به گزارش روز شنبه ایرنا، سفر هیاتی بلندپایه از مقام‌های پاکستانی به ریاست محمد صادق خان نماینده ویژه این کشور در امور افغانستان به کابل و دیدار با مقام‌های ارشد وزارت امور خارجه حکومت سرپرست افغانستان در حالی انجام شد که روابط دوجانبه در فضایی طوفانی و پرتنش قرار دارد. با این حال، به نظر می‌رسد که کابل و اسلام‌آباد تمایلی به تشدید بحران ندارند و هر یک در تلاش‌اند تا فضا را آرام کرده و روابط را بهبود بخشند.
در همین راستا، هفتمین دور گفت‌وگوهای نمایندگان کابل و اسلام‌آباد در پایتخت افغانستان برگزار شد؛ گفت‌وگوهایی که به گفته ذبیح‌الله مجاهد با محوریت مسائلی همچون تنش‌های مرزی (از جمله موضوع خط دیورند) و دیگر اختلافات میان دو کشور پیگیری شد. اما شواهد نشان می‌دهد که این دیدارها برخلاف آنچه انتظار می‌رفت در فضایی دوستانه برگزار نشده‌اند.
منابع افغان گزارش داده‌اند که امیرخان متقی سرپرست وزارت امور خارجه افغانستان در دیدار با نماینده ویژه پاکستان، نگرانی‌های عمیق خود را در خصوص روابط دو کشور به‌ویژه در ارتباط با اخراج اجباری مهاجران افغان، ابراز کرده است.
وی هرچند بر ضرورت گفت‌وگو و حل مسائل در فضایی آکنده از اعتماد تاکید کرده، اما در عین حال به طرف پاکستانی هشدار داده است از رفتارها و اظهاراتی که باعث تحریک افکار عمومی می‌شود، خودداری کند.
در مقابل هم صادق خان بر لزوم حل مشکلات از طریق تعامل سازنده تاکید کرد و افزود: «دو کشور همسایه روابطی عمیق دارند و باید راهکارهایی برای برون‌رفت از مشکلات موجود یافت.»
اما این پرسش همچنان پابرجاست: حلقه وصل مفقوده در روابط کابل و اسلام‌آباد کجاست؟ آیا می‌توان به آینده‌ای روشن برای گفت‌وگوهای طرفین امید بست؟
دیورند، تحریک طالبان پاکستان (TTP) و اکنون مهاجران؛ حلقه‌های وصل چگونه از میان رفتند؟
اختلاف مرزی میان دو کشور، که از دید پاکستان موضوعی حل‌شده تلقی می‌شود، یکی از قدیمی‌ترین گره‌های روابط کابل و اسلام‌آباد است. افغانستان همواره از این مرز با عنوان «خط فرضی دیورند» یاد کرده و آن را به رسمیت نشناخته است. این اختلاف، حتی با روی کار آمدن طالبان که اغلب از آنها به عنوان متحدان سنتی پاکستان یاد می‌شود، حل نشده باقی مانده و در طول سه سال گذشته در مقاطعی به درگیری‌های مرزی منجر شده است.
هرچند کابل درباره خط دیورند موضع‌گیری صریحی ندارد، اما شواهد نشان می‌دهد که مقام‌های افغانستانی نیز مرز رسمی را به رسمیت نمی‌شناسند. در نتیجه، این مساله همچنان یک گسل فعال در روابط دوجانبه به شمار می‌آید که هر آن می‌تواند به بحران جدیدی بی‌انجامد.
حمایت از تحریک طالبان پاکستان (TTP)؛ بگومگوی جدی نمایندگان کابل و اسلام‌آباد
با افزایش حملات گروه «تحریک طالبان پاکستان» به مواضع نیروهای امنیتی و ارتش پاکستان، اسلام‌آباد بارها کابل را به حمایت مستقیم و غیرمستقیم از این گروه متهم کرده است. مقام‌های پاکستانی همچنین با اشاره به تجهیزات نظامی برجای‌مانده از نیروهای آمریکایی در افغانستان، خواستار بازگرداندن آنها شده‌اند، چرا که معتقدند گروه تحریک طالبان پاکستان از این سلاح‌ها علیه اسلام‌آباد استفاده می‌کند.
