چراغ خاموش «كاوشكده»

در اين نشريه استاني مي خوانيم: موزه هاي علم براي ترويج شاخه هاي مختلف دانش و فناوري، دسترسي به يافته ها و دانسته ها و همچنين ارتقاي مهارت هاي علمي و فكري بسيار مؤثر است به طوري كه همه افراد به ويژه دانش آموزان، دانشجويان و دانش پژوهان مي توانند از اين ظرفيت بهره مند شوند. از آن جايي كه موزه علم، فضاي مناسبي را براي دسترسي بازديدكنندگان به پديده ها، مفاهيم و علوم و فناوري ايجاد مي كند استفاده از آن براي تحقق اهداف توسعه پايدار نقش ارزنده اي ايفا مي كند. گستره مخاطبان موزه علم بسيار وسيع است كه مي‌توان به تحصيل بيش از 160 هزار دانش آموز و بيش از 45 هزار دانشجو در استان اشاره كرد. بدون شك براي رشد و بالندگي اين افراد كه در آينده اي نه چندان دور، چرخ هاي اقتصاد كشور را به حركت در خواهند آورد به امكاناتي نياز است كه بتوان از طريق آن، اين قشر فعال و تشنه علم را سيراب كرد و چه بهتر كه موزه اي به نام موزه علم در استان ايجاد شود تا زمينه تفكر علمي فراهم باشد. با ايجاد موزه علم در استان كه از آن به عنوان كاوشكده هم ياد مي شود،به نوعي مي‌توان اميد داشت چراغ بي فروغ پژوهش و تفكر محوري جان بگيرد و مخاطبان هنگام مواجه شدن با پديده هاي زندگي از تفكر علمي بهره بگيرند و راهكاري براي برطرف كردن مشكلات اتخاذ كنند. البته نبايد فراموش كرد بهره مندي از موزه علم مي تواند به نوعي به توسعه صنعتي استان كمك كند ضمن اين كه فضايي را نيز براي فعاليت نخبگان استان فراهم مي كند.





ترويج علم

در همين ارتباط، يكي از جوانان نخبه استان با تأكيد بر اين كه موزه علم بر ترويج علم تأثير به سزايي دارد، مي گويد: نگاه كردن به پيشينه كشورهاي پيشرفته صنعتي بيانگر اين موضوع است كه آن ها با دسترسي داشتن به موزه هاي علم و سوق دادن جوانان و نوجوانان به اين اماكن ضمن ايجاد علاقه براي كسب علم و دانش، محيط خوبي را براي تحقيق ايجاد كرده اند. وي كه به ذكر نام خود در اين گزارش تمايلي ندارد، ادامه مي دهد: اين موزه ها با به كارگيري افراد خبره و محقق، اطلاعات كامل و جامعي را در مورد تاريخچه يك فناوري يا دانش ارائه مي دهند و مرحله به مرحله كاربرد اين گونه دستاوردهاي علمي را در معرض نمايش مي گذارند. وي عنوان مي كند: با آن كه استان داراي محققان، پژوهشگران و افراد نخبه زيادي است اما فضاي مناسبي براي فعاليت و عرضه تجربه ها و پژوهش هاي آن ها وجود ندارد و در اين ميان، ايجاد موزه علم در استان مي تواند علاوه بر اين كه زمينه فعاليت آن ها را فراهم كند مانع خارج شدن شان از استان و روي آوردن به استان هاي بزرگتر شود.





