و تنها به يك هفته در سال به اين امر اختصاص نيابد چرا كه گرايش و رغبت مردم به كتابخواني كاسته شده است و همه نهادها و قشرهاي گوناگون جامعه از جمله رسانه ها موظف هستند كه به اين امر بپردازند و در ترويج و تبيين فرهنگ كتابخواني بكوشند.
وي با اشاره به سخنان رهبر معظم انقلاب اسلامي در زمينه كتاب گفت: معظم له نسبت به موضوع كتاب سخنان راهگشايي ارائه داده اند و مسير را براي مردم روشن كرده اند كه بايد در اين زمينه به سخنان گوهر بار ايشان جامعه عمل بپوشانيم و به دغدغه هاي معظم له در اين زمينه توجه كنيم چرا كه توسعه فرهنگ كتابخواني از رسالت هاي بزرگ نظام محسوب مي شود.
وي خاطرنشان كرد: همه نهادهاي مختلف بايد در احيا و فرهنگ سازي مطالعه كتاب همكاري كنند تاكتاب و كتابخواني به عنوان يك نياز اساسي مورد اهتمام قرار بگيرد چرا كه با كتابخواني فرهنگ عمومي جامعه بالا مي رود.
وي تعداد كتابخانه هاي عمومي قم را متناسب با جمعيت استان ندانست و گفت: برخلاف تصور عموم، هر چند كه در قم كتابخانه هاي تخصصي خوبي داريم، اما اين كتابخانه ها پاسخگوي نياز عموم مردم نيستند و با توجه به شرايط عضويت، حتي در برخي از اين كتابخانه ها فقط افراد داراي تحصيلات عالي دانشگاهي و يا پژوهشگران مي توانند عضو شوند و از آنان بهره ببرند در حاليكه در كنار وجود اينگونه كتابخانه ها براي انجام كارهاي پژوهشي محققان؛ نيازمند كتابخانه هاي عمومي براي پاسخگويي به نياز عموم مردم هستيم و مسئولان و نيكوكاران در ساخت و تجهيز كتابخانه هاي عمومي بايد همت بگمارند.

** فقر پنهان كتابخانه هاي عمومي درقم
وي درادامه با بيان اينكه يكي از ويژگي هاي مهم كتابخانه هاي عمومي اين است كه به همه قشرهاي جامعه بدون محدوديت سني خدمات رساني مي كنند، گفت: وجود كتابخانه هاي تخصصي در قم، موجب يك فقر پنهان در زمينه كتابخانه عمومي در سطح استان شده است يعني بيشتر افراد تصور دارند كه قم به عنوان پايگاه علم و اجتهاد كتابخانه زياد دارد اما هر كدام از اين كتابخانه هاي تخصصي وظايف خود را انجام مي دهند و به عنوان كتابخانه عمومي عمل نمي كنند.
قم 52 كتابخانه عمومي و 23 كتابخانه تخصصي دارد، قم پس از تهران دومين استان كشور در حوزه نشر و كتاب؛ و در توليد كتاب هاي ديني نخستين استان كشور محسوب مي شود.
جباري در بخش ديگري از سخنان خود ، با اشاره به آموزش كتابداران اظهار كرد: تلاش كرده ايم در تمام كتابخانه هاي عمومي استان يك بخش ويژه كودكان و نوجوان نيز راه اندازي كنيم و كتابداري كه در اين زمينه آموزش ديده است را داشته باشيم و امكانات مورد نياز اين سن نيز در كتابخانه فراهم شود.
مديركل كتابخانه هاي عمومي قم با بيان اينكه تعداد كتابخانه ها در اين استان نسبت به جمعيت آن محدود است، گفت: تعداد كتابخانه ها بايد در قم زياد شود در همين راستا با حمايت هاي دولتي، مناطقي كه كتابخانه ندارند شناسايي شده اند و در حال بررسي براي ساخت كتابخانه هستيم.
وي با بيان اينكه در مساله ساخت كتابخانه، روستاها نبايد فراموش شوند و در اين زمينه نيازمند مشاركت مردم هستيم، خاطرنشان كرد: كتابخانه هايي در روستاهايي مانند؛ جنداب، ورجان، قمرود و سلفچگان و دو كتابخانه در شهر قم در خيابان امام خميني(ره) و نوبهار در حال ساخت مي باشد.