در پاسخ، کابل این اتهامات را رد و اعلام کردند که مساله این گروه، یک موضوع داخلی پاکستان است و اسلام‌آباد تلاش می‌کند بار مسئولیت را بر دوش ما بیندازد.
با این وجود، نشریه «اکسپرس تریبیون» پاکستان در گزارشی از نشست اخیر در کابل، از تغییر رویکرد طالبان نسبت به تحریک طالبان پاکستان خبر داد و نوشت: مقام‌های پاکستانی برای نخستین‌بار احساس کرده‌اند طالبان در این زمینه رویکردی جدی اتخاذ کرده‌اند.
بر اساس این گزارش، یکی از منابع به این نشریه پاکستانی اعلام کرده است که «اقدامات طالبان این‌بار امیدوارکننده به نظر می‌رسد. البته باید دید در روزهای آتی این اقدامات چه نتیجه‌ای خواهد داد.»
به گفته این منبع، فشار اقتصادی، تعلیق کمک‌های آمریکا و فشارهای سیاسی پاکستان از جمله دلایل تغییر موضع احتمالی طالبان ارزیابی شده‌اند. البته این تنها روایت طرف پاکستانی است و روشن نیست مقام های کابل چه تفسیری از این تحولات دارند.
مهاجران افغان؛ فصل تلخ روابط کابل و اسلام‌آباد
در تازه‌ترین حلقه اختلاف، بحران اخراج اجباری مهاجران افغان، به نقطه‌ای حساس و دردناک در روابط دو کشور تبدیل شده است. طی کمتر از دو هفته، ده‌ها هزار شهروند افغانستانی تحت فشار دولت پاکستان از این کشور اخراج شده‌اند؛ روندی که همچنان ادامه دارد.
کابل این اقدام را «غیراسلامی» و «غیرانسانی» خوانده‌اند و خواستار بازگشت داوطلبانه و عزت‌مندانه مهاجران شده‌اند. حزب تحریک انصاف به رهبری عمران خان هم از این روند انتقاد کرده، اما به نظر می‌رسد که در داخل پاکستان اراده‌ای جدی برای توقف آن وجود ندارد.
برخی تحلیلگران این اقدام را تلاشی از سوی اسلام‌آباد برای تحت فشار قرار دادن کابل ارزیابی می‌کنند.
مولانا فضل‌الرحمان رهبر جمعیت علمای پاکستان نیز در یک کنفرانس خبری، سیاست اخراج مهاجران را «انتقام‌گیری» از افغانستان خوانده و خواستار توجه جامعه جهانی به این بحران شده است.
در همین حال، سازمان امدادرسان «اسلامیک ریلیف» در گزارشی هشدار داده است که بسیاری از مهاجران اخراج‌شده، تنها با لباس‌های بر تن وارد افغانستان شده‌اند و از هرگونه امکانات اولیه بی‌بهره‌اند. برخی از آنان حتی هیچ‌گاه افغانستان را ندیده‌اند و هیچ خانواده یا سرپناهی در آن کشور ندارند.
این گزارش، چهره‌ای عینی و بی‌طرف از یکی از دردناک‌ترین جنبه‌های روابط کنونی کابل و اسلام‌آباد ترسیم کرده و تأکید دارد که بحران مهاجران، می‌تواند بزرگ‌ترین مانع در مسیر رفع کدورت‌ها میان دو کشور باشد.
آینده چه خواهد شد؟ حلقه‌های وصل پیدا می‌شوند؟
با وجود تمام اختلافات بنیادین، روایت نماینده ویژه پاکستان از گفت‌وگوهای کابل مثبت بوده است. اکنون همه نگاه‌ها به سفر وزیر امور خارجه پاکستان به افغانستان دوخته شده است؛ آیا او با دست پر از کابل بازمی‌گردد؟ آیا این دیدارها به نتایج ملموسی منجر خواهند شد یا باز هم در سطح تعارفات دیپلماتیک باقی می‌مانند؟
و در نهایت، آیا «قندهار» نیز آنچه را که در کابل گذشته و خواهد گذشت، تایید خواهد کرد؟ آیا می‌توان امید داشت که حلقه‌های وصل دوباره در روابط دو کشور بازسازی شوند؟
نظر شما