نبود پژوهشكده هاي تخصصي

در عين حال، «نوري» يكي از پژوهشگران استان نيز با اشاره به ظرفيت هاي بالقوه استان در عرصه هاي طبيعت گردي، كشاورزي و صنايع تبديلي مي گويد: اگرچه معاونت پژوهشي دانشگاه ها و آموزش و پرورش فعال است اما آن طور كه بايد و شايد مورد توجه قرار نگرفته است به طوري كه مي توان نبود موزه علم را حلقه مفقوده فعاليت هاي پژوهشي دانست.وي ادامه مي دهد: ايجاد موزه علم در استان با جمع آوري يافته ها، تحقيقات و پژوهش هاي بومي و محلي در كنار علوم و فنون قديم مي تواند فضاي علمي بسيار ارزنده اي را براي علاقه مندان فراهم كند و روحيه خودباوري و اعتماد به نفس را براي افرادي به وجود آورد كه نسبت به استان ذهنيت منفي دارند. وي با اشاره به نبود پژوهشكده هاي تخصصي در استان، خاطرنشان مي‌كند: موزه هاي علم، از جمله پايه هاي آموزش و ترويج دانش است.





اگر شرايط و امكانات فراهم شود

اگرچه با توجه به شرايط استان از نظر زيرساخت ها نمي‌توان آن چنان انتظار داشت كه موزه اي تحت عنوان موزه علم مانند شهرهاي بزرگ داشته باشيم اما به گفته دكتر«جعفري» نماينده 5 شهرستان استان و سخنگوي كميسيون آموزش و تحقيقات مجلس شوراي اسلامي، در صورتي كه شرايط و امكانات فراهم و اولويت بندي شود، مي توان چنين موزه اي را در استان ايجاد كرد. وي البته اين نكته را نيز متذكر مي شود كه ساختار دانشگاه هاي استان بايد از نظر كيفي خيلي رشد كند و با آن كه دانشگاه ها به نسل هاي آموزشي، پژوهشي، كارآفرين و تمدن ساز تقسيم شده اما دانشگاه هاي استان هنوز در نسل آموزشي مانده است. وي با بيان اين كه اگر بتوان با ايجاد موزه علم، فرآيند مختلف يك علم را به نمايش گذاشت بسيار اثرگذار است، مي گويد: با توجه به يافته هاي باستان شناسي و تاريخ چندين هزار ساله استان، ظرفيت ايجاد موزه علم در قالب ميراث فرهنگي و گردشگري وجود دارد.وي ادامه مي دهد: بايد ايجاد موزه علم در استان را به عنوان يك ايده در نظر بگيريم و هدف گذاري هاي مربوط به آن راانجام دهيم تا بتوانيم در آينده از اين مركز بهره وري هاي لازم را داشته باشيم.





آغاز راه

دكتر «قاسمي فر» معاون پژوهشي مجتمع آموزش عالي اسفراين هم به ايجاد «آونگ فوكو» و «باتري بغداد» از جمله دستاوردهاي جمعي از دانشجويان و استادان اين مجتمع اشاره مي كند كه در معرض ديد دانشجويان گذاشته شده است تا آن ها از نزديك با تاريخچه و فرآيند كار با اين دستگاه ها آشنا شوند. وي اين اقدامات را آغاز راهي براي آشنايي فراگيران با تاريخچه علم مهندسي و فيزيك بر مي شمرد و با بيان اين كه اين موضوع يك نياز است، خاطرنشان مي كند: بيشتر دانشگاه هاي بزرگ دنيا به اين سمت حركت كرده اند به عبارتي ديگر، ديدن بهتر از گفتن است و دانشجويان با بازديد از اين موزه ها مي توانند فرآيند ساخت و ساز و كار با دستگاه ها را بهتر درك كنند.



وي با بيان اين كه براي آشنايي دانشجويان با تاريخ علم مهندسي ضروري است كه به اين سمت گام برداريم، مي افزايد با توجه به اين كه طبق پايش استاني، مجتمع فني و مهندسي اسفراين بايد در حوزه مهندسي ورود پيدا كند اين مجتمع، مكان مورد نياز را دارد و مي توانيم موزه علم را در آينده اي نزديك ايجاد كنيم و آن را به بهره برداري برسانيم ضمن اين كه دستگاه ها هم بايد توسط خود دانشجويان و در كارگاه ها و آزمايشگاه ها ساخته شود و در معرض ديد قرار گيرد.



