مصرف مواد آرایشی به 10 ساله‌ها رسید/ سندروم آرایش صورت در ایران

میكاپ، آرایش ابرو، دور چشم، گونه‌ها، لب، كاشت ناخن، لاك زدن ، كاشت پروتز، تزریق ژل، بوتاكس، جراحی بینی و پلك و هزاران نوع آرایش دیگر، همه روزه در چهره زنان و حتی مردان در خیابان‌ها و انظار عمومی به‌چشم می‌خورد.
گروهی معتقدند، آرایش كردن امری تاریخی است و از دیرباز در بین زنان و حتی به نوعی در بین مردان نیز وجود داشته است و نوعی هنجار اجتماعی است كه در دوره‌های تاریخی مختلف فقط شكل آن تغییر می‌كند و ماهیت آن امری غیر عادی و ناهنجار نیست.
گروهی دیگر اما با اشاره به افراط هایی كه در آرایش چهره رخ می‌دهد، این مسئله را نوعی ناهنجاری اجتماعی و فردی می‌دانند كه به خصوص در سال‌های اخیر تحت تاثیر فرهنگ و رسانه‌های غربی و پدیده مدرنیته، آسیب‌های جدی فردی و اجتماعی به وجود آورده است.
آمارها نشان می‌دهد، با اینكه ایران هفدهمین كشور دنیا از نظر جمعیت است اما از نظر مصرف لوازم آرایشی هفتمین كشور دنیاست و از این نظر در خاورمیانه رتبه دوم را دارد.
كارشناسان حاضر در میزگرد ایرنا، مسئله آرایش در ایران را از دو جنبه بررسی كردند و معتقدند نگاه پاتولوژیك و آسیب شناسانه به این پدیده و نگاه عرفی و طبیعی بودن آن دو منظری است كه می‌توان از هر یك از این زوایا، مسئله استفاده از لوازم آرایشی را در كشور تحلیل كرد.
در این میزگرد بیشتر موضوع آرایش در بین زنان مورد بحث قرار گرفت. از نگاه طیبعی بودن امر آرایش در بین زنان، بر این نكته تاكید ‌شد كه آرایش امری است كه از دیرباز و گذشته های دور همواره وجود داشته است و زیبایی خواهی زنان و جلوه گری آنان به خصوص برای جنس مخالف امری طبیعی است و ناهنجاری محسوب نمی‌شود.
در مقابل گروهی نیز معتقدند كه كمبود اعتماد به نفس در بین برخی زنان، رقابت دختران برای پیدا كردن همسر، آمار بالای افسردگی و اختلالات روانی، تاثیر تبلیغات رسانه‌‌ای و الگوسازی شركت‌های سرمایه دارغربی در این زمینه تاثیرگذاشته و باعث افراط و تفریط در آرایش دختران و زنان شده و حتی سن آرایش دختران را به زیر 15 سال پایین آورده است و حتی گاهی در بین دختران 10 ساله نیز دیده می‌شود.
میزگرد بررسی علل افزایش مصرف لوازم آرایشی در كشور با حضور دكتر فرید براتی سده، روانشناس، حسین حجت پناه، جامعه شناس و حضور تلفنی افشین طباطبایی، روانشناس و پژوهشگر مسائل اجتماعی و دكتر عالیه شكربیگی، جامعه شناس برگزار شد.
اكنون مشروح این میزگرد كارشناسی را با هم می‌خوانیم:
فرید براتی سده، روانشناس اجتماعی در این میزگرد گفت: موضوع مصرف یا افزایش مصرف لوازم آرایشی در كشور از دو نگاه قابل بحث است. یكی نگاه پاتولوژیك یا آسیب شناسانه با این رویكرد كه مصرف لوازم آرایشی به خصوص در بین خانم ها یك مسائل چالش برانگیز است و دوم اینكه مصرف لوازم آرایشی در بین خانم ها یك امر طبیعی است و جلوه دادن و زیبا شدن یك امر طبیعی در بین زنان است.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی افزود: افرادی كه با نگاه آسیب شناسانه به این مسئله نگاه می‌كنند، گاهی معتقدند كه افزایش مصرف لوازم آرایشی به خصوص در زنان كه موضوع اصلی مورد بحث ماست، به علت كمبود اعتماد به نفس و برای جبران این كمبود است.
وی ادامه داد: در این نگاه فرض بر این است كه برخی زنان تصور می‌كنند كه در حالت عادی زشت هستند و سعی می‌كنند با لوازم آرایشی ضعف اعتماد به نقش خود را بپوشانند و به نوعی احساس كمبود می‌كنند.
براتی اضافه كرد: به نظر من برای فهم بهتر این موضوع باید بحث را از سطح روانشناسی فردی بالاتر ببریم و در سطح روانشناسی اجتماعی، این موضوع را كند و كاو و بررسی كنیم، در این سطح به این مقوله بر می‌خوریم كه برخی زنان تصور می‌كنند هنگامی كه زیباتر هستند و با لوازم آرایشی خودشان را زیبا می كنند، كارهایشان در جامعه آسان تر پیش می‌رود و در واقع لوازم آرایشی نوعی كاركرد تسهیل سازی در روابط اجتماعی را دارد و به همین علت زیاد مصرف می‌شود.
این روانشناس اجتماعی ادامه داد: در نگاه روانشناسی تكاملی و جنسی این موضوع مطرح است كه زن می‌داند كه مرد به او نگاه می كند و با دیدن او تحریك می‌شود بنابراین طبیعی است كه زنان تلاش می‌كنند، جلوه گری كنند.

