يك صندلي و دو هاشمي

به گزارش ايسنا ، اولين انتخابات اين نهاد در آبان‌ماه 1361 برگزار شد، ولي اجلاسيه خود را حدود شش ماه بعد در تيرماه 1362 برگزار كرد و امام خميني(ره) در پيامي به اين مجلس آورد: «شما ديديد و شنيديد كه با اصل پنجم قانون اساسي (اصل ولايت فقيه) چه مخالفت‌ها شد و چه جار و جنجال‌هايي به‌پا كردند و به حمدالله موفق نشدند مأموريت خود را انجام دهند و اخيراً نيز با همين تعيين خبرگان نيز مخالفت و سمپاشي كردند و به حمدالله با شكست مواجه شدند و امروز هم شما نبايد از كيد ساحران و وسوسه خناسان غافل شويد ... لازم است به رهبر محترم آتيه يا شوراي رهبري تذكري برادرانه و خالصانه بدهم: رهبر و رهبري در اديان آسماني و اسلام بزرگ چيزي نيست كه خود به خود ارزش داشته باشد و انسان را خداي ناخواسته به غرور و بزرگ‌انديشي خود وادارد.»

در هفدهمين اجلاسيه خبرگان رهبري كه در 19 اسفندماه برگزار مي‌شود، قرار است تكليف كرسي‌اي مشخص شود كه از حدود شش ماه پيش، بعد از درگذشت آيت‌الله مهدوي كني به صورت رسمي خالي مانده است. رياست اين مجلس از زمان تأسيس برعهده آيت‌الله علي مشكيني بود و پس از فوت وي، در انتخاباتي كه در شهريور ماه 1386 برگزار شد‌، آيت‌الله هاشمي رفسنجاني‌ و آيت‌الله جنتي بر سر رياست اين كرسي با هم رقابت كردند. گرچه پيش از آن آيت‌الله محمد يزدي - كه اكنون سال‌هاست مسئوليت دبيرخانه مجلس خبرگان را برعهده دارد - به نفع آيت‌الله جنتي از نامزدي انصراف داده بود، در نهايت هاشمي رفسنجاني با 41 رأي در برابر 34 رأي جنتي به عنوان دومين رئيس مجلس خبرگان رهبري انتخاب شد.

در انتخابات بعدي هيات رئيسه مجلس خبرگان رهبري كه در اسفند 87 برگزار شد، اين بار محمد يزدي، خود به عنوان رقيب اصلي هاشمي رفسنجاني وارد عرصه شد اما 26 رأي او در برابر 51 رأي هاشمي رفسنجاني كارساز نشد تا آيت‌الله هاشمي براي دو سال بعد نيز همچنان رياست اين مجلس را برعهده بگيرد.

پس از حوادث و اتفاقات انتخابات رياست جمهوري سال 88، بخشي از جريانات سياسي در كشور تلاش كردند هاشمي رفسنجاني را به عنوان يكي از عوامل بروز اين حوادث معرفي و زمينه را براي برخورد شديدتر عليه وي فراهم كنند. در اين راستا، اين جريانات عزم‌شان را جزم كردند كه اين بار اجازه ندهند هاشمي رفسنجاني رياست مجلس خبرگان را برعهده بگيرد‌، به نحوي كه از ماه‌هاي قبل از 17 اسفند 89 (زمان برگزاري انتخابات هيات رئيسه خبرگان) شروع به موضع‌گيري عليه هاشمي كردند. رئيس مجلس خبرگان نيز در روز برگزاري انتخابات هيأت رئيسه، با اعلام اينكه نمي‌خواهد مايه تفرقه در خبرگان رهبري شود، به نفع آيت‌الله مهدوي كني كناره‌گيري كرد و دبيركل وقت جامعه روحانيت مبارز بدون رقيب و با كسب 83 رأي از آراي مأخوذه بر صندلي رياست مجلس خبرگان رهبري تكيه زد. مهدوي كني نيز در نطق افتتاح اولين اجلاسيه دوران رياست خود تأكيد كرد كه «آيت‌الله هاشمي رفسنجاني رياست خبرگان را به من تفويض كردند».

به روال آئين‌نامه داخلي مجلس خبرگان رهبري، دو سال بعد (15 اسفند 1391) بار ديگر انتخابات هيأت رئيسه دور چهارم مجلس خبرگان رهبري برگزار شد ولي تغيير چنداني در هيأت رئيسه ايجاد نشد و آيت‌الله مهدوي كني با توجه به مقبوليتش نزد اعضاي خبرگان، باز هم بدون رقيب براي دو سال ديگر به عنوان رئيس انتخاب شد.

