چرا فقط تهران؟ چرا فقط 10 روز؟

به گزارش عصر یكشنبه خبرنگار فرهنگی ایرنا، بیست وهشتمین نمایشگاه بین المللی كتاب تهران در شرایطی از 16 اریبهشت ماه 1394 كار خود را آغاز كرد كه رویكردهای نوین فرهنگی در سیاست های كلان دولت یازدهم نه تنها باعث انبساط خاطر فعالان عرصه فرهنگ و هنر شده كه با فعالیت های صورت گرفته طی دو سال اخیر بار دیگر حوزه های فرهنگ و هنر كشور از جمله كتاب و كتابخوانی با رشد اقبال مردم به عنوان اصلی ترین مصرف كنندگان كالاهای فرهنگی و هنری مواجه شده است.

هر چند همواره سیاست های انقباضی در عرصه فرهنگ و هنر نتوانسته سیاستمداران و دست اندركاران مسائل كلان كشور را به اهداف و آرمان های مدنظرشان نزدیك كند اما بی اغراق اگر فراز و فرودهای اینچنینی در عرصه سیاست گذاری فرهنگ و هنر كشور طی سال های پس از انقلاب وجود نداشت بدون شك پویایی و حیات بخش های مختلف هنری ایران آنگونه كه امروز از مرزهای كشور پا را فراتر گذاشته نبود و چه بسا در صورت ایده آل بودن شرایط و یا نقطه مقابل آن یعنی سخت گیری های فراوان محصولات فرهنگی و هنری كشور امروز طرفداران مردمی خود را از دست داده بود.

به زعم قاطبه كارشناسان فرهنگی و منتقدان امر هنر، سیاست دولت های مختلف حاكم بر نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران و تاثیر آنها بر فضای فرهنگ و هنر جامعه در كمترین شكل بازدهی كلان خود، سنگ محكی جدی در اختیار مردم قرار داده تا آنها با سبك و سنگین كردن برنامه های سیاسی دولت ها و بازخورد آن تفكرات در امر تولیدات هنری بتوانند دوره هایی از فضای فرهنگ و هنر كشور را مطلوب و فرازهای از آن را با آسیب هایی خرد و كلان ارزیابی كنند.

به هر حال نمایشگاه بین المللی بیست و هشتم كتاب تهران در حقیقت نخستین دوره این رویداد است كه صفر تا صد آن طبق سیاست های فرهنگی دولت یازدهم (دولت تدربیر و امید) برگزار شده است و شكستن ركودهای متعدد از میزان حضور كشورهای خارجی و ناشران بین المللی گرفته تا تعدد ناشران داخلی و اقبال و استقبال عمومی از این رخداد خود موید رضایتمندی مردم از برگزاری این دوره از نمایشگاه است.

اما برای به دست آوردن شمای كلی از این میزان رضایت و البته شنیدن برخی آسیب ها و نقدهای مردمی از برگزاری این رویداد فرهنگی نزد مخاطبانی رفتیم كه در لیست بازدیدكنندگان و خریداران محصولات این دوره از نمایشگاه كتاب نام خود را در حافظه آماری و تاریخی بیست و هشتمین دوره نمایشگاه بین المللی كتاب تهران به ثبت رسانده اند.



** امید به بهبود امر اطلاع رسانی

مهدی عظیمی دانشجوی سال آخر كارشناسی حقوق یكی از هزاران دانشجویی است كه برای تهیه كتاب های درسی و طیف دیگر دامنه مطالعاتی خود پا به نمایشگاه گذاشته است و در حالی كه لیست بلندی از كتاب های مد نظرش را در دست دارد مدام در حال بالا و پایین كردن نقشه نمایشگاه است تا ناشران مد نظر خود را در دو بخش دانشگاهی و عمومی پیدا كند.

عظیمی در گفت و گو با ایرنا ضمن تاكید بر این مساله كه بیش از هفت سال است كه مشتری پر و پا قرص این نمایشگاه است می گوید: ارتباطم با كتاب ربطی به دانشجو بودنم ندارد و به دلیل آنكه خانواده ام فرهنگی هستند همواره یك پای فعالیت های فرهنگی خانه ما انس و ارتباط با كتاب بوده است.