جباري، با اشاره به اينكه به تازگي كتابخانه مركز بررسي هاي اسلامي در منطقه پرديسان راه اندازي شده است، بيان كرد: منطقه پرديسان (منطقه 8 شهرداري قم) نيز نيازمند يك كتابخانه عمومي است كه اين اداره كل با تعامل نهادهاي مربوط مي تواند اقدام به تاسيس كتابخانه كند و همچنين در منطقه نيروگاه قم كتابخانه كم داريم.
وي با اشاره به فعاليت انجمن خيرين كتابخانه ساز استان گفت: سال گذشته كلنگ ساخت اولين كتابخانه عمومي خيرساز استان در شهر قم با نام كتابخانه عمومي رجبيان در بلوار جمهوري خيابان كرامت به زمين زده شد؛ اين كتابخانه در زميني به مساحت 460 مترمربع در سه طبقه با زيربناي 830 مترمربع ساخته مي شود كه داراي مخزن اماني كتاب و سالن هاي مطالعه مجزا براي بانوان و آقايان است كه توسط فرزندان خانواده مرحوم حسين رجبيان ساخته مي شود و زمين آن نيز توسط شركت تعاوني ايران ترمه اهدا شده است.

** فعاليت 65 كتابدار در كتابخانه هاي عمومي قم
در ادامه اين ميزگرد معاون اداره كل كتابخانه هاي عمومي قم و كارشناس امور كتابداري ، با بيان اينكه 65 كتابدار در قم فعاليت مي كنند، گفت: هر يك از اين كتابدارها به عنوان يك پژوهشگر به مراجعان خدمات مشاوره اي و راهنمايي را در دريافت كتاب ها ارائه مي كنند.
وحيد ميرزايي خاطرنشان كرد: كتابداران به مشاوران امين تعبير شده اند زماني كه كسي به اين افراد مراجعه كند بهترين منابع و كامل ترين را در اختيار آنها قرار مي دهند.

** تبليغات درخصوص كتاب وجود ندارد
وي در بخش ديگري از سخنان خود با بيان اينكه فضاي مجازي عامل فاصله قشر جوان از كتابخواني شده است، گفت: تبليغات در زمينه صوت و فيلم در فضاي مجازي بسيار است ولي درخصوص كتاب تبليغات صورت نمي گيرد از اينرو جوانان به سمت مباحث ديگر سوق پيدا مي كنند.
وي افزود: كتابخواني بايد با ابزارهاي مختلف تبليغ شود تا از اين طريق نسل جوان را به سمت مباحث فرهنگي و كاهش آسيب هاي اجتماعي رهنمود كند.
ميرزايي، با اشاره به اينكه مطالعه كتاب بايد از خانه و مدرسه ها شروع شود، گفت: بايد در مدرسه هاي استان قم جلسات نقد و بررسي كتاب، مسابقات كتابخواني و نشست هاي خلاصه نويسي كتاب برگزار شود تا از اين طريق دانش آموزان به سمت كتاب هدايت شوند.
وي ادامه داد: زماني كه كتاب به عنوان يك نياز در انسان احساس شود به سوي آن مي رود و باعث ايجاد وابستگي مي شود از اينرو بايد اهميت كتاب مورد اهتمام قرار گيرد و در اين زمينه برنامه ريزي صورت گيرد.
وي با بيان اينكه بايد بستر لازم را براي كتابخوان كردن دانش آموزان فراهم كرد، يكي از راه هاي آن را مطالعه كتاب توسط والدين دانست تا فرزندان از پدر و مادر خود الگوبرداري كنند.

** استان قم دومين توليد كننده كتاب هاي خط بريل در كشور
كارشناس امور كتابخانه‌هاي اداره كل كتابخانه‌هاي عمومي قم نيز در اين ميزگرد، با بيان اينكه در قم 23 كتابخانه زير نظراين اداره كل فعاليت دارند، گفت: اين كتابخانه ها بيش از 10 هزار نفر عضو دارند كه بيشتر آنها در سن جواني و بيشتر دانش آموزان هستند كه از فضاي مطالعه كتابخانه استفاده مي كنند و بقيه كتاب را به صورت اماني از كتابخانه دريافت مي كنند.
