به گزارش ایرنا، در روزگاری که بازار، نبض تپنده‌ی شهرها بود و هر گذر آن آینه‌ای از زندگی مردم، چهارسوق ساوه در مرکز این همهمه می‌درخشید؛ نقطه‌ای که شاهراه‌های تجاری به آن ختم می‌شدند و تاجران و صنعتگران، رهگذران و مسافران در سایه‌ی گنبد بلند و باشکوهش گرد هم می‌آمدند.
امروز، این بنا که از دوران صفوی به یادگار مانده، نه فقط یک اثر تاریخی، بلکه گنجینه‌ای بی‌همتا از فرهنگ و مردم‌شناسی این سرزمین است.
موزه مردم‌شناسی چهارسوق، همچون دریچه‌ای رو به گذشته، داستان زندگی مردمان ساوه را بازگو می‌کند.
آوای زندگی در گنبد خاموش
از روزگار کشاورزان و پیشه‌ورانی که با دستانی آغشته به خاک و عرق، رزق خویش را از زمین برمی‌آوردند، تا صنعتگرانی که دستانشان بوی مس و سفال می‌داد.
این موزه، روایتگر آیین‌ها، سنت‌ها، ابزارها و هنرهایی است که در گذر زمان شکل گرفته و به میراثی ماندگار بدل شده‌اند.
چهارسوق، از بازار تا تکیه‌ای برای تعزیه و ورزش پهلوانی
در عصر صفوی، این بنا نه‌تنها تقاطع راسته‌های اصلی بازار، بلکه مرکز برگزاری آیین‌های مذهبی و فرهنگی بود.
مراسم مذهبی، از جمله تعزیه‌خوانی، در فضای روحانی آن برگزار می‌شد و صدای مرثیه‌ها، در زیر گنبد بلند آن طنین‌انداز می‌شد. پهلوانان نیز در همین مکان، زیر نور لرزان فانوس‌ها، با ضرب مرشد و نوای زورخانه‌ای، عیار و مردانگی خود را به نمایش می‌گذاشتند.
در دوره قاجار، چهارسوق همچنان قلب تپنده بازار ساوه باقی ماند. کاروان‌ها از راه می‌رسیدند، کالاها در حجره‌های اطراف این گذر مهم رد و بدل می‌شد، و مردم در سایه این گنبد باشکوه، به تجارت و معاش روزمره خود مشغول بودند.
با گذر ایام و تغییرات اقتصادی و اجتماعی، از رونق بازار قدیمی کاسته شد، اما این چهارراه تاریخی همچنان استوار ماند؛ اگرچه بازار قدیم از بین رفت، اما چهارسوق، همچون یادگاری ارزشمند از آن دوران، همچنان ایستاده باقی ماند.
پس از انقلاب، چهارسوق بار دیگر جان تازه‌ای گرفت،مرمت و بازسازی شد، و در سال ۱۳۸۶ به موزه مردم‌شناسی ساوه تبدیل شد تا زندگی، فرهنگ و آداب‌ورسوم مردمان این شهر را به نسل‌های بعدی منتقل کند.
گنجینه‌ای از خاطرات مردم ساوه
این موزه، مجموعه‌ای کم‌نظیر از ابزارها و وسایلی است که مردم ساوه در دوره‌های مختلف تاریخی از آن‌ها استفاده می‌کردند.
در میان اشیای ارزشمند این موزه، ابزار کشاورزی که روزگاری به دستان زحمتکشان این دیار جان می‌بخشیدند، ظروف سفالی و مسی که زینت‌بخش خانه‌های ساوه بودند، و پارچه‌های نفیسی که هنر دستان زنان هنرمند این خطه را به نمایش می‌گذارند، چشم‌نواز است.
لباس‌های محلی، با رنگ‌های شاد و نقوش اصیل، در گوشه‌ای از این موزه، یادآور روزگاری است که مردان و زنان این شهر با پوشش‌های منحصر به فرد خود، هویت خویش را به نمایش می‌گذاشتند.
در بخشی دیگر، سکه‌های تاریخی که زمانی در همین خاک ضرب شده بودند، روایتگر تبادلات تجاری و اقتصادی این دیارند.
دیوارهای موزه نیز خالی از قصه نیستند؛ قاب‌هایی از عکس‌های قدیمی، چهره‌های مردمان ساوه را در دوران‌های مختلف به نمایش گذاشته‌اند؛ گویی چشمانشان هنوز در میان بازدیدکنندگان به دنبال خاطرات گمشده‌شان می‌گردد.
معماری چهارسوق؛ پیوند هنر و استواری
گنبد چهارسوق، با دهانه‌ای نزدیک به ۱۵ متر، از شاهکارهای معماری صفوی محسوب می‌شود و این گنبد از بیرون دارای پلان ۱۲ ضلعی و از داخل مدور است، و بر ستون‌هایی استوار شده که گویی قرن‌هاست از رازهای نهفته در دل این بنا محافظت می‌کنند.
در میان تزئینات باقی‌مانده، کتیبه‌هایی با نام‌های الله، محمد (ص) و علی (ع) به خط کوفی بنایی با کاشی معرق، زیبایی و تقدس این بنا را دوچندان کرده‌اند.
عمده مصالح به‌کاررفته در ساخت این بنا شامل آجر، سنگ، کاشی، آهک و گچ است که در کنار هم، ترکیبی از استحکام و زیبایی را رقم زده‌اند. فضای داخلی بنا، با قوس‌های بلند و طاق‌هایی که گویی آسمان را در آغوش کشیده‌اند، حس شکوه و اصالت را به بازدیدکنندگان القا می‌کند.
چهارسوق، نقطه تلاقی تاریخ و امروز
امروز، موزه مردم‌شناسی ساوه، دریچه‌ای به گذشته است؛ جایی که تاریخ زنده می‌شود، خاطرات از دل اشیا سخن می‌گویند، و گنبد خاموشش، پژواک روزگاران دور را در خود نگاه داشته است.
در ایام تعطیلات نوروز، درهایی که قرن‌ها شاهد آمدوشد مردمان این سرزمین بوده‌اند، گشوده می‌شوند تا مسافران و گردشگران، ردپای گذشته را در دل این بنای تاریخی دنبال کنند.
گویی هر سنگ، هر کاشی و هر شیء در این موزه، قصه‌ای دارد که تنها کافی است گوش جان بسپاری تا آن را بشنوی.
اگر روزی گذرت به ساوه افتاد، در میان خیابان‌های مدرن و ساختمان‌های امروزی، راهی بازار قدیمی شو. در انتهای آن، زیر سایه‌ی گنبدی که قرن‌ها نظاره‌گر این دیار بوده، بایست. چشمانت را ببند، به صدای آجرها گوش بده، و در چهارسوقی که روزگاری تلاقی هزاران زندگی بوده، گام بزن. شاید در میان سکوتش، بتوانی پژواک روزگاران گذشته را بشنوی.
نظر شما