**11 میلیون دختر در سن ازدواج
براتی گفت: از نظر من در جامعه ما یك مساله بسیار مهم دیگر نیز وجود دارد و آن دخترانی هستند كه ازدواج نكرده و به دنبال شوهر می‌گردند، آمارها نشان می‌دهد كه حدود 11 میلیون دختر در كشور داریم كه در سن ازدواج هستند اما ازدواج نكرده‌اند و طبیعی است كه یك بازار رقابتی شدیدی برای جلب نظر مردان در بین این افراد به وجود بیاید.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبحشی افزود: به نظر من اینكه عده زیادی از دختران به دنبال شوهر می‌گردند، برای فهم افزایش مصرف لوازم آرایشی در كشور موضوع بسیار مهمی است و از سال ها قبل این موضوع قابل پیش بینی بود.
براتی گفت: برخی از افرادی كه بیش از حد از لوازم آرایشی استفاده می كنند ممكن است دچار نوعی بیماری هم باشند اما نمی‌توانیم در مورد اكثریت زنان، این طور قضاوت كنیم و نباید تصور كنیم كه با نوعی بحران هویت و كمبود اعتماد به نفس در بین زنان مواجه هستیم.
استادیار گروه روانشناسی اجتماعی دانشگاه علوم بهزیستی ادامه داد: مساله دیگری كه در این فضا قابل بحث است، مساله حجاب است،عده‌ای از زنان شاید تصور كنند كه به علت حجاب هیچ امكانی برای جلوه گری ندارند و به همین علت به لوازم آرایشی پناه می برند.

** حجاب ناهنجاری‌های عصبی را كم می‌كند
براتی گفت: حجاب به لحاظ بهداشت روانی مزایایی دارد زیرا آمارها نشان می دهد كه به علت استفاده از حجاب برخی ناهنجاری ها اجتماعی در كشورهای اسلامی كمتر است.
وی افزود: در جامعه ما خیلی از كارشناسان مساله افزایش لوازم آرایشی را با نگاه به موضوع حجاب و برای جبران ضعف در اعتماد به نفس توجیه می كنند و نگاه پاتولوژیك و آسیب شناسانه به این مساله دارند و می‌گویند چون در اروپا این مسائل نیست از لوازم آرایشی هم كمتر استفاده می‌شود.
براتی ادامه داد:‌ اما از نظر من این مساله طبیعی است كه زن می‌خواهد جلوه گری كند و چون تمام بدن او پوشیده است، طبیعی است كه تلاش می‌كند از طریق زبیاتر كردن صورت خود به این خواسته برسد.

