این مراکز در نگاه اول می‌توانند یار مهربان ترویج کتاب و توسعه فرهنگ کتابخوانی باشند، اما گویا این غرفه‌ها، بلای جان بازار نشر و کتاب شده و لطمه‌هایی جدی به این حوزه فرهنی وارد می‌کنند.
«لطمه جدی» نمایشگاه‌های ۵۰ درصد تخفیف به ترویج کتاب
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی فارس از منتقدان این غرفه‌ها است؛ او با بیان اینکه نهاد کتابخانه‌های عمومی، ترویج کتاب را از ماموریت‌های اصلی و کلان‌پروژه و هدف خود می داند، به خبرنگار ایرنا گفت: غرفه‌های عرضه کتاب با عنوان نمایشگاه‌های ۵۰ درصد تخفیف، بزرگترین لطمه را به فرهنگ کتاب وکتابخوانی در جامعه امروز ایران و حتی فارس وارد می‌کنند.
محمدحسین فیروزی معتقد است که این نمایشگاه‌ها با عرضه محتوا و ترجمه‌های ضعیف و همچنین طراحی و چاپ کم‌کیفیت، برای مخاطب نگاه منفی درباره کتاب هم ایجاد می‌کند.
کیفیت کتابهای عرضه شده در این غرفه‌ها، چه از نظر محتوا، ترجمه، طراحی و حتی چاپ محل بحث و مناقشه است؛ باید این پرسش را مطرح کرد که فرآیند تولید کتاب به چه نحوی انجام می‌شود که می‌تواند با تخفیف ۵۰ درصد و حتی بیشتر عرضه شود؟
فیروزی گفت: کتاب‌هایی که امروز در نمایشگاه‌های ۵۰ درصد تخفیف در بیمارستان ها، مترو، راه آهن و ترمینال‌ها، پارک ها وحتی برخی ادارات دولتی و دانشگاه‌ها برگزار می شود، لطمه جدی به ترویج کتاب و فرهنگ کتابخوانی می‌زند.
به اعتقاد مدیرکل کتابخانه‌های عمومی فارس، عرضه کتاب نامرغوب از نظر محتوا و ترجمه و طراحی مخاطب را با کتاب بد روبرو می کند و از آنجا که این کتاب‌ها، نمی تواند نیازهای او را رفع کند، بر فرآیند ترویج کتابخوانی تاثیر منفی می‌گذارد و آن را مورد لطمه قرار می‌دهد.
او گفت: نهاد کتابخانه های عمومی با هدف ترویج کتاب به ارائه آثار خوب تالیف و ترجمه به مخاطب، توجه ویژهای دارد؛ چنانکه اگر از یک کتاب چند ترجمه در کشور منتشر شده باشد، بهترین ترجمه در کتابخانه‌ها ارائه می‌شود و کارشناسان حرفه‌ای تامین منابع نهاد، بر این انتخاب نظارت می کنند.
تخفیف ۵۰ درصدی، تسهیل یا کلاه فرهنگی
فیروزی به بهای روی جلد کتابهای عرضه شده در این غرفه‌ها نیز اشاره کرد و افزود: از نکات درباره این مراکز، قیمت‌های گزاف بالاتر از بهای کتاب در بازار روز نشر و کتاب است که این تفاوت معنادار است و پس از اعمال تخفیف، کاهش می‌یابد.
او اضافه کرد: بررسی‌ها نشان داده که در برخی موارد، این کتاب‌ها پس از اعمال تخفیف نیز با بهایی بالاتر از وضعیت موجود در بازار به مخاطب ارائه می شود.
مساله مجوز کتابهای ۵۰ درصد تخفیف؛ آری یا خیر؟
فیروزی با بیان اینکه احتمالا بسیاری از کتابهای عرضه شده، مجوزهای قانونی لازم را دارند، این را هم مطرح کرد که ممکن است برخی از این کتاب‌ها فاقد مجوز باشند؛ خارج از چارچوب قانونی چاپ شوند، از این طریق به فروش برسند و کمتر مورد نظارت قرار گیرند.
اما داریوش نویدگویی، ناشر برجسته فارس و کشور به ایرنا گفت: بسیاری از کتابهای عرضه شده در غرفه‌های ۵۰ درصد تخفیف، حتی فاقد مجوزهای قانونی است؛ کپی‌برداری شده از نسخه ناشر هستند و نشانه آن، اینکه اندازه و صحافی استانداردی ندارد.
او اظهار کرد: بخشی از این کتاب‌ها بدون مجوز ناشر و فارغ از هزینه‌های جانبی نشر چاپ و عرضه می‌شوند، در حالی که «روح ناشر نیز خبر ندارد»؛ به صورت زیرزمینی چاپ می‌شوند و مجوز شابک ندارند و یا اگر داشته باشند نیز جعلی است.