حدود دو سال بعد حوادث به گونه‌اي ديگر رقم خورد و دبيركل جامعه مبارز روحانيت بعد از شركت در مراسم سالگرد ارتحال امام در 14 خرداد امسال دچار سكته مغزي شد و به كما رفت تا شانزدهمين اجلاس خبرگان رهبري كه در اواخر شهريور سال جاري برگزار شد، به دليل بستري بودن آيت‌الله مهدوي كني در بيمارستان، به رياست نايب رئيس اول مجلس يعني آيت‌الله هاشمي شاهرودي برگزار شود؛ اجلاسيه‌اي كه در آن، طرح دو فوريتي ابقاء هيأت رئيسه خبرگان مطرح شد، ولي رأي نياورد.

بعد از درگذشت آيت‌الله مهدوي كني در 29 مهرماه سال جاري، اعضاي خبرگان در مورد كرسي خالي رياست اين مجلس دو راه حل در پيش رو داشتند؛ يا طبق آئين‌نامه داخلي مجلس خبرگان بايد منتظر برگزاري اجلاسيه هفدهم مي‌ماندند كه به طور معمول در اواخر اسفند برگزار مي‌شود يا اينكه اجلاسيه فوق‌العاده‌اي برگزار مي‌كردند. اعضاي مجلس خبرگان رهبري راه اول را برگزيدند تا در اسفندماه از بين گزينه‌هاي مطرح و محتملي همچون هاشمي رفسنجاني‌، هاشمي شاهرودي‌، محمد يزدي‌، احمد جنتي‌، موحدي كرماني‌ و واعظ طبسي، فردي را به عنوان رئيس جديد خبرگان به مدت يك سال انتخاب كنند.

چند روز پس از فوت آيت‌الله مهدوي كني، آيت‌الله سيداحمد خاتمي عضو هيأت مجلس خبرگان رهبري در برنامه تلويزيوني «مِن طهران» كه از شبكه العالم پخش مي‌شد، مطالبي در مورد رياست مجلس خبرگان مطرح كرد كه واكنش‌هاي متفاوتي را در فضاي سياسي كشور به دنبال داشت.

او در اين گفت‌وگو اعلام كرده بود: آيت‌الله هاشمي رفسنجاني تمايلي به حضور در انتخابات هيأت رئيسه مجلس خبرگان ندارد و افرادي همچون آيت‌الله هاشمي شاهرودي، آيت‌الله محمد يزدي‌، آيت‌الله احمد جنتي و آيت‌الله موحدي كرماني از گزينه‌هاي اصلي رياست مجلس خبرگان هستند.

يك روز بعد از انتشار اين سخنان، يك منبع نزديك به رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام در مصاحبه‌اي با روزنامه جمهوري اسلامي ضمن رد سخنان سيداحمد خاتمي، اعلام كرد: آيت‌الله هاشمي رفسنجاني در پاسخ به سؤالي در ارتباط با مجلس خبرگان گفته‌اند «در صورتي كه برخي افراد كه آنها را براي رياست خبرگان صالح نمي‌دانم قصد كانديدا شدن داشته باشند، آمادگي خود را براي كانديداتوري در انتخابات رياست اين مجلس اعلام خواهم كرد».

با توجه به نزديك شدن زمان برگزاري انتخابات هيأت رئيسه مجلس خبرگان رهبري، در حالي تحليل‌ها حاكي از آن است كه دو گزينه اصلي براي اين رقابت، آيت‌الله هاشمي شاهرودي و آيت‌الله هاشمي رفسنجاني خواهند بود كه اين دو تاكنون خود به صورت كاملاً صريح در اين ارتباط موضع نگرفته‌اند. البته برخي از اعضاي خبرگان و جريانات نزديك به اين دو نفر در اين مورد اظهارنظرهايي كرده‌اند؛ چنانكه آيت‌الله موحدي كرماني - دبيركل فعلي جامعه روحانيت مبارز - كه به نظر مي‌رسد خودش تمايلي به كانديداتوري در اين عرصه ندارند، در حاشيه همايش «فرزندان بصير امام (ره)» به خبرنگاران گفت: رئيس جديد مجلس خبرگان وقتي اجلاسيه تشكيل شود، معلوم خواهد شد. فعلاً گمانه‌زني‌هايي در اين زمينه وجود دارد اما به نظر من احتمالاً آيت‌الله هاشمي شاهرودي به رياست مجلس خبرگان رهبري منصوب خواهد شد.