وی همچنین با نشان دادن لیست بیست و چند موضوعی خود تاكید می كند كه تنها یك سوم از آثار حاضر در این لیست مربوط به دروس دانشگاهی وی است و مابقی كتاب هایی در زمینه ادبیات و تاریخ معاصر است كه با توجه به ذائقه خود و همچنین افراد خانواده اش تلاش در تهیه آن دارد.

این دانشجوی سال آخر رشته حقوق با بیان این مساله كه گستردگی و وسعت نمایشگاه بین المللی ثابت می كند كه امر اطلاع رسانی و نحوه چینش غرفه ها باید به گونه ای باشد كه مخاطبان در كوتاه ترین فاصله زمانی بتوانند ناشران وغرفه های مد نظرشان را پیدا كند ، می افزاید: مساله اطلاع رسانی، تبلیغات و همچنین راهنمایی مردم در این نماییشگاه همواره یكی از چشم اسفندیارهای برنامه ریزی مسئولان آن بوده و امسال نیز با توجه به تعدد و تكثر برنامه های اطلاع رسانی باز هم مخاطبان در یافتن ناشران مد نظر خود با تنگناهای اطلاع رسانی مواجه هستند.

وی تاكید می كند: برای من دانشجو كه در روزهای نزدیك به امتحانات پایان ترم مجبور می شوم یك روز كامل وقت خود را برای حضور در این نمایشگاه صرف كنم از دست دادن این فرصت باید بهای مطلوبی داشته باشد اما متاسفانه با وجود تغییرات هر ساله در نحوه چینش غرفه ها و همچنین آسیب هایی كه در طراحی نقشه و یا ثبت اطلاعات در سامانه های رایانه ای اطلاع رسانی نمایشگاه وجود دارد هیچ گاه موفق نمی شوم تا با یك بار حضور، 100 درصد آثار مدنظرم را تهیه كنم.



** ضرورت تعدد نمایشگاه ها در سطح كشور

همین طور كه در حیاط شبستان مشغول رصد مخاطبان و مردم حاضر در جشن كتاب ایران بودم، چشمم افتاد به طلبه جوانی كه عبای خود را روی زمین پهن كرده بود و در یك سو كتاب های خریداری شده خود را قرار داده بود و در سوی دیگر لیست بلند بالایی را مشغول بالا و پایین كردن بود تا متوجه شود در خرید چه آثاری موفق بوده و چه كتاب هایی از لیست وی باقی مانده اند.

برای گفت و گو نزد او رفتم كه علاوه بر روی خوش من را به لیوانی چای میهمان كرد كه از فلاسك همراه خود در كوله پشتی بزرگی كه به همراه داشت برایم آماده كرد.

مجتبی جوشانی نام طلبه جوان بود كه می گفت به همراه چهار تن از طلبه های مدرسه علمیه كاشان برای تهیه كتاب های مد نظر حوزه محل تحصیل شان رنج مسافرات به پایتخت را بر خود هموار كرده است و تاكید داشت با توجه به تعداد آنها باید تا پایان نمایشگاه تمامی كتاب ها را تهیه كنند و به كاشان برگردند، چرا كه ترجیح می دهند هزینه یك شب اقامت در تهران را كه مبلغ كمی هم نیست صرف خرید كتاب كنند.

این روحانی جوان كه گفت و گو با خبرنگار ایرنا را به شرط پذیرایی مختصر و همراهی كردن وی در چای خوردن پذیرفته بود همین طور كه با آداب خاصی و ذكری هر جرعه چای خود را می نوشید با آهی بلند گفت: نمی دانم چرا چنین نمایشگاهی با چنین استقبال و وسعتی تنها 10 روز در سال برگزار می شود و بعد هم تمام؛ این مشكل یك سال و دو سال نیست، خدا رو شكر هر ساله این نمایشگاه برگزاری می شود و هر سال هم استقبال و میل مردم به تهیه و مطالعه كتاب افزایش می یابد.

