به گزارش خبرنگار ایرنا، استان سمنان دارای ۱۱ بافت تاریخی و حدود ۱۰۰ اثر معنوی و بیش از یکهزار و ۸۳۳ اثر تاریخی، فرهنگی، طبیعی و معنوی شناسایی شده است که پنج مسجد تاریخی در شهرهای سمنان، دامغان، بسطام شاهرود و فرومد میامی، در مسیر ثبت جهانی در سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد بین‌المللی(یونسکو) قرار دارند.
بازدید از این مکان‌های تاریخی که از دیرباز مهد عبادت و راز و نیاز با خدای بی‌نیاز بود، می‌تواند بر معنویت ماه پرفضیلت رمضان در نوروز ۱۴۰۴ بیفزاید و خاطره خوشی از پیوند نوروز و ماه بندگی خدا برای هموطنان رقم بزند..
مساجد تاریخی استان سمنان با معماری خاص خود که تلفیقی از هنر ایرانی و اسلامی است، جزء آثار بی‌بدیل کشور به شمار می‌آیند و قرارگرفتن آنها در فهرست میراث جهانی یونسکو فرصتی بی نظیر برای حفاظت و نگهداری از این آثار باارزش فرهنگی و تاریخی و معرفی، هنر، معماری و تاریخ غنی استان سمنان است.
مسجد جامع سمنان، جلوه‌گر معماری ایرانی اسلامی
ساخت مسجد جامع سمنان به قرن‌های اولیه اسلام برمی‌گردد و در سال ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.
مسجد جامع سمنان واقع در مرکز شهر و در دل بازار تاریخی سمنان در خیابان امام خمینی(ره)، یادگار قرن نخست هجری است و بر روی خرابه‌های آتشکده‌ای باستانی بنا شده، اما از اثرهای به جا مانده در این بنا رد پایی از دوره سلجوقی و تیموری نیز به چشم می خورد؛ به گفته کارشناسان، سبک معماری مسجد جامع سمنان، به شیوه معماری آذری است.
از ویژگی‌های خاص این مسجد ارتفاع ۲۱ متری ایوان و ارتفاع ۳۱ متری مناره آن است که از اولین منارجنبان‌های ایران محسوب می‌شده است.
زمانی که خود را در مقابل مناره ۳۱ متری می‌بینی ناخودآگاه وجودت از ساخت ایوانی با چنین ارتفاع به شگفت می‌آید، چگونه با ابزار، تجهیزات و علم محدود آن زمان این بنای فاخر ساخته شد.
شبستانی‌هایی یادگار از دوره‌های تاریخی مختلف
مسجد جامع سمنان دارای سه شبستان است که هریک در دوره ای از تاریخ ساخته شده‌اند؛ قدیمی ترین شبستان مسجد، شبستان زمستانی آن است.
قدیمی‌ترین شبستان این مسجد موسوم به «شبستان زمستانی» در ضلع جنوبی مسجد قرار دارد، این شبستان کاملا به سبک خراسانی ساخته شده و در معماری آن سعی شده طاق‌ها کوتاه‌تر شوند. شبستان شمالی مسجد جامع، شامل ۱۶ستون مدور و قطور است که بر روی آن طاق‌های ضربی شبستان استوار شده و توسط خواجه نظام الدین سمنانی ساخته شد.
شبستان شرقی که به شبستان «اَبا حرب» معروف است، در ابتدا شبستان کوچکی بوده که توسط امیر اجل ابو حرب بختیار، حاکم قومس در دوره غزنویان بنا شد و سپس در دوره تیموریان حاکمان وقت آن را خراب کردند و شبستان بزرگتری ساختند.
شبستان شرقی به وسیله هشتی های کوچک با طاق گنبدی کم‌خیز مزین به تزئینات بسیار زیباست که به بازار تاریخی حضرت راه می‌یابد.
تاریخانه دامغان یکی از چهار مسجد گنبدی جهان
تاریخانه دامغان یکی از چهار مسجد گنبدی دنیا، از قدیمی‌ترین بناهای پس از اسلام در ایران و میراثی به جای مانده از قرن دوم هجری قمری، نشان از هویت و اصالت ایرانیان است.
مسجد «تاریخانه» یا چهلستون در جنوب شرقی دامغان در استان سمنان قرار دارد و قدمت ساخت آن را بین سال ۱۳۰ تا ۱۷۰ هجری قمری دانسته‌اند.
به اعتقاد کارشناسان، تاریخانه با وجود ماهیت نیرومند ساسانی اش، ساسانی نیست؛ چون ساختار آن با دستاوردهای اسلامی به طور کامل تغییر یافته است.
«خدای‌خانه»
مسجد تاریخانه در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شماره ثبت ۸۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید و در وجه تسمیه این بنا گفته اند که «تاری» به معنای خداست و تاریخانه یعنی «خدای‌خانه» و عده‌ای بر این باورند که این مسجد قبلاً آتشکده بوده و پس از تسلط اعراب، آن را «ناریخانه» خوانده اند و سپس به «تاریخانه» معروف شده است.
درباره تاریخانه و زمان ساخت بنای اولیه آن، صاحب‌نظران بسیاری بحث کرده اند. نویسنده مِرآه البُلدان دستور ساخت تاریخانه را به امیرالمومنین علی(ع) نسبت داده و آندره گدار، تاریخ ساخت این بنا را اواسط قرن دوم هجری ذکر کرده است.
