نگاهی به مناسبات تهران - پکن در آستانه سفر رییس جمهوری ایران به چین

نگاهی به مناسبات تهران - پکن در آستانه سفر رییس جمهوری ایران به چین # پکن، خبرگزاری جمهوری اسلامی 23/03/85 خارجی.سیاسی.چین.ایران. دکتر "محمود احمدی نژاد" رییس جمهوری ایران هفته جاری برای سفری سه روزه و شرکت در اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای و گفت وگو با سران شرکت کننده در این اجلاس به چین سفر می کند. این اجلاس روز پنجشنبه در شهربندری شانگهای در شرق چین برگزار می شود و قراراست رییس جمهوری ایران در حاشیه اجلاس با سران برخی از کشورها از جمله "هو جین تائو" همتای چینی خود دیدار و گفت وگو کند. این نخستین سفر دکتر "محمود احمدی نژاد" رییس جمهوری ایران پس از تصدی ریاست جمهوری ایران به چین نیز می باشد. حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در سال 1368 به عنوان رییس جمهوری وقت ایران به چین سفر کردند که این نقطه عطفی درتوسعه روابط دو کشور بشمار می آید. "اکبر هاشمی رفسنجانی" نیز در سال 1371و "سیدمحمد خاتمی" درسال 1379 به عنوان رییسان جمهوری وقت ایران به چین سفر کرده اند. "محمود احمدی نژاد" چهارمین رییس جمهوری ایران است که از چین دیدار می کند و این سفرها مناسبات دو جانبه را بیش از پیش توسعه داده است. جمهوری خلق چین، از روز چهارشنبه میزبان رییس جمهوری اسلامی ایران است. چین کشوری با فرهنک و تمدن کهن با ایران که خوددارای فرهنک وتمدنی باستانی و قدیمی است و از طریق جاده ابریشم دوکشور در گذشته مناسبات نزدیکی داشته -اند، می روند تا دور تازه ای از روابط را در زمینه های گوناگون آغاز کنند.
روابط ایران و چین پس از گذشت سال ها از برقراری مناسبات در زمان حاضر از مرحله روابط تجاری صرف و همکاری های پروژه ای وارد مرحله سرمایه گذاری های کلان و انتقال فناوری شده است. اما به اعتقاد کارشناسان هنوزاز بسیاری ظرفیت های بالقوه درهمکاری میان ایران و چین بهره برداری بهینه نشده است و با احیای دوباره جاده ابریشم بین دو کشور، می توان با فراهم کردن زمینه تبادل آخرین اطلاعات اقتصادی و بازرگانی روز بین صاحبان سرمایه ومسوولین اقتصادی دوکشوراین جاده باستانی را با چهره ای جدید بازسازی کرد. حجم مبادلات اقتصادی بین ایران وچین اکنون به بیش از 10 میلیارد دلار رسیده است و طرحهای مهمی همچون راهسازی ، احداث مترو ، فرودگاه و نیروگاه برق توسط مهندسین چینی در ایران درحال ساخت است. به گفته کارشناسان با توجه به تاریخ روابط ایران وچین که به بیش از 2500 سال قبل باز می گردد، مناسبات دو کشور می تواند گسترش بیشتری یابد. نگاهی به تاریخ روابط ایران و چین ................................. ایران و چین به عنوان دوقدرت بزرک آسیایی ازطریق جاده ابریشم که از شهر "شی آن" در مرکز چین آغاز و باعبور ازایران به سواحل دریای مدیترانه متصل می گشت، با یکدیگر روابط بازرگانی و فرهنگی داشته اند. به استناد منابع چینی، روابط ایران وچین دردوران سلطنت مهرداد دوم شهریار بزرک اشکانی با اعزام سفیری از سوی چین به ایران برقرار گردید. در دوره اشکانیان روابط مذهبی نیز میان ایران وچین وجود داشته و براساس تحقیقات " دیاکونف " مورخ روسی، " ارشک " شاهزاده اشکانی برای تبلیغ مذهب بودا به چین سفر و به مدت بیست سال دراین سرزمین اقامت وآثار بودایی را به زبان چینی ترجمه کرد. ازآن پس عصر برقراری روابط میان ایران و چین با مبادله سفرای دربار و امپراطوری آغاز و به تدریج گسترش یافت. در این عصر علاوه برابریشم، داروهای گیاهی مثل ریواس، دارچین و همچنین نوعی آلیاژ مسی از چین به ایران وارد و نیز بذر انگور و یونجه از ایران به چین صادر شد. روابط ایران وچین درعصر ساسانی توسعه یافت وروابط طرفین درزمینه بازرگانی، تجاری و نیز ارتباطات مذهبی گسترش پیدا کرد. مناسبات ایران با چین در دوران شاپور دوم، اردشیر دوم و شاپور سوم رونق بیشتری یافت و در دوران شاپور همه ساله درنزدیکی ساحل شرقی فرات با ایجاد یک بازاربین المللی بزرک درآن به مبادله کالاهای چین و هند مبادرت می گردید.
