سفر به میامی «سرزمین کاروانسراها» از دست نرود + فیلم

به گزارش خبرنگار ایرنا، شهرستان میامی به دلیل وجود ۱۰ کاروانسرای با ارزش تاریخی به «سرزمین کاروانسراها» معروف است و این کاروانسراها در پرونده ثبت مجموعه کاروانسراهای ایران در فهرست جهانی قرار گرفته‌اند.

وجود مجموعه کاروانسراهای میاندشت(سه کاروانسرا) و کاروانسراهای شاه‌عباسی میامی، عباس‌آباد، الحاک، صدرآباد، محمدآباد پل ابریشم، سنگی شریف‌آباد و جهان‌آباد، نشانگر اهمیت تاریخی این شهرستان و جلوه‌گاه معماری کهن ایرانی است.

کاروانسرای درون‌شهری شاه عباسی میامی

کاروانسرای شاه عباسی میامی یکی از معدود کاروانسراهای واقع در داخل شهر در کشور محسوب می‌شود. این کاروانسرا یکی از ده‌ها بافت تاریخی این شهرستان است که به سیمای این شهر جلوه خاصی بخشیده و نگین تاریخی برای جذب گردشگران و هویت فرهنگی منطقه محسوب می‌شود.

کاروانسرای زیبای میامی در مرکز شهر و خیابان امام رضا(ع) واقع است. این کاروانسرا به شکل حیاط مرکزی و از نوع چهار ایوانی با آجر ساخته شده و اهالی میامی به آن «کاروانسرای شاه‌عباسی» هم می‌گویند.

کاروانسرای میامی به عنوان الگویی از کاروانسراهای درون‌شهری اهمیت زیادی است. این مجموعه به مساحت چهار هزار و ۶۲۳ متر مربع (۶۹ در ۶۷) در ۲ طبقه به شماره ۱۷۱۸ سال ۱۳۶۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

وجود فضای متفاوت شترخان(محل نگهداری شتر) وجه تمایز این کاروانسرا نسبت به الگوی رایج کاروانسراهای هم‌دوره خود است که از مهارت و هنرمندی معماری در طراحی این بنا حکایت دارد.

ورودی بنا به شکل هشتی است. در سردر ورودی این کاروانسرا با خط ثلث بر روی کتیبه‌های سنگی تاریخ ساخت را سال ۱۰۶۴ به هنگام سلطنت شاه عباس دوم حک کرده‌اند.

کاروانسرای میاندشت بزرگترین کاروانسرای ایران

کاروانسرای میاندشت در مسیر یکی از جاده‌های فرعی بین میامی و عباس آباد (حدود ۱۰۵ کیلومتری شاهرود) واقع شده است.

این مجموعه با ۲۲ هزار متر مربع مساحت در ۴۵ کیلومتری شرق میامی قرار دارد و شامل سه کاروانسرا است. کاروانسرای میاندشت بزرگترین کاروانسرای ایران در نوع خود است که ساخت آن در دوره صفویه آغاز شد و در زمان قاجار توسعه یافت.

یکی از این سه کاروانسرا در زمان شاه عباس اول به وسعت ۲ هزار و ۵۰۰ مترمربع به صورت چهار ایوانی بنا شد و ۲ کاروانسرای دیگر یکی به مساحت ۱۰ هزار مترمربع و دیگری به مساحت هشت هزار مترمربع متعلق به دوران قاجار است.

هر سه کاروانسرای این مجموعه به صورت حیاط مرکزی و چهار ایوانی ساخته شده‌اند و برای حدود ۲ هزار مسافر ظرفیت سکونت دارند. ۲ آب انبار مجموعه کاروانسرای میاندشت در زمان قاجاریه و دیگری در دوران صفویه ساخته شده است.

این سه کاروانسرا متصل به هم، سه آب انبار، یک حمام، چاپارخانه و یک تلگرافخانه دارد. مجموعه کاروانسراهای میاندشت در مسیر راه ترانزیتی تهران - مشهد واقع شده و محلی بسیار جذاب برای بازدید مسافران و زائران امام هشتم(ع) است.

