نمایش بارش شهابی ِاتادَلوی از نیمه اردیبهشت‌ماه

مسعود عتیقی روز سه‌شنبه در گفت‌وگو با ایرنا درباره رویدادهای نجومی اردیبهشت ماه امسال گفت: نخستین رویداد نجومی اردیبهشت ماه، بارش شهابی چنگی یا شلیاقی است که با ZHR یا میزان بارش ساعتی سر سویی ۱۸ شهاب در ساعت، در شبانگاه سه‌شنبه دوم، تا بامداد چهارشنبه سوم اردیبهشت ماه قابل مشاهده است.

وی سرعت شهاب‌های بارش شهابی چنگی را به طور میانگین ۴۶.۶ کیلومتر بر ثانیه و عامل این بارش را دنباله‌دار میان‌دوره "تاچر" عنوان کرد که با نام علمی C/1861 G1 آن را می‌شناسیم. 

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران دوره گردش این دنباله‌دار به گرد خورشید را هر ۴۱۵ سال دانست و تاکید کرد: بازگشت بعدی این دنباله‌دار ۲۵۱ سال دیگر و در فروردین سال ۱۶۵۵ خورشیدی خواهد بود.

عتیقی توضیح داد که نام هر بارش شهابی به محل قرارگیری کانون بارش باز می‌گردد و در «بارش شهابی چنگی» کانون بارش در نزدیکی ستاره «کرکس نشسته» (Vega) و یا همان ستاره درخشان آلفا صورت فلکی چنگ‌رومی، قرار دارد.

وی زمان اوج این بارش شهابی را  ساعت ۱۶:۳۰ عصر سه‌شنبه دوم اردیبهشت اعلام کرد و گفت: با توجه به نور روز، در طول سه‌شنبه شب و  بامداد چهارشنبه سوم اردیبهشت‌ماه می‌توان نه تنها اطراف کانون، بلکه در تمام پهنه آسمان به جستجوی شهاب‌های این بارش پرداخت، که شهاب‌های این بارش با سرعت ۴۶.۶ کیلومتر بر ثانیه به جو زمین برخورد می‌کنند.

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران دومین رویداد نجومی اردیبهشت ماه را بامداد جمعه پنجم همین ماه، زمان مناسبی برای مشاهده و عکاسی از همنشینی سیارات تیر، ناهید و کیوان با هلال زیبای بامدادی دانست و گفت که این سیارات در طرفین هلال ماه قرار دارند و سیاره حلقه برگردن کیوان، سمت راست هلال و سیاره درخشان ناهید، در سمت چپ هلال ماه قرار دارد.

عتیقی افزود: همچنین سیاره تیر نیز کم نور و در نزدیکی افق، پایین‌تر از کمان ابروی آسمانی قرار گرفته است که از این اتفاق در وِبسایت‌های خارجی با عنوان چهره خندان یاد شده است! اما باید توجه کرد که نحوه قرار گیری هلال و سیارات مذکور در تصاویر این وِب‌سایتها، چه بسا باعث تداعی این نکته شده و در واقعیت اینگونه نیست. بنابراین آنچه که در فضای مجازی این روزها منتشر شده، هنگام مشاهده آسمان، تصویر دقیقی از یک چهره خندان نیست و صرفا در عکس‌های منتشر شده، دو سیاره  ناهید و کیوان  بالاتر از قوس هلال ماه قرار گرفته و این نکته عاملی برای  انتشار چنین خبری شده است؛ این در حالی است که بامداد شنبه ششم اردیبهشت، سیارات ناهید و کیوان با فاصله، بالاتر از هلال قرار دارند.

اوج بارش اِتا دَلوی در پایان هفته جهانی ستاره‌شناسی

وی به هفته جهانی ستاره شناسی در همین ماه اشاره کرد و گفت که از هشتم تا ۱۴ اردیبهشت (۲۸ آوریل تا ۴ می ۲۰۲۵) هفته جهانی ستاره‌شناسی نامگذاری شده و شنبه ۱۳ اردیبهشت (۳ ماه می ۲۰۲۵) روز جهانی ستاره‌شناسی است و اینگونه مناسبت‌ها فرصت خوبی برای آشنا کردن عموم با علم نجوم و مفاهیم مطرح در دانش اخترشناسی است. 

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران درباره نحوه تعیین روز جهانی ستاره‌شناسی با توجه به شرایط خاص آن گفت که روز جهانی ستاره‌شناسی در هر سال یک روز ثابت نیست و از میانه ماه آوریل تا میانه ماه می میلادی، روز شنبه‌ای که به تربیع اول ماه نزدیک باشد؛ به عنوان روز جهانی اخترشناسی انتخاب می‌گردد و از دوشنبه قبل آن تا یکشنبه پس از روز جهانی نجوم، هفته جهانی نجوم است. انجمن نجوم آماتوری ایران نیز که از سال ۱۳۸۰، پیشتاز در اجرای برنامه‌های علمی ترویجی، دقیقاً منطبق با تقویم جهانی این مناسبت بوده؛ در سال جاری نیز برنامه‌های عمومی و اختصاصی را به این منظور به اجرا در خواهد آورد که طی روزهای آینده اطلاع‌رسانی خواهد شد.

عتیقی همچنین افزود: در سال ۱۳۹۱  انجمن نجوم آماتوری ایران، پیشنهاد "روز ملی ستاره‌شناسی" را ارائه کرد که بر این اساس از سال ۱۴۰۱، روز ۱۳ شهریور، هم‌زمان با سالروز بزرگداشت ابوریحان بیرونی اخترشناس نامدار ایرانی، به عنوان روز علوم پایه و *روز ملی نجوم* نامگذاری شد و جانمایی این مناسبت با توجه به افتخاراتی که دانشمندان تاریخ علم این سرزمین داشته‌اند، در تقویم کشور بسیار ضروری بود.

عتیقی دومین بارش شهابی سالانه اردیبهشت‌ماه را شبانگاه دوشنبه و بامداد سه‌شنبه ۱۵ و ۱۶ این ماه اعلام کرد و گفت که این تاریخ زمان اوج بارش شهابی زیبای آسمانی اِتا دَلوی است که با ZHR بین ۳۰ تا ۵۰ شهاب در ساعت از راه می‌رسد و ذرات دنباله‌دار مشهور هالی عامل این بارش شهابی هستند.

این دنباله‌دار هر ۷۶ سال یکبار به گرد خورشید می‌چرخد که آخرین بار در زمستان سال ۱۳۶۴ در آسمان قابل مشاهده بود و بازگشت بعدی این دنباله‌دار حدود ۳۶ سال دیگر یعنی سال ۱۴۴۰ خورشیدی است. کانون این بارش در صورت فلکی سطل آب (دَلو) از صور ۱۲ گانه منطقه‌البروج می‌باشد.

مدیر انجمن نجوم آماتوری ایران خاطرنشان کرد: لازم به توضیح است که شهاب با شهاب‌سنگ تفاوت دارد؛ شهاب‌ها (Meteor) در بارش‌های شهابی، ذرات میلیمتری و میکرومتری هستند در حالی که شهاب‌سنگ‌ها (Meteorite) دارای جرم و حجم قابل توجه در ابعاد ریز و یا حتی در اندازه‌های درشت می‌توانند طبقه‌بندی شوند.