مريم رمضاني خاطرنشان كرد: تشويق ما گرفتن كتاب اماني از كتابخانه است چرا كه اين امر است كه فرهنگ كتابخواني را در كشور ارتقا مي بخشد.
وي افزود: براي ترويج و تبيين فرهنگ كتابخواني در جامعه تلاش مي كنيم هر هفته يك نشست كتابخوان را در مدرسه هاي استان برگزار كنيم و اين امر از هفته كتاب شروع شده است.
وي در بخش ديگر سخنان خود، با اشاره به اينكه استان قم بعد از تهران دومين توليد كننده كتاب هاي خط بريل (ويژه نابينايان) است، گفت: بخش نابينايان از سال 86 در كتابخانه آيت الله خامنه اي شهر قم راه اندازي شده و اين بخش توانسته است با تجهيز امكانات و نيروهاي كارشناس و مجرب به توليد كتاب هاي بريل ويژه نابينايان اقدام كند.
رمضاني با بيان اينكه 100 عنوان كتاب در اين استان به خط بريل تبديل شده اند كه اين توليدها به 50 كتابخانه هاي عمومي نابينايان كشور ارسال شده است، خاطرنشان كرد: همچنين 150 عنوان كتاب، به صورت كتاب گويا ويژه نابينايان توليد شده است.
كارشناس امور كتابخانه‌هاي اداره كل كتابخانه‌هاي عمومي قم با بيان اينكه 350 نفر نابينا عضو بخش نابينايان كتابخانه آيت الله خامنه اي هستند، اظهار كرد: از اين تعداد 150 نفر نابينا از خارج استان عضو مي باشند كه كتاب ها را از طريق امكانات پستي دريافت مي كنند.
وي خاطرنشان كرد: در اين بخش دو هزار عنوان كتاب در سه هزار نسخه به خط بريل و چهار هزار و 500 عنوان كتاب گويا موجود است كه نابينايان مي توانند از اين خدمات دريافت كنند، همچنين كانون ادبي نابينان نيز در استان قم تشكيل شده است كه هر دو هفته يك بار به نقد، بررسي و خلاصه نويسي كتاب هاي بريل و گويا مي پردازند.

**لزوم راه اندازي نهضت كتابخواني
مديركل كتابخانه هاي عمومي قم درادامه اين ميزگرد ، بر راه اندازي نهضت كتاب درجامعه تاكيد كرد و گفت: هر كس بايد در حد توان خود، حتي اگر اهداي يك جلد كتاب به كتابخانه باشد در اين امر ورود پيدا كند.
جباري، همچنين با بيان اينكه بايد كتاب را در مركزهاي مختلف در دسترس مردم قرار داد،بر ايجاد كتابخانه هاي سيار تاكيد كرد و خواستار مشاركت همه نهادها و اقشار جامعه در اين زمينه شد.
وي با اشاره به اينكه استان قم داراي 52 كتابخانه عمومي است، گفت: اين تعداد كتابخانه داراي چهار هزار و 400 صندلي مطالعه و 50 هزار عضو هستند كه حدود يك ميليون جلد كتاب در موضوع هاي مختلفي همچون؛ مذهبي، سياسي، اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي، درسي وغيره در اين كتابخانه ها وجود دارد.
جباري اضافه كرد: از اين تعداد كتابخانه عمومي در استان قم، 23 كتابخانه زير نظر اداره كل كتابخانه ها و بقيه به صورت مشاركتي هستند و از حمايت هاي اين اداره كل بهره مند مي شوند.
وي، بخش هاي كودك و نوجوان، رسانه و مطبوعات، برگزاري مسابقات كتابخواني، كانون هاي ادبي و شعر، دوره هاي نقد و بررسي و معرفي كتاب با حضور نويسندگان و فرهيختگان، كلاس هاي آموزشي نويسندگي و نقد كتاب، نشست كتابخانه اي مدرسه اي و نشست كتابخوان را از جمله خدمات ديگر كتابخانه هاي عمومي استان نام برد.
