به گزارش خبرنگار ایرنا، دشت ۱۱۰ هزار هکتاری «هراز» که نیمی از زمین‌های برنج‌کاری مازندران را شامل می‌شود، در سایه غفلت و کم توجهی به تامین اعتبار برای شتاب بخشی به ساخت سد هراز (منگول) روزگار خوشی را سپری نمی‌کند؛ طرح ساخت این سد اکنون وارد سیزدهمین سال خود شده است و به نظر می رسد با توجه به تزریق قطره چکانی اعتبار، تکمیل آن امکان‌پذیر نشود.
بررسی ساده و سر انگشتی از فرایند تامین اعتبار بزرگترین طرح عمرانی مازندران و صد البته در خوش بینانه ترین حالت که نرخ تورم بالا نرود و مسوولان هم اهتمام ویژه داشته باشند، نشان می دهد که اگر هر سال اعتبار سد هراز سه برابر افزایش یابد، با توجه به تخصیص اعتبار یکهزار و ۵۰۰ میلیارد ریالی سال جاری تا ۲۰ سال دیگر نیز این طرح به سرانجام نمی‌رسد.
بررسی خبرنگار ایرنا از کوشش‌ها و پیگیری‌های شرکت آب منطقه ای مازندران برای جبران کمبود اعتبار ملی طرح های تکمیل آب استان نیز نشان می دهد که اجرای طرح مولدسازی در مازندران می‌تواند تحولات چشمگیری را در تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام زیرساختی استان رقم بزند که در همین راستا نیز با همراهی وزارت نیرو و شرکت آب منطقه‌ای استان نخستین پرونده مولدسازی مازندران در بخش زیرساختی آب به عنوان یکی از مهم‌ترین تصمیم‌ها در زمینه مولدسازی امضا شد.
برپایه اعلام رسمی شرکت آب منطقه ای مازندران، ۱۳ پرونده مهم فروش اموال مازاد در قالب مولدسازی در این شرکت به نتیجه رسید و حتی با حضور معاون وزیر نیرو و مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای مازندران تفاهم‌نامه‌ای به امضا رسید که با عملیاتی شدن آن بیش از ۳۰ هزار میلیارد ریال اعتبار برای زیرساخت‌های آب در مازندران تامین می‌شود.
ذکر این نکته مهم است که تفاهمنامه نهایی مولدسازی ۱۳ قطعه زمین متعلق به شرکت آب منطقه‌ای مازندران برای تکمیل ۲ طرح آبرسانی، ۲ سد و یک شبکه آبیاری و زهکشی است، بنابراین حتی اگر همه ۳۰ هزار میلیارد ریال اعتبار حاصل از مصوبه مولد سازی این شرکت برای تکمیل سد هراز اختصاص یابد با نیاز ۷۱ هزار میلیارد ریالی برای تکمیل و بهره برداری این طرح، فاصله دو برابری وجود دارد.
گزارش مالی افراسیاب میرزایی معاون طرح و توسعه شرکت آب منطقه‌ای مازندران از سد هراز نشان می دهد که با روی کار آمدن دولت سیزدهم فرایند تکمیل سد هراز پیشرفت قابل توجهی داشته است یعنی پیشرفت فیزیکی این سد از سال ۱۳۸۸ که عملیات اجرایی آن آغاز شد تا سال ۱۴۰۰ در مدت ۱۲ سال به حدود ۴۲ درصد رسیده بود. اما در کمتر از سه سال پیشرفت فیزیکی این سد ۱۸ درصد رشد داشت و به ۶۰ درصد رسیده است.
معاون طرح و توسعه شرکت آب منطقه‌ای مازندران در این باره می گوید: روند اجرای عملیات ساخت بدنه سد هراز که در سه سال اخیر و در دولت سیزدهم شتاب بیشتری گرفت در زمان کنونی به پیشرفت فیزیکی ۶۰ درصدی رسیده است.