اگرچه در خصوص چگونگی ورود دین اسلام به چین همچنان اختلاف نظروجود دارد، امابراساس شواهد می توان دریافت که دین اسلام نخستین بار توسط ایرانیان به چین راه یافت و به سرعت در چین رواج پیدا کرد. بازرگانان ایرانی مهمترین انتقال دهندگان اسلام به چین بودند بطوریکه جای پای اسلام ایرانی درمسیر جاده ابریشم بخوبی مشهود است و آداب و رسوم مسلمانان چین به ویژه در مناطق مسیر جاده ابریشم کاملا تاثیر اسلام ایرانی را نمایان کرده بود . همچنین وجود مساجد و آثار و متون متعدد برگرفته از فرهنک و زبان فارسی نشان ازنزدیکی دین اسلام در ایران با اسلام در چین دارد و بسیاری از اصطلاحات و کلمات مذهبی رایج در میان مسلمانان چین همچنان فارسی است. مناسبات تجاری ایران و چین برغم رویدادهای غیر منتظره سده هفتم و هشتم میلادی، هرگز قطع نشد و بازرگانان ایرانی باوجود خطراتی که راه دریایی داشت بااستفاده از کشتی های بزرک ازبندر سیراف در خلیج فارس عازم سرزمین چین در جنوب این کشور می شدند . همچنین هنرمندان وصنعتگران چیره دست و ماهر چینی دراین دوران راهی ایران شدند و در دربار ایلخانان مقام و منزلت مهمی پیدا کردند . درست درهمین زمان بود که زبان فارسی درچین رواج پیدا کرد و در این دوران هزاران ایرانی تحت عناوین بازرگان و مبلغ مذهبی به سرزمین چین سفر کرده و در این سرزمین اقامت گزیدند، به طوری که در امورسیاسی، تجاری و مذهبی چین نفوذ پیدا کرده و زبان و ادبیات فارسی را اشاعه دادند. در زمان صفویه جاده ابریشم زمینی و دریایی رونق گذشته را نداشت ، اما بااین وجود، تجارت ابریشم چین همچنان از طریق ایران به اروپاانجام می گرفت.
در دوره قاجاریه با وجود آنکه روابط میان ایران و چین سال ها قطع شده بود، ولی بازرگانان ایرانی در بندرعباس، بوشهروچابهار به تبادل کالا مبادرت می کردند . ایران و چین پس از دوران قاجار نیز تا مدت های مدیدی رابطه ای نداشتند امادر سال 1321 با مبادله سفیر میان دو کشور این روابط مجددا برقرار شد. این روابط دیری نپایید که پس از روی کار آمدن حکومت جمهوری خلق چین به رهبری " مائو تسه دونک " به سردی گرایید و به مدت بیش از بیست سال قطع شد اما پس از پیوستن جمهوری خلق چین به سازمان ملل متحد و ورود رسمی این کشور به عرصه جهانی، روابط ایران و چین با سفرهای گروههای دوستی، ورزشی و خبری مجددا از سر گرفته شد . اما این روابط تا قبل از انقلاب اسلامی تنها در سطح سیاسی در جریان بود و همکاری های اقتصادی و تجاری دو کشور بسیارکمرنک بود،بطوریکه حجم مبادلات تجاری طرفین در سال های قبل از انقلاب به 60 میلیون دلار می رسید. پس از انقلاب اسلامی، روابط ایران و چین درتمامی زمینه های سیاسی، اقتصادی، تجاری و فرهنگی به طور چشمگیری گسترش یافت و وارد مرحله جدیدی شد. در سال 1364 خورشیدی هاشمی رفسنجانی به عنوان رییس مجلس شورای اسلامی با سفر خود به چین فصل نوینی در روابط ایران وچین گشود و سفر حضرت آیت الله خامنه ای رهبرمعظم انقلاب به چین در سال 1368 به عنوان رییس جمهوری وقت نیز نقطه عطفی در توسعه روابط دو کشور بشمار می آید. همچنین طی دو دهه گذشته هیات های عالیرتبه مهمی از ایران و چین به دو کشور سفر کرده و روابط فی مابین را در زمینه های سیاسی، اقتصادی، تجاری و فرهنگی بطور چشمگیری بسط و توسعه داده اند که از آن جمله می توان به سفر "لی پنک " نخست وزیر وقت و " یانک شانکن " رییس جمهور وقت، همچنین " هو جین تائو " معاون رییس جمهوری وقت و رییس جمهوری و دبیر کل حزب کمونیست فعلی ، "جیانک زمین " رییس جمحوری وقت چین به ایران طی این سال ها اشاره کرد. اکبرهاشمی رفسنجانی در سال 1371 و "سیدمحمد خاتمی " در سال 1379 نیز به عنوان رییسان جمهوری اسلامی ایران به چین سفر کردند. رفت و آمدهای رهبران دو کشور وارتباطات نزدیک دو کشور طی دو دهه گذشته باعث افزایش مبادلات تجاری واقتصادی دوکشور شده به طوری که حجم مبادلات تجاری ایران وچین اکنون به بیش از 10 میلیارد دلار رسیده است و انتظار می رود این مناسبات گسترش یابد. آساق/276