کاروانسرای عباس‌آباد، معماری کهن در جوار خانه‌های پلکانی

این کاروانسرا در ۷۰ کیلومتری شرق میامی و در مرکز روستای عباس‌آباد قرار دارد. کاروانسرای عباس آباد مستطیل شکل و از نوع چهار ایوانی است.

مساحت آن بیش از هشت هزار و ۵۰۰ مترمربع، دارای ۲ ورودی شرقی و غربی است که ورودی اصلی آن در ضلع شرقی قرار دارد و در وسط حیاط نیز بارانداز برای خرید، فروش و بارگیری کالاها ساخته شده است.

حیاط، اتاق‌ها، ایوان‌ها و سکوها و در پشت اتاق‌ها شترخان‌ها قرار دارند، سرویس‌های بهداشتی کاروانسرا نیز در خارج بنا و در ضلع غربی آن ساخته شده که از این نظر در نوع خود نادر است.

کادربندی‌های گچی رواق‌های پیرامون حیاط و نیز آجرکاری‌های سقف ایوان‌ها از تزیینات این کاروانسرا به شمار می‌رود.

این کاروانسرا در تعطیلات نوروز با توجه به بازگشت عباس‌آبادی‌های مقیم در شهرهای دیگر، محلی برای اجرای برنامه‌های بومی محلی و مسابقه‌های ورزشی است.

کاروانسرای الحاک
این بنای تاریخی در کنار جاده قدیم تهران - مشهد قرار دارد، ساخت آن مربوط به دوره شاه اسماعیل صفوی است که در بعضی از سفرنامه‌های مستشرقان از آن یادشده است.

کاروانسرای الحاک بر اثر عوامل جوی و طبیعی آسیب دیده و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برای بازسازی و مرمت آن اقدام هایی انجام داده است.

این کاروانسر در گذشته دارای هفت برج مراقبت بود که به مرور زمان چهار برج آن تخریب شد و تنها سه برج از آن باقی مانده است. حدود ۲۵ متری جنوب و غرب این کاروانسرا، آثار برج و باروی قدیمی مشاهده می‌شود که از گل چینه ساخته و به کاروانسرا اضافه شده بود. به نظر می‌رسد هدف از ساخت این برج، توسعه فضای استحفاظی کاروانسرا بوده است.

مجاورت این بنا با منطقه حفاظت شده توران و کویر دوشاخ عباس‌آباد بر اهمیت گردشگری آن افزوده. کاروانسرای الحاک به شماره ۲۸۱۲ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

کاروانسرای صدرآباد

این کاروانسرای تاریخی بیش از سه هزار و ۵۰۰ متر مربع مساحت دارد و در کیلومتر ۸۰ محور میامی به سمت مشهد قرار دارد.

کاروانسرای صدرآباد مستطیل شکل و از نوع کاروانسراهای چهار ایوانی است، حیاط در مرکز آن واقع شده و پیرامون آن اتاق‌ها و ایوانچه‌ها قرار دارند.

در چهار گوشه این کاروانسرا چهار برج وجود دارد و در جداره خارجی آن، دیواره ضلع شمالی ۱۲ رواق برای اسکان موقت تعبیه شده است و آجر کاری‌های سقف دالان ورودی و شالوده این بنا از آجر «ختایی» است.

کاروانسرای محمدآباد پل ابریشم

ساخت کاروانسرای محمدآباد پل ابریشم مربوط به دوره صفویه است. این مجموعه در۶۰ کیلومتری شمال شرقی میامی و در روستای محمدآباد واقع شده و از جاذبه‌های گردشگری این منطقه محسوب می‌شود.

این مجموعه تاریخی دارای پلانی از نوع ۲ ایوانی و مصالح آن در دیوارها از سنگ و گچ و طاق‌ها را با آجر بنا کرده‌اند، ایوان‌ها در ضلع شمالی و جنوبی بنا قرار دارد.