جوشانی با تاكید بر درك سختی های برنامه ریزی چنین رخدادهایی با این گستردگی و هماهنگی های لازم برای برپایی آن می گوید: این یكی از وطایفی است كه مسئولان با علم به غایت خدمت رسانی به مردم آن را بر خود هموار می كنند و بدون شك رضایت مردم باید رضایت آنها را نیز به دنبال داشته باشد و دقیقا به همین دلیل است كه هر ساله از زبان همین مردم به خصوص كسانی كه دور از پایتخت هستند عنوان می شود كه برگزاری 10 روزه این نمایشگاه آن هم فقط در تهران نمی تواند پاسخگوی سیل مخاطبان به یار مهربان باشد.

این طلبه جوان با اشاره به رابطه و انس نزدیك ایرانیان به كتاب و اشاره به تلاش مسئولان برای افزایش سرانه مطالعه در كشور خاطرنشان می كند: باید بپذیریم برگزاری چنین گردهمایی های علاوه بر جاری ساختن فضای فرهنگی در كشور در حقیقت نوعی جرقه برای تشویق مردم به حضور گسترده تر در برنامه های فرهنگی است و آمار فروش میلیاردی نمایشگاه و رضایت ناشران از برگزاری این رخداد خود موید افزایش استقبال مردم به كتاب در كشور طی برگزاری این رویداد است.

وی تصریح می كند وقتی تعداد برگزاری این چنین نمایشگاه هایی افزایش یابد و میزبانی آن در سطح كشور پخش شود بدون شك هم رضایت ناشران و فعالان كتاب را با خود به همراه خواهد داشت و هم پاسخ مثبتی به میل رو به افزایش مطالعه در جامعه خواهد بود.



** توجه به آثار دانشگاهی عرضه شده

سوگل رضاییان دیگر مخاطب این نمایشگاه است كه با چند كیسه در دست و گوشی همراهی كه میان گوش و شانه اش به سختی آن را فشرده در حال خارج شدن از سالن ناشران دانشگاهی است، او نیز گفت و گو با ایرنا را می پذیرد و تاكید می كند حرف هایش بدون كم و كاست و تنها به عنوان یك شهروند منعكس شود و به گوش مسئولان برسد.

وی با بیان آنكه مدرس دروس دانشگاهی در یكی از آموزشگاه های پایتخت است می گوید: حضورم در نمایشگاه تنها منحصر به خرید كتاب نیست؛ چرا كه تجمیع ناشران دانشگاهی ایران زیر چتری واحد به افرادی مثل من و دانشجویان كمك می كند تا با تازه ترین آثار و تنوع آنها در موضوع مد نظرشان آشنا شوند كه البته این مساله در كنار حسن افزایش اطلاعات كار انتخاب كتاب ها را به دلیل تعدد و تكثر سخت هم می كند.

این مدرس دروس كنكور البته انتقادی هم به بخش ناشران دانشگاهی دارد و می گوید: هر ساله از طریق رسانه ها و به خصوص رادیو و تلویزیون برنامه های متعددی تولید و پخش می شود كه طی آن عنوان می شود بسیاری از كتاب های دانشگاهی و آموزشی از سطح استاندارد دانش مدارس و دانشگاه های ما پایین تر هستند و اصطلاحا آثار بازاری هستند اما باز هم مسئولان نمایشگاه بدون توجه به كیفیت این آثار اجازه عرضه تمامی این دست از كتاب ها را در نمایشگاه می دهند و بسیاری از دانش آموزان و دانشجویان نیز بدون توجه به كیفیت اثر مد نظر و تنها به سبب ارزان بودن برخی آاثر دست به انتخاب می زنند كه در نهایت تنها ضرر مالی عایدی آنها است و دیگر هیچ.