**لوازم آرایش برای هنرپیشه ها و زنان سالمند
وی گفت: در برخی كشورها استفاده زیاد از لوازم آرایشی فراگیر نیست و بیشتر در بین هنرپیشگان یا افراد خاص مشاهده می‌شود در مقابل آن البته در برخی كشورها مانند پاكستان نیز می‌بینیم كه زنان زیاد آرایش می‌كنند اما چون زیر برقه هستند، دیده نمی‌شود.
براتی افزود: مصرف لوازم آرایشی در بین زنان از جنبه پزشكی نیز قابل بحث است و بسیاری از مواد تشكیل دهنده لوازم آرایشی ممكن است عوارض پوستی داشته باشد و خطراتی برای سلامت ایجاد كند كه در این مورد باید پزشكان و متخصصان پوست و مو بیشتر صحبت كنند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزستی ادامه داد: به نظر من نگاه آسیب شناسانه به این موضوع ما را به فهم درست این موضوع نمی‌رساند. نمی‌توانیم بگوییم، دختری كه زیاد از لوازم آرایشی استفاده می‌كند، حتما اعتماد به نفس ندارد.

**سیاسی كردن آرایش زنان، كاری بیهوده است
وی اضافه كرد:برخی نیز تلاش برای مخالفت سیاسی را علت افزایش مصرف لوازم آرایشی می‌دانند كه به نظر من این نگاه نیز نگاه سطحی است باید هر چه می‌گوییم بر مبنای شواهد علمی و آمار و اطلاعات دقیق باشد به نظر من سیاسی كردن این موضوع كاری بیهوده است.
براتی اضافه كرد: چرا باید بیهود برای خودمان مساله درست كنیم و برای كشور مخالف درست كنیم، استفاده از لوازم آرایشی در بین زنان یك امر طبیعی است.
این روانشناس اجتماعی اضافه كرد: درصد كمی از زنانی كه لوازم آرایشی مصرف می كنند، اختلال شخصیتی دارند، البته آمار افسردگی در بین زنان به طور كلی بالا است اما این مساله علت افزایش مصرف لوازم آرایشی نیست.
براتی گفت: نگاه سیاستگذاران به مساله زنان نیز بسیار در این زمینه مهم است و به نظر من در خیلی جاها نگاه سیاستگذاران این حوزه دینی نیست. در نگاه دینی این حدیث را داریم كه اگر زن در جامعه امیر باشد به سمت آرایش نمی‌رود در حالی كه عده‌ای از نگاه دینی این طور برداشت می‌كنند كه عقل زنان كمتر از مردان است و این تصور اشتباه گاهی تبلیغ می‌شود.

**حضور اجتماعی زنان، مصرف لوازم آرایشی را كم می‌كند
این روانشناس اجتماعی اضافه كرد: واقعیت این است كه در كشورهای اروپایی كه مصرف لوازم آرایشی كمتر است، شاهد این هستیم كه زنان در مناصب اجتماعی بیشتر حضور دارند اما در جامعه ما این طور نیست و به نیمی از جمعیت كشور كه زنان هستند، آن طور كه باید توجه نمی‌شود.
وی گفت:‌ این یك واقعیت است كه هر فردی به دنبال گرفتن تایید دیگران است و با توجه به محدودیت‌های اجتماعی برخی زنان، راهی جز آرایش كردن برای گرفتن تایید دیگران ندارند.
براتی افزود: راه حل این مساله این است كه سطح آگاهی، دانایی و شعور اجتماعی را با گسترش فرهنگ مطالعه بالا ببریم.

**خرید و مصرف لوازم آرایشی برای غلبه بر افسردگی
براتی اضافه كرد: در نگاه آسیب شناسانه به مصرف لوازم آرایشی برخی نیز این نكته را مطرح می كنند كه به علت میزان بالای افسردگی در زنان با توجه به آمار شیوع بالای 23 درصد این اختلال و سطح پایین شادی در جامعه، چون مصرف گرایی و خرید كردن به طور كلی می‌تواند حداقل شادی موقت ایجاد كند، برخی زنان به سمت مصرف لوازم آرایشی و خرید این لوازم گرایش پیدا می كنند.