این کاروانسرا با شماره ۲۸۵۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

کاروانسرای سنگی شریف‌آباد

این کاروانسرا یا به گویش محلی «رباط سنگی» مربوط به دوره صفوی است و در ۴۰ کیلومتری شمال شرقی میامی واقع شده است.

کاروانسرای سنگی شریف‌آباد دارای پلانی از نوع ۲ ایوانی است و برای ساخت دیوارهای این کاروانسرا از مصالح سنگ و گچ استفاده‌شده و طاق‌ها را با آجر بنا کرده‌اند.

این مجموعه در سال ۱۳۷۹ با شماره ثبت ۲۸۴۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

کاروانسرای جهان‌آباد بازمانده از دوره ایلخانیان

این بنای تاریخی در زمان حکومت ایلخانیان ساخته شده. کاروانسرای جهان‌آباد در مسیر قدیمی میامی به جاجرم واقع است که این مسیر همان راه جاده ابریشم است. این راه در زمان سلجوقیان مورد استفاده قرار می‌گرفت اما بعدها این مسیر از رونق افتاد. این مجموعه یکی از زیباترین بناهای دوره ایلخانی است که به صورت چهار ایوانی بنا شده است.

ایلخانیان برای توسعه و پیشرفت اقتصاد در نقاط مختلف کشور به ویژه در ناحیه شمالی و آذربایجان تعداد بسیار زیادی راه ارتباطی ساختند.

ایلخانیان برای آسایش کاروان ها در مسیر راه ها و جاده‌ها، کاروانسراهای بزرگ و زیبایی با توجه به اقلیم هر منطقه مانند کاروانسرای سرچم در بین راه زنجان به میانه، رباط سپنج در ۵۰ کیلومتری شمال شاهرود و جهان‌آباد در ۶۵ کیلومتری شمال شرقی شهر میامی بنا کردند.

کاروانسراها و دیگر بناهای تاریخی، طبیعت زیبا و نیز واقع شدن در مسیر راه تهران به مشهد می تواند این شهرستان را به یک قطب گردشگری کشور تبدیل کند.

میامی با ۵۸ اثر تاریخی ثبت ملی، مهیای مسافران عبوری تهران- مشهد

مسجدهای قدیمی، یخدان‌ها، عمارت های زیبا، مناطق ییلاقی، روستاهای هدف گردشگری و آبشارهای زیبای کالپوش از دیگر جاذبه های میامی هستند که دیدن آنها حتی برای یک بار مغتنم است.

شهرستان میامی ۵۸ اثر ثبت شده در فهرست میراث باستانی و ملی دارد و واقع شدن آن در مسیر راه تهران - مشهد شرایط بسیار مناسبی را برای بازدید گردشگران فراهم کرده است.

شهرستان میامی دارای چهار منطقه نمونه و هفت روستای هدف گردشگری از جمله عباس‌آباد، ابراهیم‌آباد، نام‌نیک و نردین است.

به گزارش ایرنا، کاروانسراهای ایران شامل ۵۴ کاروانسرای تاریخی در چهل و پنجمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو (UNESCO) به عنوان بیست و هفتمین اثر میراث فرهنگی ملموس ایران در فهرست جهانی یونسکو ثبت شد.

پرونده کاروانسراهای ایران، شامل ۵۴ کاروانسرای تاریخی در ۲۴ استان کشور است که از بین صدها کاروانسرا انتخاب شدند و در توضیح ویژگی‌های آن در پرونده آن چنین آمده است: «کاروانسراها یکی از مهمترین اَشکال معماری ایرانی هستند که موجب توسعه مسیرها و نیازهای مرتبط با خواسته‌ها و مقتضیات سفر شده است.»

شهرستان میامی با بیش از ۴۰ هزار نفر جمعیت و ۲ بخش مرکزی و کالپوش در شرق استان سمنان قرار دارد.