به گزارش روز دوشنبه روابط عمومی شرکت آب منطقه‌ای مازندران، میرزایی با بیان این که سد هراز بزرگترین طرح مهار آب و تأمین آب کشاورزی و آشامیدنی از آب‌های سطحی استان است، اظهار کرد: با نگاه ویژه وزارت نیرو به این طرح در دولت سیزدهم از سال ۱۴۰۰ تا کنون شاهد افزایش شتاب اجرای عملیات ساخت این سد و طرح‌های وابسته به آن هستیم.
به گفته معاون طرح و توسعه شرکت آب منطقه‌ای مازندران، بلندی در نظر گرفته شده برای دیواره سد هراز ۱۵۱ متر است که در زمان حاضر به ۸۳ متر از کف پی رسیده است.
میرزایی درباره طرح جاده جایگزین هراز نیز که به عنوان یکی از طرح‌های جانبی سد هراز باید ساخته شود، اظهار کرد: پیشرفت فیزیکی جاده جایگزین هراز به طول ۱۱.۷ کیلومتر که به ساخت پنج پل و ۶ تونل نیاز دارد نیز به پیشرفت فیزیکی ۳۳ درصدی رسیده است. البته علاوه بر این طرح راهسازی، هفت و نیم کیلومتر نیز در جاده چلاو باید جاده جایگزین ساخته شود. با توجه به پیشرفت فیزیکی ۶۰ درصدی ساختمان سد و پیشرفت ۳۳ درصدی جاده جایگزین، پیشرفت فیزیکی کل طرح سد هراز در حال حاضر ۴۸.۸ درصد است.
وی درباره آخرین وضعیت اعتباری طرح نیز با بیان این‌که پارسال ۹۲۰ میلیارد ریال برای سد هراز تخصیص یافت، گفت: امسال برای سد یکهزار و ۵۰۰ میلیارد ریال اعتبار در نظر گرفته شده است که تلاش می‌کنیم از منابع اعتباری مختلف این رقم را افزایش دهیم. ضمن این‌که برای تأمین اعتبار از محل مولدسازی دارایی‌های دولت به منظور هزینه در این طرح گام‌های جدی برداشته‌ایم و بهمن پارسال تفاهمنامه سه‌جانبه‌ای بین شرکت آب منطقه‌ای، استانداری مازندران و وزارت نیرو به امضا رسید.
به گفته معاون طرح و توسعه شرکت آب منطقه‌ای مازندران طبق برآوردهای انجام شده برای تکمیل ساختمان سد هراز بر مبنای تورم امروز، به ۳۳ هزار میلیارد ریال اعتبار نیاز است.
میرزایی خاطرنشان کرد: برای تکمیل جاده جایگزین نیز ۲۸ هزار میلیارد ریال و برای جاده جایگزین چلاو هم ۱۰ هزار میلیارد ریال اعتبار نیاز است که با احتساب ۳۳ هزار میلیارد ریال مورد نیاز برای تکمیل ساختمان سد هراز، مجموع اعتبار لازم برای تکمیل کل طرح سد هراز را بر مبنای شرایط مالی امروز به ۷۱ هزار میلیارد ریال می‌رساند.
وی با اشاره به اهمیت بسیار زیاد سد هراز در کاهش مشکل تأمین آب کشاورزی و آشامیدنی مازندران تصریح کرد: این سد با امکان ذخیره ۶۵۰ میلیون متر مکعب در صورت تکمیل و بهره‌برداری می‌تواند نیاز آبی دشت ۱۱۰ هزار هکتار هراز را برطرف کند و نقش بسیار مهمی نیز در تأمین آب آشامیدنی نزدیک به یک میلیون نفر در ۱۴ شهر و ۵۰۰ روستای مناطق مرکزی استان از آب‌های سطحی داشته باشد و مهار آب‌های سطحی در استان را حدود ۱۴ درصد افزایش دهد و به ۲۴ درصد برساند.
ضرورت و اهمیت تکمیل هر چه سریع تر و به بهره برداری رساندن سد هراز به این است که این سد به تنهایی می تواند حدود ۷۰۰ میلیون متر مکعب آب برابر با هشت سد بزرگ و کوچک و ۸۰۰ قطعه آببندان فعلی استان، ذخیره سازی را انجام بدهد.