**سیاستگذاری فرهنگی نداریم
این كارشناس مسائل اجتماعی در پاسخ به پرسش خبرنگار ایرنا كه آیا سیاستگزاری فرهنگی می‌تواند این پدیده را ساماندهی كند، گفت: واقعیت این است كه تاكنون هیچ نوع سیاستگذاری فرهنگی و هیچ برنامه‌ای در این زمینه نداشته‌ایم، هر چه بوده فقط یكسری سختگیری هایی بوده كه با اتكا به برخی باورهای شرعی اعمال شده است.
وی گفت:‌ باید بررسی كنیم كه این نوع سختگیری ها چقدر موثر بوده‌اند، دختران و زنان كشور به هر حال در سنی هستند كه پرانرژی هستند، سوال این است كه چطور و در كجا باید از انرژی خود استفاده كنند، چشم ها را باید باز كنیم و واقعیتهای جامعه را ببنیم.
وی ادامه داد: منظور من این نیست كه ارزشهای دینی و فرهنگی را زیر پا بگذاریم اما باید سیاست‌های فرهنگی فعالی برای جوانان و زنان داشته باشیم. اگر محدودیت ایجاد می كنیم؛ باید برای تامین بهداشت روان جوانان و دختران آلترناتیو (جایگزین) تعریف كنیم.
براتی ادامه داد: گاهی حتی نگهداشتن حیوان در خانه می‌تواند یك جایگزین مناسب باشد، من نمی‌گویم مردم سگ نگهداری كنند اما مثلا نگهداشتن پرنده در خانه می تواند به عنوان یك اقدام جایگزین در سطح خرد و برای ارتقای سطح سلامت روان مورد توجه قرار گیرد.

**آرایش برای تایید شدن
افشین طباطبایی روانشناس نیز در این میزگرد گفت: انسان از لحاظ روانی به طور خاص و عام احتیاج فراوانی به تائید شدن، دیده شدن و مورد نوازش قرار گرفتن دارد و به همین دلیل با انواع روش ها سعی می‌كند این دیده شدن را از محیط اطراف كسب كند.انواع لباس ها، لوازم خانه، اتومبیل، پرده و غیره در همین راستا تهیه و تولید می شود.
وی اضافه كرد: به همین دلیل است كه انسان ها با خرید شیء، سعی می‌كنند توجه دیگران را جلب و به تبع آن نوازش روانی كسب كنند.
به گفته وی، بحثی به نام نوازش در روانشناسی مطرح است كه آثار مثبت و منفی دارد؛ آرایش كردن طوری است كه وقتی زن و دختر جلوی آیینه آراستگی و آرایش و در تنهایی خود به آیینه نگاه می كند احساس خوشایند و مطلوبی به او دست می دهد؛ اول خودش خود را تائید می كند كه این جنبه مثبتی در كاركردگرایی فرد دارد.

** ایران بازار هدف كشورهای بزرگ تولید كننده لوازم آرایش
این روانشناس با بیان اینكه در ایران زن‌ها با نوع پوشش نمی‌توانند آن گونه كه باید خود را نشان دهند، اظهار كرد: خانم ها فقط در محافل خصوص زنانه می توانند خود را نشان دهند و تنها جایی كه در معرض عموم می‌توانند نشان دهند، صورت است كه منع چندانی ندارد از این رو مصرف لوازم آرایش در خاورمیانه دوم و در جهان در رتبه ششم و هفتم است.
وی با بیان اینكه شركت های بزرگ تولید كننده از ایران به عنوان یك بازار هدف استفاده می كنند، ادامه داد: مردم ایران گاهی از لوازم آرایش استفاده افراطی می‌كنند، چون در جاهای دیگر نمی‌توانند لباس، كفش و اندام را به نمایش بگذارند و نوازش كسب كنند از این رو به آرایش صور، مانیكور و پانیكور كردن ناخن روی می آورند؛ چون وقتی می‌گوییم چه لباس قشنگی؛ چه كت شلوار شیكی؛ این ها نوعی نوازش است و همه اینها به باور به آراستگی برمی گردد.

