به گزارش روز پنجشنبه گروه فرهنگی ایرنا، خورخه ماریو پدرو بارگاس یوسا، نویسنده فقید آمریکای لاتین یکی از مهمترین نویسندگان معاصر جهان در قرن ۲۱ بود. او با آثار درخشانش تاثیر قابل توجهی بر ادبیات جهان گذاشت و مسیری را ترسیم کرد که توانست ریشه های ادبیات آمریکای لاتین را به ادبیات اروپا پیوند بزند. از یوسا دستاوردهای ادبی چشمگیری باقی مانده است که می تواند برای نویسندگان نسل های آینده نیز کارآمد باشد.
نویسنده‌ای جهانگیر از غربی‌ترین کشور آمریکای جنوبی
روی نقشه جهان، پرو در شمال شیلی و جنوب کلمبیا و اکوادور، غربی‌ترین کشور در آمریکای جنوبی است. بسیاری پژوهشگران و منتقدان ادبی معتقدند این یوسا بود که پرو را به نقشه ادبیات جهان افزود. نویسنده‌ای که در سال ۱۹۶۳ با «عصر قهرمان» ویژگی‌های ادبی خود را نمایان ساخت اما این تنها آغاز راهی بود که نزدیک به ۵۰ سال بعد به جایزه نوبل ادبی رسید.
آثار او به معرفی ادبیات آمریکای لاتین به جهان کمک کرد و همراه با هم‌عصران خود چون گابریل گارسیا مارکز، کارلوس فوئنتس و خولیو کورتاسار در دوره جنبش شکوفایی ادبی آمریکای لاتین، نشان داد این منطقه داستان‌هایی ارزشمند برای گفتن دارد.
داریو ویلانووا، مدیر پیشین آکادمی سلطنتی زبان اسپانیولی، در گفت‌وگو با یورونیوز گفته است: یوسا یک نویسنده جهانی است، یک نویسنده جهان وطن که به ریشه‌های پرویی و همین طور اسپانیایی خود وفادار است.
یوسا مرزها را درنوردید و کار او متاثر از زندگی در پاریس، لندن و مادرید، موجب شد سنت ادبی اروپایی را با ریشه‌های آمریکای لاتینی‌اش هم‌سو کند، جایی که واقع‌گرایی و تکنیک‌های روایی برای نگارش آثاری ماندگار کنار هم جمع شدند. این نویسنده با ساختارهای پیچیده داستانی، روند زمانی غیرخطی و روایت‌گران متعدد، چالش ادبی تازه‌ای را تجربه کرد. این نوآوری‌ها، مرزهای سنتی داستان‌نویسی را گسترش داد و الهام‌بخش نویسندگان بی‌شماری در سراسر جهان شد تا در روایت داستان‌های خود بلندپروازی کنند.
از سوی دیگر مضامین آثار او نیز فضای جدیدی برای داستان‌نویسی را می‌سازند، آثار داستانی او به نقد سوءاستفاده از قدرت، ایدئولوژی‌گرایی و تشویق به کنش‌گری فردی می‌پردازند و ادبیات را به ابزاری برای سیاسی اندیشیدن بدل می‌کنند.
آن‌چه برای ادبیات جهان باقی ماند
یوسا میراثی از خود به‌جا گذاشت که نه‌فقط به عنوان رمان‌نویسی در سطح جهانی، بلکه به عنوان متفکری که یادآور قدرت داستان‌نویسی برای کاوش در حقیقت، قدرت و آزادی است، باقی خواهد ماند.
بارگاس یوسا همیشه درگیر مسائل سیاسی و اجتماعی بود. تحول فکری او، از حمایت از انقلاب کوبا تا نقد شدید استبداد، بُعدی فلسفی و سیاسی به آثارش بخشیده است. او از معدود نویسندگانی است که ادبیات و سیاست را به‌هم پیوند داد و در سال ۱۹۹۰ نامزد ریاست جمهوری پرو شد و با وجود شکست، همچنان از دموکراسی، آزادی بیان و حقوق بشر دفاع کرد.
یوسا به‌دلیل «نقشه‌برداری از ساختارهای قدرت و تصاویر تیزبینانه‌اش از مقاومت، شورش و شکست فردی» برنده جایزه نوبل شد. این جایزه جایگاه او را در قله ادبیات تثبیت کرد و نشان داد گرچه نوشته‌های وی در فرهنگ و سیاست آمریکای لاتین ریشه دارد؛ اما موضوعات آثارش، قدرت، فساد، مبارزه با بی‌عدالتی، عشق، تاریخ و تقابل میان آرمان‌ها و واقعیت، جنبه‌ای جهانی دارند.
بارگاس یوسا افق‌های ادبیات را گسترش داد و نشان داد یک رمان می‌تواند هم‌زمان هنری، سیاسی و در سطح جهانی قابل درک و دریافت باشد، اکنون اون رفته است اما میراث او در ساختار ادبی نوآورانه و مضامین داستان‌نویسی معاصر جهان همچنان باقی خواهد ماند.
یوسا که بود؟
ماریو بارگاس یوسا، در ۲۸ مارس سال ۱۹۳۶ (۸ فروردین ۱۳۱۵) در آرکیپای پرو به دنیا آمد. ۱۰ سال اول زندگی وی همراه با مادرش در بولیوی گذشت؛ اما پس از آن که پدربزرگش مقام دولتی مهمی در پرو به دست آورد، همراه مادرش در سال ۱۹۴۶ (۱۳۲۵) به سرزمینش بازگشت.
دوران کودکی او با سختی سپری شد. در ۱۴ سالگی پدرش وی را به دبیرستان نظام فرستاد که تأثیری ژرف بر او گذاشت و ایده نخستین رمانش را در ذهن او پروراند.
بارگاس یوسا در رشته هنرهای آزاد دانشگاه لیما فارغ التحصیل شد و سپس از دانشگاه مادرید در رشته ادبیات درجه دکترا گرفت. وی در نوزده سالگی با خولیا اورکیدی، که یکی از نزدیکانش و سال‌ها از او بزرگ تر بود، ازدواج کرد و در بیست سالگی اولین داستانش منتشر شد.
در سال ۱۹۶۴ از خولیا جدا شد و در ۱۹۶۵ با پاتریشیا آشنا شد که او را «بانوی زندگی» نامید و ازدواج آن‌ها تا سال ۲۰۱۵ پایدار بود.
شهرت یوسا با نخستین رمانش، «سال‌های سگی» آغاز شد. رمانی که در آن به تجربه های سختش در خدمت نظامی پرداخت و به این ترتیب جهان خیلی زود با دوره طلایی ادبیات آمریکای لاتین آشنا شد.
بارگاس یوسا در سال ۲۰۱۰ توانست جایزه ادبی نوبل را از آن خود کند و در سال ۲۰۲۲ به آکادمی فرهنگ و زبان فرانسه در پاریس پیوست. وی در پاییز ۲۰۲۳، بازنشستگی‌اش را با یادداشتی کوتاه در پایان آخرین رمانش «تقدیم به سکوت» اعلام کرد و در دسامبر همان سال نیز با ستون‌نویسی خداحافظی کرد و آخرین مطلبش پس از ۳۳ سال در روزنامه «ال‌پائیس» منتشر شد.
خورخه ماریو پدرو بارگاس یوسا روز یکشنبه (۲۴ فروردین) در سن ۸۹ سالگی در بارسلون درگذشت.
نظر شما