رضاییان همچنین با رد این نكته كه كتاب های آموزشی و كمك آموزشی تنها به تقویت روحیه رسیدن به مقصد از طریق كوتاه ترین راه به دانشجویان و دانش آموزان كمك می كند و ارزش دیگری ندارند می افزاید: بسیاری از مسائل در زمینه علم در شاخه های مختلف نیازمند تكرار و تفهیم بیشتر هستند و نباید فراموش كنیم كه سطح درك و دریافت دانش آموزان و دانشجویان با یكدیگر متفاوت است؛ وقتی دانش آموز و دانشجو بداند رسالت وی دانش اندوزی و جستجوی علم است دیگر به فكر تقلب و استفاده ابزاری از كتاب های كمك آموزشی نیست و به آنها به چشم یاریگر نگاه می كند.



** كتاب رو دوست دارم

آرمیتا اسلام زاده كودك خردسالی است كه در یك دست چند كتاب قصه كودكان دارد و در دست دیگر بستنی ، كه البته با دقت و وسواس مشغول خوردن آن است.

بعد از اجازه از پدرش برای صحبت كردن با او روی پاهایم می نشینم تا چشم در چشم او شوم و هم قدش و می پرسم چند ساله است كه با همان صدای كودكانه و جذبه ملچ ملچ كردن بستنی در دهانش می گوید شیش سالمه و قبل از مدرسه؛ كه پدرش سخن او را اصلاح می كند و می گوید: پیش دبستانی!

از او درباره كتاب می پرسم و می گوید: كتاب رو دوست دارم، هر شب مامان برام قصه می خونه تا بخوابم، بعضی وقت هام مامان خوابش می بره و من خودم از كتاب براش قصه می گم؛ پدر آرمیتا كه نمی داند در برابر این صراحت و صداقت لهجه دخترش چه كند تنها شانه هایش بالا می اندازد و می گوید: شرایط زندگی سخته و ما هر دو كار می كنیم و به هر حال خستگیه دیگه!

می گویم می دانم.

همین كه واژه خستگی از زبان پدر خارج می شود، دختر شش ساله رو به روی من می گوید: من هم خسته شدم، توی سالن كتابا خیلی گرمه و خیلی شلوغه، كولر هست اما كمه، منم خسته شدم به خدا!

با شنیده این جمله صادقانه و معصومانه همراه پدر دختر بلند می خندیم!

از آرمیتا درباره كتاب هایی كه دوست دارد سوال می كنم و در حالی كه بستنی را به پدرش می دهد، كتاب هایی كه خریده را به من نشان می دهد و می گوید: من شعر رو بیشتر دوست دارم و شعرهایی كه با عكس ها و نقاشی های خوشگل باشه رو بیشترِ بیشتر دوست دارم، می خوای برات شعر بخونم؟

حال من كه به عنوان خبرنگار و پرسشگر در برابر این پرسش معصومانه قرار گرفته بودم تنها روی زمین می نشینم و می گویم بخوان و او هم شعر یكی از داستان هایش را برایم می خواند و من دریغ می خورم كه چرا حتی یك شكلات در جیبم ندارم كه به عنوان تشویق به او بدهم و بعد هم خداحافظی و خیره شدن به دور شدن آرمیتا و پدرش تنها جذابیت آن لحظه برای من است و تمام.

در بیست و هشتمین نمایشگاه كتاب تهران حدود 3000 ناشر داخلی و نزدیك به 2800 ناشر خارجی حضور دارند.

همچنین كشور عمان مهمان ویژه این دوره از نمایشگاه بین المللی كتاب تهران بوده و قرار است برنامه های خاصی در این نمایشگاه اجرا كند. وزرای فرهنگ كشورهایی چون قطر، عمان و بنگلادش و مسئولان نمایشگاه های بلونیا، فرانكفورت و پاریس نیز در این نمایشگاه شركت خواهند كرد.

بیست و هشتمین نمایشگاه بین المللی كتاب تهران كه از 16 اردیبهشت ماه در مصلی امام خمینی(ره) با شعار «خواندن، گفت و گو با جهان» اغاز شده تا 26 همین ماه ادامه خواهد داشت.

فراهنگ**9266**1601**