کشاورزان مازندران به خصوص شالیکاران دشت هراز در حالی از وضعیت کندی ساخت سد هراز و رخنه خشکسالی به پرآب ترین منطقه استان نگران هستند و گلایه دارند که سال ها حسرت مهار روان آب این رودخانه با متوسط سالانه یک میلیارد مترمکعب به هرز وارد دریای خزر می شود را می خورند.
مشاهدات میدانی خبرنگار ایرنا و اظهارات کشاورزان و مسوولان مازندران نشان می دهد که روان آب رودخانه هراز در چند سال اخیر پاسخگوی تامین همزمان نیاز شالیزارها بزرگ ترین دشت شالیکاری استان نیست و کشاورزان منطقه به ناچار از فروردین ماه برای جبران کمبود آب، پمپ های کشاورزی خود را روشن می کنند.
جابجایی زباله دپو شده در بالا دست سد هراز، معضلی زیست محیطی که نیازمند اعتبار جدید است
از آنجایی که ذخیره آب پشت سد هراز علاوه بر تامین آب کشاورزی و زیست محیطی، تامین آب آشامیدنی مناطق پایین‌دست سد یعنی شهرهای گروه الف شامل آمل، بابل، محمودآباد و بابلسر نیز برنامه ریزی شده است، اما معضل سایت دپوی زباله عمارت آمل در نزدیکی محل ساخت سد هراز که عامل آلوده شدن آب این سد خواهد بود، آبگیری این سد را با چالش مواجه خواهد کرد.
نخبگان دانشگاهی هشدار می دهند، اگر شیرابه ها و زباله عمارت آمل که در چهار کیلومتری تاج سد هراز واقع شده است برای آن چاره اندیشی نشود، گتوندی دیگر در کمین مازندران خواهد بود و آب زلال و خروشان رودخانه هراز را به آب آلوده و غیر قابل استفاده در پشت سد هراز تبدیل خواهد کرد.
اگرچه دولت سیزدهم همسو با اهمیت سرعت و شتاب بخشیدن به ساخت سد هراز، پرونده سایت زباله عمارت آمل را پس از سال‌ها بلاتکلیفی و بی‌نتیجه ماندن وعده‌های مدیران ادوار مختلف دولت‌ها برای توقف انتقال زباله به این مکان و انتخاب محل جدید انباشت زباله‌های شهرستان، ضرب‌الاجل انتخاب زمین جدید را صادر کرد، اما بررسی ها نشان می دهد که هنوز زمین جدید پیدا نشده است.
از سوی دیگر با نگاه خوش بینانه اگر حمل و انباشت روزانه حدود ۴۰۰ تن زباله به عمارت آمل متوقف و در زمین جدید دفن شود، برای جابجایی زباله عمارت که اکنون در دهه چهارم عمرش به سر می برد و در این چند دهه میزبان زباله بیش از ۱۵ شهرستان مرکزی مازندران بوده نیازمند اعتبار قابل توجهی است، در نتیجه به طور یقین آبگیری سد با توجه به مخالفت قانونی حفاظت محیط زیست، به تاخیر خواهد افتاد.
مازندران سرسبز و در نظر مردم پرآب نیز همانند دیگر مناطق کشور سال هاست که در مسیر خشکسالی قرار گرفته است و این واقعیت را نیز می توان در آمار بارندگی بهاره و پاییزه به عنوان پرباران ترین فصول سال این خطه شمال کشور مشاهده کرد.
در کنار نزول جوی که این روزها کمتر با تن تشنه مازندران سر آشتی دارد، کنترل و مدیریت آب رودخانه ها به عنوان اصلی ترین ذخایر آبی استان و کشور امری حیاتی به شمار می رود.
سدسازی در کنار پیامدهای زیست محیطی و عوارض های ناشی از تغییر مختصات طبیعت گویا تنها راه برای کنترل و مدیریت آب رودخانه ها است و این اقدام برای رودخانه هراز به عنوان پرآب ترین رود شمالی کشور به یک انتظار ۳۰ ساله تبدیل شده است.
نظر شما