آيت الله نوري همداني: حج وسيله باريافتن بندگان به پيشگاه پروردگار است

حج یكی از اركان دین مقدس اسلام و از فرایض مهم الهی است و دارای فضیلت فراوان و پاداش بسیار مهمی است و در میان عبادات اسلامی از لحاظ جامعیت جایگاه والایی دارد.

حج عبادتی است هم بدنی، هم مالی، هم جسمی، هم روانی، هم فكری و فرهنگی و هم سیاسی و اجتماعی و موجب پدید آمدن ارتباط و وحدت و الفت و هماهنگی میان همه مسلمانان روی زمین است و اذا هیچ عملی جای آن را نمی گیرد. بر ما مسلمانان لازم است به فلسفه این فریضه اسلامی توجه كنیم و در راه تامین هدف مقدس اسلام گام برداریم.

در زمان حضرت رسول اكرم (صلی الله علیه و آله وسلم ) شخصی كه نسبت به انجام حج كوتاهی كرده و از انجام آن محروم شده بود، از آن حضرت تقاضا كرد كه او را به انجام عمل نیكی كه جایگزین حج باشد راهنمایی كند.

حضرتش در پاسخ فرمودند: 'اگر انبوهی از طلا به اندازه كوه ابو قبیس را هم در راه خدا انفاق كنی باز هم به ثواب و فضیلتی كه حجاج در راه خدا نایل شده اند، نایل نخواهی شد.'

در عظمت و فضیلت این فریضه الهی و این عبادت بزرگ اسلامی همین اندازه كافی است وسیله باریافتن بندگان به پیشگاه با عظمت پروردگار جهان و نزول بر در خانه ذات ذوالجلال و مهمان او گردیدن است، پروردگار كریمی كه مهمانان خود را گرامی می دارد و نظر لطف بر آنها می افكند.

حضرت صادق (علیه السلام) فرمودند: 'رهسپاران حج و عمره، باریابندگان به پیشگاه با عظمت خداوند هستند، هر گاه سوال كنند خداوند به آنها عطا می كند، دعا كنند خداوند اجابت می كند، شفاعت كنند خداوند شفاعت آنها را می پذیرد و اگر سكوت كنند و چیزی هم نگویند خداوند به آنها ثواب می دهد و بجای هر درهمی كه در این راه خرج كرده اند هزار هزار درهم به آنها عنایت می كند.

حضرت رسول اكرم (صلی الله علیه و آله وسلم ) فرمودند: 'سه دسته به پیشگاه خداوند بار می یابند: 1- بجا آورندگان حج 2- كسانی كه برای انجام عمره رهسپار مكه می شوند 3- جهادگرانی كه به منظور انجام جهاد در راه خدا به حركت در می آیند.

خداوند آنها را دعوت كرده و اجابت كرده اند اینها از خداوند مسالت كردند خداوند نیز آنچه را كه اینها خواستند عنایت فرمود.

از آنجا كه این عمل به این درجه از اهمیت است، خداوند عظیم در آیه 97 سوره آل عمران با تعبیری كه از جهاتی مشتمل بر تاكید است، فرمودند: بر كسانی كه استطاعت زیارت خانة خدا را دارند از جانب خداوند لازم شده است كه به انجام این وظیفه قیام كنند؛ بعد از آن فرمود: كسانی كه كفر ورزیده، از انجام این وظیفه مهم سرباز زنند، خداوند از جهانیان بی نیاز است.

حضرت صادق (علیه السلام ) در تفسیر آیه 72 از سوره اسراء در خصوص 'كسی كه در این دنیا نابینا است درآخرت نیز نابینا و گمراه ترین مردم خواهد بود'، فرمودند: 'منظور كسانی است كه با داشتن قدرت و استطاعت ادای حج ، آن را به تاخیر می اندازند تا مرگ آنها فرا می رسد.'

و نیز حضرتش فرمود: 'كسی كه از دنیا می رود و حج خانه خدا را با داشتن استطاعت مالی با اینكه مانعی از قبیل كار بسیار ضروری ویا مرض شدید یا جلوگیری حكومت وقت … در میان نیست، بجا نیاورد در هنگام مرگ در زمره یهود یا نصارا از دنیا می رود.'

در احادیث متعددی كه از پیشوایان معصوم (سلام الله علیهم ) صادر شده است، آمده است كه 'دین اسلام بر پنج پایه استوار شده است نماز، زكوه، حج، روزه و ولایت اهل بیت (علیهم السلام).

همانطور كه گروهی از احادیث، كسانی كه با داشتن استطاعت و امكانات در انجام این فریضه الهی مسامحه می كنند را مورد انتقاد قرار می دهد، گروه دیگری از آثار نیك و پاداش ها و فضیلت های عمل به این وظیفه سخن می گویند. مفاد و مضمون آنها این است: افرادی كه برای انجام حج رهسپار مكه شده و توفیق انجام آن را یافته اند به این چند فضیلت نائل می شوند:

1- گناهان آنها آمرزیده شده مانند روزی كه از مادر متولد شده اند، پاكیزه می شوند.

2-بهشت بر آنها واجب می شود.

3- آنها چون گذشته های خود را اصلاح كرده اند، پس از بازگشت اعمال خود را از سر بگیرند.

4- خانواده و اموال آنها در كنف عنایت خداوند محفوظ است.

بسیار شایسته و مستحب است كه مسلمانان مخصوصا آشنایان، مسافر حج را با تكریم بدرقه كنند و در موقع مراجعت از حج نیز با توقیر و احترم آنان را مورد استقبال قرار دهند كه حضرت باقر (علیه السلام) فرمودند: 'در توقیر و احترام كسانی كه اعمال حج یا عمره را انجام داده اند، بكوشید.'

حضرت سجاد (علیه السلام ) می فرمودند: 'ای كسانی كه به حج رهسپار نشده اید، به افرادی كه به حج مشرف شده اند بشارت بدهید و با آنها مصافحه كنید و آنان را مورد تعظیم و تكریم قرار بدهید تا در اجر و ثواب با آنها شریك باشید.'

حضرت رسول اكرم (صلی الله علیه واله وسلم ) درباره كسانی كه از مكه بازگشته بودند با این عبارات دعا می كردند: 'خداوند اعمال تو را قبول بفرماید و عوض آنچه را كه خرج كردی به تو عنایت كند و گناهانت را بیامرزد.'

فراهنگ **1883