** زنان با تحصیلات بالا احساس قدرت و هویت اجتماعی می‌كنند
این روانشناس با بیان اینكه خانمی كه استاد دانشگاه و دارای مدرك تحصیلی بالا است كمتر از دختر جوان با تحصیلات ناچیز به آرایش و زیورآلات رغبت دارد، تصریح كرد: این خانم كمتر آرایش می‌كند، چون تاثیر نوازش خود را از جای دیگر می‌گیرد و احساس قدرت و هویت اجتماعی می‌كند؛ اما دختر جوان بیكار و با تحصیلات ناچیز از آنجا كه تایید نوازش ندارد به كارهای فردی روی می آورد.
به گفته وی، اگر جامعه به سمت آگاهی برود و سواد و شعور اجتماعی بالا برود با این میزان از آرایش در خانم ها مواجه نخواهیم بود.

** پیری زودرس در انتظار استفاده كنندگان لوازم آرایش تقلبی
طباطبایی خاطر نشان كرد: آرایش كردن می‌تواند خطراتی برای سلامت نیز داشته باشد. استفاده از مارك های تقلبی و مواجه شدن با آثار جانبی فراوان این مارك های تقلبی به نیز مساله مهمی است. چون كسانی كه مشكلات مالی دارند مجبور می‌شوند لوازم آرایشی با مارك‌های تقلبی تهیه كنند كه عوارضی چون پیری زودرس چهره را به همراه دارد.
این روانشناس در پاسخ به این سوال كه آیا این اقدام خانم ها سیاسی است یا نه، گفت: آن قدر مشكلات دیگر در كشور وجود دارد كه اصلا سیاست در این موضوع، بحث مهمی نیست.
وی درخصوص كاهش سن دختران و علاقه پسران جوان به آرایش كردن، گفت: باورهایی كه 30 سال پیش دختران جوان داشتند امروز به خاطر گسترده تر شدن وسایل ارتباط جمعی و گردش اطلاعات تغییر كرده است.
طباطبایی ادامه داد: جوانان به ظواهری دست پیدا می‌كنند كه برای آنها جذاب و رنگارنگ است و به آن طرف میل پیدا و از آن الگوبرداری می كنند؛ این كار بنگاه های بزرگ سرمایه داری غربی است كه می‌خواهند كالاهایشان را بفروشند، لذا در خود انسان‌ها انگیزه درست می‌كنند كه به این سمت و سو بروند.

** سن آرایش دختران به زیر 15 سال رسید
دكتر عالیه شكربیگی، جامعه شناس نیز در میزگرد ایرنا گفت:‌ استفاده از لوازم آرایشی در بین زنان از قدیم و در طول تاریخ همواره وجود داشته است و موضوع جدیدی نیست ولی مشكل آن است كه متغیرهای جدید اجتماعی این مسئله را برجسته كرده است.
وی ادامه افزود: یكی از عوامل برجسته شدن این مسئله، پایین آمدن سن آرایش است به طوری كه سن استفاده از لوازم آرایش در كشور ایران به زیر 15 سال رسیده است.
شكربیگی اضافه كرد: در كشورهای توسعه یافته تمایل به آرایش در زنان مسن و در سنین بالا و میانسالی دیده می شود اكنون سوال این است كه چرا آرایش، برای زنان، در كشور ما به یك نیاز ضروری تبدیل شده است.

** 5 عامل افزایش گزارش به آرایش در زنان
این جامعه شناس گفت: به نظر من پنچ عامل در افزایش مصرف لوازم آرایشی در ایران نقش دارد كه تغییرات جمعیتی، پایگاه اقتصادی و اجتماعی، مصرف رسانه ای، روابط دختران در جامعه و خانواده در این زمینه نقش دارد.
وی افزود: جوان بودن جمعیت كشور،‌مهاجرت از روستا به شهر و تغییر چرخه تولید كشور، بر نوع رفتار افراد تاثیرگذاشته و افزایش بیشتر لوازم آرایشی نیز از جمله این تغییرات رفتاری است.
شكربیگی گفت: پایگاه اقتصادی و اجتماعی عامل بسیار تعیین كننده‌ای در رفتار انسانهاست، همه تلاش می‌كنند كه در بین اطرافیان،خود را از طبقه و پایگاه اجتماعی و اقتصادی بالا نشان دهند بنابراین گاهی برای رسیدن به این هدف تلاش می‌كنند با آرایش و زیباتر كردن چهره خود، پایگاه اقتصادی و اجتماعی خود را تقویت كنند.
وی اضافه كرد: خانواده به عنوان اساسی‌ترین و بنیادی‌ترین عامل تربیت پذیری و جامعه پذیری نقش بسیار مهمی در القا نوع رفتار افراد دارد، وقتی مادران بی‌مهابا جلوی دختران خود آرایش می‌كنند، این ذهنیت در بین كودكان آنها نیز تقویت می‌شود و آنان را به سمت استفاده از لوازم آرایشی سوق می‌دهد.