وي با اشاره به اين كه بايد مسئولان استاني به اين مقوله توجه كنند، مي گويد: ما اين قول را مي توانيم بدهيم كه در اين مجتمع اين موزه را در آينده با حمايت مسئولان خواهيم داشت.





جمع آوري نتيجه يك حركت علمي - تاريخي

در همين ارتباط، رئيس پارك علم و فناوري خراسان شمالي، عنوان مي كند: موزه علم، مكاني است كه مي توان در آن نتيجه يك حركت علمي - تاريخي را جمع آوري كرد و در يك فضا به نمايش گذاشت تا دانش آموزان و دانشجويان از آن بهره مند شوند.



دكتر«پيله ور» با بيان اين كه در پي ايجاد پارك علم و فناوري براي كودكان هستيم، مي افزايد: اگر اين پارك ايجاد شود يك سري از فناوري ها و نوآوري هايي كه به خلاقيت كودكان كمك مي كند ارائه مي شود.



وي با اشاره به نظر مثبت خود مبني بر تشكيل موزه علم در استان، تصريح مي كند: اين امر مستلزم اين است كه فعاليت تمام افرادي كه در تاريخ استان كار علمي انجام دادند كه منجر به توليد يك محصول و يا اختراع شده است در موزه قرار گيرد.



وي ادامه مي دهد: با توجه به اين كه در استان، مراكز رشد و پارك علم و فناوري، متولي شركت هاي دانش بنيان است محصولات آن ها مي تواند در موزه علم قرار گيرد.وي با بيان اين كه برگزاري نمايشگاه ها مقطعي ولي موزه علم، دائمي است مي گويد: بهترين كار اين است كه فناوري، محصولات و نوآوري هاي دانش بنيان را كه از گذشته در شهرهاي استان بوده است در يك جا متمركز كنيم و براي مخاطبان متعدد به نمايش بگذاريم و حتي شرايط بازديد را براي ديگر نقاط كشور داشته باشيم.وي اظهارمي دارد: در اين راستا اداره كل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري، جهاد دانشگاهي، شركت شهرك هاي صنعتي، بنياد نخبگان و پارك علم و فناوري مي توانند كمك كنند.





محكوم به فنا!

دكتر «شاهين فر» رئيس جهاد دانشگاهي خراسان شمالي نيز با بيان اين كه موزه ها تاريخ، پيشينه و دارايي يك ملت يا قوم را به نسل هاي آينده منتقل مي كنند، به داستان كشته شدن سهراب به دست پدر خود، رستم، اشاره مي كند و اظهارمي دارد: اگر نسلي گذشته و تاريخ خود را نشناسد، محكوم به فناست.



وي ادامه مي دهد: نسل هاي آينده اگر از بزرگان و جايگاه علمي مان در دنيا اطلاع نداشته باشند روحيه اعتماد به نفس، استقلال و خودباوري در آن ها سركوب مي شود بنابراين راه اندازي موزه علم ضرورت دارد.



وي با بيان اين كه مفاخر و جايگاه علمي استان بايد مستند شود، مي گويد: مفاخري در استان داريم كه از آن ها نشاني وجود ندارد در حالي كه مي توان با شناسايي و شناساندن آن ها به جوانان، زمينه خودباوري شان را تقويت كرد.



وي اضافه مي كند: 55 نفر از مفاخر استان را شناسايي كرده و در قالب تابلو نمايشگاه، در معرض ديد قرار داده ايم و اين امر مورد استقبال قرار گرفته است.وي با تأكيد به اين كه مفاخر استان به عنوان الگو و سرمشق، حرف زيادي براي گفتن دارند، تصريح مي كند: بايد موزه علم را با 2 نگاه مورد توجه قرار داد كه شامل تاريخ علم و جايگاه علم در استان است و مسئولان استاني بايد حركت علمي مبني بر ايجاد موزه علم را زودتر شروع كنند.وي ادامه مي دهد: استان داراي زمينه هاي گردشگري، كشاورزي و دام پروري است و مي توان از دستاوردهاي علمي اين ظرفيت ها در موزه علم استفاده كرد. ك/1

626