وي گفت: در يك سال اخير به طور تقريبي هر ماه يك نشست استاني بزرگ را به مناسبت هاي مختلف مانند كتابخوان برگزار كرده ايم كه در اين زمينه نخستين استاني بوديم كه پس از نهاد كتابخانه ها در تهران نشست كتابخوان را برگزار كرده ايم كه تاكنون سه نشست در اين زمينه برگزار شده است.
مديركل كتابخانه هاي عمومي قم اضافه كرد: همچنين اولين استان كشور بوده ايم كه در هفته كودك، نشست كتاب كودك را برگزار كرده ايم.
وي از كتاب به عنوان يك كالاي فرهنگي نام برد كه بايد به بعد تبليغاتي آن نيز توجه شود كه اگر به اين امر توجه نشود، نمي توانيم به هدف اصلي كه نهادينه كردن امر كتابخواني در كشور است دست يابيم و فرهنگ عمومي جامعه را بالا ببريم.
وي بابيان اينكه تبليغ كتاب بايد در جامعه زياد شود، خاطرنشان كرد: بايد مراكز فروش كتاب در نقاط مختلف كشور افزايش يابد تا كتاب به قيمت مناسب و به سهولت در مراكز فروش در دسترس مردم باشد و مردم به عنوان كالاي ضروري به آن نگاه كنند و اهميت كتاب به عنوان يك كالاي ضروري بايد براي مردم مشخص شود.
مديركل كتابخانه هاي عمومي قم گفت: توسعه فرهنگ كتابخواني و ترويج اين امر در سطح جامعه، تقويت كننده فرهنگ عمومي است و باعث كاهش انحرافات اجتماعي و فرهنگي مي شود.
وي در بخش ديگر سخنان خود، با بيان اينكه خانواده و رسانه ها نقش موثري در فرهنگسازي كتابخواني در جامعه دارند، خاطرنشان كرد: خانواده ها مي توانند با خواندن كتاب و ترغيب فرزندانشان به كتابخواني شاكله خانواده را با كتاب شكل دهند و والدين در امر كتابخواني بايد الگوي فرزندان خود باشند.
جباري، با بيان اينكه رسانه ها مي توانند با معرفي كتاب ها و اهميت آن، جامعه را به كتابخواني ترغيب كنند، اظهار كرد: سرانه مطالعه بر اساس مبناهاي مختلف ارزيابي مي شود و مهم ترين موضوع وضعيت نامطلوب مطالعه در جامعه است كه بايد علل آن به صورت جدي مورد بررسي قرار گيرد.
مديركل كتابخانه هاي عمومي قم بيان كرد: تبليغ در حوزه كتاب و كتابخواني بسيار كم صورت مي گيرد از اينرو مردم با عدم شناخت از موضوع ها، احساس نياز نسبت به كتابخواني نمي كنند.
وي همچنين، كتابداري را يك شغل به طور كامل تخصصي دانست كه كمتر در جامعه مورد توجه قرار مي گيرد و حتي در هفته كتاب نيز كمتر به كتابداران توجه مي شود كه لازم است به بهانه هفته كتاب اين حرفه كه امكان ادامه تحصيل در آن تا مقطع دكترا وجود دارد و كتابخانه ها و حتي برخي از مركزهاي مرتبط، به كتابداران حرفه اي دارند، به جامعه معرفي شود و به اين بهانه از خدمات آنها قدرداني و سپاسگزاري كنيم.

** استان قم كتابخانه مركزي ندارد
وي درادامه با بيان اينكه استان قم كتابخانه مركزي ندارد، گفت: احداث كتابخانه مركزي با زيربناي 11 هزار متر مربع با استانداردهاي مورد نظر
مصوب شده بود كه درقم ساخته شود كه با عدم تحقق بودجه، كتابخانه اي با زيربناي سه هزار متر مربع در سطح يك كتابخانه استاندارد توسط اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامي قم در حال احداث است.
جباري، با بيان اينكه از لحاظ درجه بندي كتابخانه آيت الله خامنه اي كتابخانه مركزي شهرستان قم محسوب مي شود، ابراز اميدواري كرد كه با مساعدت مسئولان استان، زميني براي ساخت كتابخانه مركزي استان نيز در نظر گرفته شود. ك/4
گزارش از: عباس منجمي گيلاني
7406/ 6133/