** تمركز مدیریت بدن روی «صورت»
این جامعه شناس اضافه كرد: مدیریت بدن موضوع بسیار مهم دیگری است كه در جامعه شناسی به آن توجه ویژه ای می‌شود و در طول تاریخ شاید هیچ وقت مدیریت بدن انسان تا این اندازه روی «صورت» متمركز نشده باشد.
وی گفت: تمركز بر آرایش صورت در كشور ما می‌تواند با اهداف مختلفی مانند كسب هویت و پذیرش اجتماعی انجام شود اما هر چه هست باعث شده كه امروز ایران دومین مصرف كننده لوازم آرایشی در خاورمیانه و هفتمین مصرف كننده این لوازم در دنیا باشد.
شكربیگی در پاسخ به این پرسش كه آیا افزایش مصرف لوازم آرایشی می تواند نشانه نوعی اعتراض سیاسی باشد، توضیح داد: این فرض محالی نیست ولی شواهد زیادی هم برای آن وجود ندارد با این حال تا زمانی كه به صورت دقیق در این مورد پژوهش نكنیم نمی‌توانیم اظهار نظر دقیق داشته باشیم.
این جامعه شناس در پاسخ به پرسش دیگر خبرنگار ایرنا مبنی بر اینكه در جامعه مردسالار آیا زنان با آرایش كردن برای جلب نظر، خود را تحقیر نمی‌كنند، گفت: وجود دیدگاه مردسالار را رد نمی‌كنیم، در طول تاریخ همه چیز در خدمت مردان و از دیدگاه آنها تعریف شده است و در بسیاری از ادوار تاریخی مردان نگاه مالكیت گونه به زنان داشته‌اند.
وی گفت: در چنین ساختاری زنان نیز آرایش می‌كنند تا در نظر مردان زیبا جلوه كنند و شاید هنوز بسیاری از زنان به این حد از آگاهی نرسیده باشند كه در جهت خواست نظام مردسالار حركت نكنند.

**زنان از خواست نظام مردسالار تمكین می‌كنند
وی اضافه كرد: با این وجود من از واژه «تحقیر» استفاده نمی‌كنم و به جای آن از واژه «تمكین» استفاده می‌كنم. اما معتقدم اولین و اصلی ترین عامل برای مقابله با این رویكرد كه زنان با آرایش در خدمت نظام مردسالار قرار گیرند، این است كه با آموزش، افزایش آگاهی و كار رسانه‌ای كار كنیم كه زنان بیش از آنكه به ظاهرشان اهمیت بدهند به مهارتهای زندگی و توانایی‌های خود متكی باشند.
این جامعه شناس گفت: باید با افزایش آگاهی، خودباوری را در زنان تقویت كنیم تا آنان خود را موجودی منفعل ندانند. با این حال باید به این نكته توجه كنیم كه آرایش در بین زنان همیشه وجود داشته است. انسان زیبایی را دوست دارد و هیچ كس مخالف زیبایی نیست.

**افراط و تفریط در آرایش، طبیعی نیست
شكربیگی افزود: زیبایی انسان را به وجد می‌‌آورد اما اشكال كار در افراط و تفریط است كه همه اصول تاریخی و طبیعی را تحت شعاع قرار می‌دهد. سوال من این است كه چرا باید عادت جامعه این باشد كه به جای افزایش آگاهی فقط به مسئله زیبایی ظاهری توجه كنیم.
وی گفت: گرایش به آرایش تحقیر نیست زیرا خواسته خود فرد است و اجباری در آن نیست اما مسئله این است كه آرایش در جایی انجام می‌شود كه نباید باشد، مثلا در بین دختران 10 ساله و این افراطی است كه باید آسیب شناسی شود.