مسجد تاریخانه دامغان دارای ستون‌های مدور است که با آجرهایی به طول ۳۵ و به عرض ۳۴ سانتی‌متر ساخته شده و به نام «چهل ستون» معروف است. تعداد ستون‌ها ۲۶ عدد می‌باشد که این ستون‌ها یک و نیم متر قطر دارند و از نظر ویژگی‌های معماری همانند ستون‌های کاخ‌های ساسانی هستند، ۱۸ ستون از این تعداد در یک طرف و پنج ستون در سمت دیگر و سه ستون در مقابل قرار گرفته‌است.
تماشای مجموعه‌ای تاریخی و مذهبی در بسطام شاهرود
مجموعه تاریخی بسطام شامل آرامگاه بایزید بسطامی، رواق صفوی، منار بسطام، مسجد بایزید بسطامی، مسجد بسطام، امامزاده محمد، برج کاشانه، گنبد غازان خان و مدرسه شاهرخیه است.
شهر بسطام در فاصله ۶ کیلومتری شمال شرقی شاهرود قرار گرفته و مجموعه آثار تاریخی باقیمانده در این شهر از دوره سلجوقی به بعد است و در کنار آن آرامگاه متعلق به «ابویزید طیفور بن عیسی بن سروشان بسطام» ملقب به «سلطان العارفین» و از عرفای نامی و مشهور ایران در قرن سوم هجری قمری قرار دارد.
بایزید بسطامی عارف و فیلسوف برجسته ایرانی با شهرتی فراگیر در جهان است. فلسفه وحدت وجود و موجود، اولین بار توسط بایزید بسطامی مطرح شد.
مسجد جامع فرومد نمادی از بیداری اسلامی در دوره خوارزمشاهیان
ساخت مسجد جامع فرومد میامی مربوط به دوره خوارزمشاهیان است که در سال ۱۳۲۱ به ثبت ملی رسید.
تزیینات زیبای آجرکاری، گچبری‌ها، کتیبه‌ها و استفاده از رنگ آبی لاجوردی خاص در بخش‌هایی از مسجد جامع فرومد بیننده را مجذوب می‌کند و گویی لحظاتی وجود آدمی در فضایی سرشار از آرامش، سکوت و سبک‌بالی احاطه می‌شود.
تماشای مسجد امام خمینی(ره) تلفیق دین و هنر
مسجد امام خمینی(ره) یا مسجد سلطانی یکی از بناهای تاریخی و ارزشمند شهر سمنان است که عشق به معبود یکتا و معمار بزرگ هستی را در کالبد هنر به هر گردشگر اهل ذوق و هنر القا می‌کند.
مسجد امام (ره) سمنان در مرکز این شهر در خیابان امام خمینی(ره) واقع است و از چهار جهت شمال، جنوب، شرق و شمال غربی ورودی دارد که سردرهای شمالی و شرقی آن با مقرنس‌های زیبا تزیین شده که هر بیننده اهل ذوق را به وجد می آورد و این تازه اولین گام برای ورود به بنایی است که نماد عشق و هنر است.
ورود به این بنای تاریخی از در شمال غربی که همجوار با تکیه پِهنه است با قدم زدن در یک دالان دراز و از درهای شمال، جنوب و شرق با عبور از دالان های هشتی شروع می شود.
این شاهکار معماری به جامانده از دوران قاجار چهار ایوان دارد، که گذشتن از دالان های ورودی مسجد، نظر هر مخاطب را به خود جلب می کند.
مسجد امام (ره) در سال ۱۳۴۲ هجری قمری در زمان فتحعلی شاه قاجار به همت استاد صفرعلی معمار و حاج سید حسن حسنی از علمای مشهور شهر سمنان و مؤلف کتاب منهاج‌العارفین ساخته شد؛ در منابع ذکر شده که وی هزینه ساخت مسجد را با مصادره اموال ذوالفقارخان، حاکم جبار وقت سمنان که از بیت‌المال تصرف کرده بود، تامین کرده است.
در پیشانی درِ شمالی، کتیبه‌ای از کاشی لاجوردی وجود دارد که بر روی آن نوشته شده است، «این بنای رفیع به دست حسین ایلیاد اصفهانی کاشی‌ساز و استاد فرج‌الله معمار سمنانی و به سعی آقای معصومی در رمضان سال ۱۳۶۸ تعمیر و مرمت شده است.»
در پایین این کتیبه و زیر مُقَرنَس‌کاری‌های سردر مسجد قطعه سنگی مرمری است که در آن نصف قصیده محمدحسن‌خان کاشانی متخلص به عندلیب به خط نستعلیق حجاری شده است که در تاریخ بنای مسجد سروده شد.
مسجد امام یا مسجد سلطانی سمنان در سال ۱۳۱۵ توسط وزارت فرهنگ و هنر با شماره ۲۵۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
به گزارش ایرنا، یکهزار و ۲۰۰ اثر تاریخی ملموس و غیرملموس در سمنان شناسایی شد که از این تعداد ۹۳۶ اثر به ثبت در فهرست آثار ملی رسید. ۶ کاروانسرای استان و ۲ اثر طبیعی شامل جنگل ابر شاهرود و تاسیسات راه‌آهن بنه‌کوه گرمسار ثبت‌جهانی شده است.
نظر شما