این ناشر کهنه‌کار شیرازی ادامه داد: وقتی می بینند کتابی پر فروش شده، بدون اطلاع ناشر و با درج همه مشخصات ناشر، اقدام به چاپ غیر قانونی اثر می‌کنند؛ در حالی که حرفه‌ای‌های حوزه نشر، متوجه بی‌کیفیتی چاپ و صحافی این کتاب‌ها خواهند شد.
نشان به آن نشان که به گفته نویدگویی، اگر قرار است کتابی در قطع رقعی منتشر شود، ارتفاع کتاب باید ۲۱.۵ و عرض آن ۱۴.۵ سانتی متر باشد، در حالی که برخی از کتابهای این فروشگاه‌ها در این قطع، ۲۰ یا ۲۰.۵ است که این نشان می دهد یا افست نشده و یا توسط دستگاه‌های کپی دیجیتال چاپ شده است.
نویدگویی توضیح داد: از نظر فنی، این کتاب‌ها با استفاده از کاغذهای A۳ چاپ می شود و شیوه چاپ آن نیز مشخص است؛ همه اینها راه‌هایی برای کارشناسی و نظارت بر ارائه این کتاب‌ها به شمار می‌رود.
یک جای کار می‌لنگد؟
اینکه چگونه برای ناشر مقرون به صرفه است که کتابی را در فرآیند استاندارد و قانونی نشر، چاپ و روانه بازار کتاب کند و بتواند تخفیفی ۵۰ تا ۷۰ درصدی بر آن اعمال کند، محل پرسشی جدی است که مردم باید نگاهی کنجکاوانه به آن داشته باشند و مسئولان نیز آن را ریشه‌یابی کنند.
حداقل درآمد ناشر باید ۲۰ تا ۲۵ درصد باشد که هزینه‌های نشر، هزینه بالای حمل و نقل، درآمد فروشنده و اجاره غرفه‌های فروش را هم باید به آن افزود؛ این تخفیف، تنها در صورتی قابل توجیه است که ناشر از جیب هزینه کند!
نویدگویی که سابقه ۵۰ ساله فعالیت صنعت نشر را در کارنامه دارد، در این خصوص گفت: یک مورد اینکه، برخی از ناشران پس از چاپ کتاب، با کمبود نقدینگی مواجه شده و به هر شکل در پی فروش و جذب نقدینگی برای پاسخگویی به هزینه های خود هستند.
او افزود: در غیر این صورت، باید این پرسش برای مسئولان و مردم مطرح نمی‌شود که چگونه یک ناشر می‌تواند کتابی را منتشر کند و آن را با ۵۰ یا ۷۰ درصد تخفیف ارائه کند.
این ناشر برجسته فارس و کشور، با اشاره به برخی از هزینه‌های چاپ و نشر کتاب، گفت: حداقل درآمد ناشر باید ۲۰ تا ۲۵ درصد باشد که هزینه‌های نشر، هزینه بالای حمل و نقل، درآمد فروشنده و اجاره غرفه‌های فروش را هم باید به آن افزود؛ این تخفیف، تنها در صورتی قابل توجیه است که ناشر از جیب هزینه کند!
نظارت‌ها، قوی‌تر شود؛ حرمت کتاب شکسته شده
نویدگویی نیز گفت: بدتر از همه این معضلات، اینکه که حرمت و ارزش کتاب شکسته شده و این مشکلات، همراه با هزینه‌های بالای چاپ، سبب شده تا بسیاری از کتاب فروشی‌ها و ناشران کنار بکشند.
این ناشر پیشکسوت فارس اظهارکرد: من با ۵۰ سال سابقه فعالیت در این عرصه، اکنون در هزینه‌های نشر می‌مانم، چگونه یک ناشر می‌تواند کتاب خود را با ۷۰ درصد تخفیف ارائه کند؟
راهکار چیست؟
راهکار رفع معضل و استفاده کارآمد از ظرفیت اماکن عمومی به نفع ترویج کتاب و توسعه فرهنگ کتابخوانی، از نظر مدیرکل کتابخانه‌های عمومی این است که کمیته‌ای متشکل از مجموعه‌های فرهنگی ارائه مجوز، تشکیل شود و مدیریت این نمایشگاه ها را به عهده گیرد تا از ارائه کتابهای بی کیفیت از نظر محتوا، ترجمه، طراحی و چاپ جلوگیری شود.
فیروزی گفت: نحوه کنونی فعالیت غرفه‌های عرضه کتاب در اماکن عمومی باید مورد توجه قانونگذار و سیاستگذاران و سازمان‌های ارائه مجوز مجوز قرار گیرد و یک مسیر واحد و فرآیند مشخص در این زمینه تعریف شود.
به گفته او، در این صورت است که هم مسیر بهتری برای درآمدزایی ناشران و نویسندگان فراهم می‌شود و هم محتوای خوب با قیمت مناسب به دست مخاطب می‌رسد.
فیروزی اظهار کرد: در این صورت عرضه کتاب به نویسندگان و مترجمان ارجمند و ناشران تلاشگر کمک فراوان خواهد کرد تا به تالیف و عرضه کتاب خوب و باکیفیت بپردازند.
نظر شما