** تغییر استفاده از لوازم آرایش همراه با تغییر زمان
حسین حجت پناه، جامعه شناس دیگر مهمان میزگرد ایرنا با تاریخی خواندن مسئله آرایش، گفت: آرایش، مسئله تاریخی است كه درگذشته نیز وجود داشته است و امروز اگر بخواهیم آسیب و مسئله اجتماعی بودن آن را بپذیریم باید بگویم كه مسائل اجتماعی دو ویژگی اساسی دارند.
وی یك ویژگی مسائل اجتماعی را به شدت به هم پیوسته بودن آن عنوان كرد و ادامه داد: به هم پیوسته بودن مسائل اجتماعی یعنی در جنبه های دیگر هم دچار این مسائل هستیم و دوم اینكه مسائل اجتماعی نسبی هستند و این مسائل در هر جامعه‌ای ویژگی های خاص خود را دارد.

**پسران هم از آرایش های زنانه استفاده می‌كنند
وی اضافه كرد: آرایش در ایران با توجه به عینیت و آنچه كه در جامعه امروز وجود دارد، دیگر مانند قبل از مشروطه نیست؛ آرایش دیگر صرفا عرصه زنانه نیست و حتی نوع آرایش شبیه هم شده است و مهمتر اینكه پسرها نیز آرایشی انجام می دهند كه قبلا مختص خانم ها بود.

** روی آوردن زنان سنتی به آرایش
این جامعه شناس با بیان اینكه بازه سنی آرایش بسیار گسترده شد، گفت: سن استفاده از لوازم آرایش هم بالا رفته و هم كمتر شده است. یعنی زنان سنتی كه پیشتر هیچگاه آرایش نمی‌كردند امروز به این امر روی آورده‌اند و از طرف دیگر نوجوانان و حتی كودكانمان به آرایش كردن رغبت و تمایل نشان می‌دهند.

**آرایش در حاشیه شهرها غلیظ‌تر است
حجت پناه با بیان اینكه آرایش دیگر مختص كلانشهرها نیست، ادامه داد: آرایش در شهرهای كوچك و حاشیه شهرها نیز وارد شده طوری كه آرایش در حاشیه شهرها غلیظ تر از مركز شهر است؛ اوایل فقط اقشار خاص از لوازم آرایش استفاده می‌كردند در حالی كه امروز تمام اقشار جامعه به نوعی درگیر آن هستند.

** الگوی آرایش، تزریقی و وارداتی است
این كارشناس با تاكید بر تزریقی و وارداتی بودن آرایش، اظهار كرد: امروز با یك سبك آرایش سر و كار نداریم؛ خانم ها در عرصه‌های عمومی مختلف آرایش های مختص همان عرصه‌ها را انجام می دهند بدین صورت كه در محافل، مهمانی های رسمی، غیر رسمی، سر كار و منزل در هر كدام یك نوع آرایش مخصوص می‌كنند.
وی ادامه داد: با نگاه به آرایش افراد می‌توانیم درباره هویت، عقاید و نظرات افراد قضاوت كنیم.
این جامعه شناس، آرایش را یك مسئله اجتماعی برشمرد و افزود: یكی از مهمترین ویژگی‌های مسئله اجتماعی این است كه فردی نباشد و كثرت یافته و «جامعوی» ( در سطح جامعه گسترش یافته است) شده است.

**آرایش اختلاف می‌آورد
وی با طرح این سوال كه آیا آرایش بین شرایط موجود و مطلوب تاخیر و فاصله می‌اندازد و مانع می شود، گفت: بله، در برخی موارد فاصله می‌اندازد.
حجت پناه تصریح كرد: آرایش در میان روابط بین نسلی بین دختران و والدین، روابط زن و شوهر اختلافات ایجاد می‌كند.

** ایران برهوت آمار
وی با استقبال از برپایی میزگرد و بررسی میان رشته‌ای، ادامه داد: امروز در كشور ما برهوت آمار است؛ آمارها حتی دقیق نیستند و خود تحقیقات نیز مشخص نیست كه اعتبار یا پایایی دارد یا نه.
به گفته وی، هرگاه آرایش به یك الگوی ذهنی تبدیل شود وقت زیادی صرف آن می‌كنیم، از انجام بسیاری از كارهای دیگر می‌مانیم.