البته او روز پنچشنبه 14 اسفندماه در پاسخ به ايسنا گفت: ممكن است آقايان يزدي، مصباح، هاشمي شاهرودي و هاشمي رفسنجاني حضور پيدا كنند. حتي ممكن است آقاي جنتي نيز در تصميم قبلي خود تجديدنظر كرده و در اين عرصه حضور پيدا كنند.

همچنين، محمد هاشمي رئيس دفتر رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام با اشاره به شايعات مطرح شده در مورد كانديداتوري آيت‌الله هاشمي رفسنجاني براي رياست مجلس خبرگان رهبري، به ايسنا گفت: آيت‌الله هاشمي در اظهاراتي كه داشته‌اند، گفته‌اند كه به «تكليف» عمل مي‌كنند.

در حالي كه تا قبل از سال 89 انتخابات رئيس خبرگان و اساساً نگاه حاكم بر اين مجلس فراجناحي و بدون وابستگي خاصي به هر يك از دو جريان اصلي كشور بود، اما به نظر مي‌رسد انتخاب پيش رو، مانند سال 89، از رقابتي‌ترين دوره‌هاي انتخاب رياست مجلس خبرگان باشد؛ چنانكه طيف‌هاي اصولگراي حاضر در مجلس خبرگان رهبري با توجه به تجربه قبلي و احتمال اينكه افرادي چون يزدي و جنتي توان رقابت با هاشمي از نظر آرا را نخواهند داشت، بارها علاقه و تمايل خود را براي رياست آيت‌الله شاهرودي هاشمي به عنوان يك گزينه مطلوب اعلام كرده‌اند. از سوي ديگر، جريانات اصلاح‌طلب و حامي دولت، هاشمي رفسنجاني را بهترين گزينه براي نشستن بر كرسي رياست مجلس خبرگان رهبري مي‌دانند.

در اين ميان، برخي تحليل‌گران معتقدند كه با توجه به شناختي كه از فضاي مجلس خبرگان و اين دو كانديداي بالقوه رياست وجود دارد، بعيد است كه دو آيت‌الله به رقابت با يكديگر بپردازند و در نتيجه، در نهايت يكي از اين دو نفر در روز 19 اسفندماه كانديداي اين پست خواهد شد. اين افراد مي‌گويند هاشمي شاهرودي در برخي از برهه‌ها موضع‌گيري‌هاي صريحي به نفع آيت‌الله هاشمي رفسنجاني داشته كه براي نمونه، از صحبت‌هاي اسحاق جهانگيري به عنوان شاهد ياد مي‌كنند. او در مصاحبه‌اي اعلام كرده بود كه «شوراي نگهبان در انتخابات خرداد 92 در غياب آيت‌الله هاشمي شاهرودي اقدام به رد صلاحيت هاشمي رفسنجاني كرده است». البته برخي نيز گفته‌اند كه اين آيت‌الله هنگام طرح موضوع رد صلاحيت هاشمي رفسنجاني به نشانه اعتراض جلسه را ترك كرده است. در واقع اين ناظران تأكيد دارند كه اگر آيت‌الله هاشمي شاهرودي كانديداي رياست خبرگان شود، با توجه به اطمينان خاطري كه نسبت به «صالح» بودن او در هاشمي رفسنجاني ايجاد مي‌شود، اين انتخابات با حضور تنها يك كانديدا يعني هاشمي شاهرودي برگزار خواهد شد.

در مقابل، اگر هاشمي رفسنجاني كانديدا شود و هاشمي شاهرودي حضوري در اين عرصه نداشته باشد، احتمالاً فردي از طيف مقابل براي رقابت با او تصميم به اعلام كانديداتوري خواهد گرفت كه در اين ميان مي‌توان به چهره‌هايي همچون آيت‌الله مصباح يزدي، آيت‌الله جنتي و آيت‌الله يزدي اشاره كرد؛ گرچه آيت‌الله جنتي پيش از اين در برنامه تلويزيوني شناسنامه اعلام كرده بود: «من به درد اين كار نمي‌خورم و آمادگي براي اين كارها را ندارم». در عين حال، آيت‌الله يزدي نيز احتمالاً به دليل وضعيت جسماني خود علاقه‌اي براي حضور در اين رقابت نخواهد داشت.

منبع/ ايسنا

اول **