**مدرنیته با هنجارهای ایرانی ناهمخوانی داشت
این جامعه شناس با اشاره به شرایط كشور، اظهار كرد: جامعه‌ای بودیم كه در نظام جهانی جزو كشورهای سلطه‌پذیر شدیم كه عوامل داخلی بر عوامل خارجی موثرتر است چون از نظر داخلی خودمان ضعیف بودیم وقتی مدرنیته و جهانی شدن وارد كشور شد از آنجا كه مدرنیته بومی نبود ویژگی های خاص خود یعنی معلق بودن، سیاسی بودن و ناهمگونی را نیز وارد كشور كرد و با ارزش ها و هنجارهای كشور ما ناهمخوانی داشت.

** رد سیاسی بودن استفاده از لوازم آرایش
حجت پناه با بیان اینكه اگر چه استفاده از لوازم آرایش فراوان در كشور مشاهده می‌شود، گفت: اما این موضوع را به عنوان مقاومت منفرد در برابر نظام سیاسی كشور رد می‌كنم؛ چون در زمان شاه نیز استفاده از لوازم آرایش به عنوان یك شاخص پیشرفت در نظر گرفته می‌شد و با وجود اینكه در آن زمان هم بدن‌ها پوشیده نبود، آرایش انجام می‌شد.

** تحصیل موجب افزایش سرمایه نمی‌شود
حجت پناه با رد این تز كه تحصیلكرده ها كمتر از دیگر زنان آرایش می‌كنند، گفت: تحصیل موجب افزایش سرمایه نمی‌شود و در حال حاضر زنان تحصیلكرده بیشتر آرایش می‌كنند.
وی ادامه داد: فمینیست های كلاسیك مانند سیمون دوبوآر نسبت به آرایش كردن تنفر داشتند و آن را سلطه مردانه تلقی می‌كردند.
او این موضوع كه زنان به دلیل خواسته و نیاز مرد آرایش می كنند یا اینكه دختران برای یافتن همسر آرایش می‌كنند را نیز رد كرد و ادامه داد: زنان در خلوت خود نیز آرایش می كنند و از دیدن چهره زیبای خود در آینه لذت می‌برند و از دیگر سو زنانی كه متاهل هستند نیز آرایش می‌كنند.

** چرا این گونه شدیم؟
این جامعه شناس در پاسخ به این سوال كه چه شد مصرف لوازم آرایش در كشور تا این حد افزایش یافت و این گونه شدیم، اظهار كرد: همراه با جریان مدرنیته، فردیت رشد می كند و از این رو توجه به بدن افزایش می‌یابد.
حجت پناه گفت: در كشورهای تمدن یافته، توجه به بدن با ورزش انجام می‌شود اما در اینجا افزایش فردیت و سرمایه در آرایش دیده می‌شود.
وی ادامه داد: از دیگر سو، مسائل جنسی نیز مهم است و از آنجا كه در جامعه ما افراد تقریبا احساس حرمان و محدودیت جنسی دارند، لذا سعی می‌كنند به این سو روی بیاورند.
حجت پناه با ذكر مثالی اضافه كرد: به عنوان مثال یك خانم حدود 20 سال پیش، برای تبلیغات انتخاباتی خود گفته بود، استفاده از شلوار لی برای خانم ها مشكلی ندارد در حالی كه در آن زمان شلوار لی برای زنان یك تابو بود و او با این شعار تبلیغاتی اش توانست رأی كسب كند.

** گردش مالی عظیم در لوازم آرایش
حجت پناه، آریش را یك چرخه عظیم مالی مانند فوتبال دانست و گفت: از بعد فرهنگی آرایش درحال اسطوره سازی شدن است و در ناخودآگاه جمعی ما دارد تبلیغ می شود.
وی با بیان اینكه همه مسائل فرهنگی بهم مرتبط هستند، ادامه داد: نمی توان آرایش را دید اما دیگر مسائل فرهنگی كشور را غفلت كرد؛ آرایش زیرپوستی است و نخست الگویش را می دهند.
تهیه و تنظیم: افشین شاعری و لیلا اسماعیل ن‍ژاد
اجتمام** 3063**9317 ** 1418