به گزارش ایرنا این مجموعه‌ی آثار، امروزه دومین موزه مراغه پس از موزه تخصصی ایلخانی است و در فصل بهار به واسطه فضای سبزی که در اطرافش قرار دارد، بیش از پیش مورد توجه گردشگران قرار می‌گیرد.
برخی از سنگ نگاره‌های این موزه از مرحله نقاشی روی سنگ‌ها عبور کرده و به واسطه تراشیدن کامل سنگ‌ها، مجسمه‌هایی از حیوانات از جمله قوچ را در معرض دید قرار داده است.
آثار این موزه بر اساس نظر کارشناسان به دوره‌های «تیموریان»، «صفویان» و «سلجوقیان» مربوط بوده و نقوش روی سنگ‌هایش آنچنان با نکاتی ریز تاریخی درهم آمیخته که گویی قرار است شناسنامه‌هایی برای این سلسله‌ها به تصویر بکشد.
سنگ‌هایی با اشکال قوچ‌های سنگی، صندوقچه‌ای و ایستاده، نقشی پررنگ در انتقال فرهنگ و تمدن این دوره‌ها به نسل پرسشگر کنونی دارد و هر بیننده‌ای با نگاه به این سنگ نگاره‌ها، تاریخچه‌ای از نیاکان خود را در ذهن تداعی می‌کند.
سنگ «صلوات» یا سنگ «بسم‌الله» از آثار با ارزش این موزه محسوب می‌شود که در ورودی قرار دارد و نام پیامبر اکرم (ص) و ۱۴ معصوم(ع) بر روی آن حجاری شده است.
سنگ قبرها، بخش مهمی از آثار دوره اسلامی این موزه به شمار می‌رود و نقش و نگار و نوشته‌هایش، تا حدودی موقعیت اجتماعی متوفی را برای ما و آیندگان نشان می‌دهد.
رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مراغه با بیان اینکه سنگ نگاره‌های این موزه همواره مورد وثوق گردشگران قرار می‌گیرد، گفت: این سنگ قبرها زبان گویای فرهنگ‌های مختلف تدفین در دوره‌های اسلامی و یادآور برخی از شخصیت‌های شاخص است.
«جواد محرم‌پور» افزود: این موزه در ۶ شهریور سال ۱۳۸۱ افتتاح شد و مقبره اصلی موجود در آن متعلق به «میرعبدالفتاح موسوی» از علما و شعرای بزرگ مراغه است؛ عالمی که در اشعار فارسی به «اشراق» و در شعر ترکی به «فتاح» تخلص کرد.
شخصیت عرفانی «میرعبدالفتاح» عامل احداث بناست
مقبره «میرعبدالفتاح موسوی» درست در مرکز ساختمان واقع است که جایگاه این عالم به عنوان شیخ‌الاسلام دوره خودش را به خوبی نشان می‌دهد و بر فراز آن گنبدی آجری قرار دارد.
ورودی اصلی بنا در ضلع شمالی آن قرار دارد و در سه ضلع دیگر آن، پنجره‌هایی با طاق جناغی دلنوازی می‌کند و بنایی چهارگوش و آجری را در معرض دید قرار می‌دهد.
بنای این مجموعه‌ی فرهنگی، به دوران حکومت زندیه تعلق دارد و در اواخر سده‌ی ۱۲ هجری قمری و طی سال ۱۱۷۵ هجری قمری و به فرمان «ضل‌السلطان» به دلیل محبت و ارادت وی به «میر عبدالفتاح» احداث شد.
ملاعباسعلی بنابی معمار بناست
«اصغر محمدزاده»، پژوهشگر تاریخ و مولف کتاب «تاریخ فرهنگ و معارف مراغه» می‌گوید: «ملاعباسعلی بنابی» به عنوان معمار بنای آجری مرید «میرعبدالفتاح» بود و آن را به صورت افتخاری احداث کرد.
به گفته وی این بنای آجری که در آن زمان مقبره میرعبدالفتاح نام داشت، به تدریج به محل دفن عرفا تبدیل شد و در اوایل دوره قاجار صدر اعظم میرزا آقاسی چلچراغی برای نصب در این محل اهدا کرد.
وی اضافه کرد: در طول زمان مقبره میرعبدالفتاح به مقبره آقالار یعنی مقبره بزرگان تغییر نام داد و علاوه بر اهالی فرهنگ و هنر، برخی از صاحب منصبان هم در این محل دفن شدند که «رضا قلی میرزا» مشهور به مجنون علیشاه نوه فتحعلیشاه قاجار، «عبدالعلی مجتهدزاده» اولین شهردار مراغه و «صولت لشکر» از صاحب منصبان فوج مراغه جزو همین افراد هستند.
«محمدزاده» ادامه داد: پس از جهانی دوم و در سال ۱۳۲۴ فرماندار وقت مراغه توسط نیروهای روس ترور و در همین محل تدفین شد و میراز احمد معین‌الاسلام به عنوان یکی از خطاطان نامی دوره قاجار هم در همین محل دفن است.
به گفته این پژوهشگر تاریخی، مقبره آقالار برای مدتی در دوره قاجار محل زاویه‌نشینی عرفا بود و مضمون اشعار عرفانی در دیوارهای این بنا، همین ادعا را ثابت می‌کند.
میرعبدالفتاح موسوی که بود؟
پژوهشگر تاریخ فرهنگ و هنر مراغه می‌گوید: «میرعبدالفتاح موسوی» مراغه‌ای معروف به میر مراغه‌ای دانشمند، عارف، شاعر و شیخ‌االاسلام وقت مراغه بود که به صحبت «میر محمدتقی مشهدی» رسید و از دست وی به فقر مشرف شد و به مقامات عرفانی توفیق حاصل کرد.
«مهدی پولادی» افزود: منظومۀ مثنوی ریاض‌الفتوح شرح حال وی است؛ «میرعبدالفتاح» در اشعار فارسی خود «اشراق»و در اشعار ترکی «میر» تخلص می‌کند و گاهی «فتاح» نیز به چشم می‌خورد.
به گفته وی، میرعبدالفتاح بعد از طّی مقامات عرفانی و همنشینی میر محمدتقی شاهی مشهدی به مراغه برگشت و به تهذیب و تزکیۀ نفس پرداخت؛ «میرزا محسن زنوزی» که با میر مراغه‌ای هم عصر بود، در کتاب ریاض‌الجنه، روضۀ چهارم، صفحات ۲۱۸ـ ۲۱۳ احواالت ایشان را چنین می‌نویسد:
«السیدالعارف المیر فتاح المراغه‌ای، جناب ایشان عالم و فاضل کامل بودند و در طریقت عرفان بلدیت تمام داشتند؛ شخصی بودند درویش مسلک و عارف‌مدرک، سیادت‌نسب و نقابت و نجابت حسب».
«پولادی» افزود: از احفاد ایشان «حاج کبیر آقا» ملقب به «مجذوب علیشاه» از بزرگان صوفیۀ مراغه است که مجموعه اشعارش با عنوان بحرالاسرار توسط دکتر یوسف بیگ باباپور به چاپ رسیده است.
پژوهشگر تاریخ و فرهنگ مراغه اضافه کرد: از آثار به جای ماندۀ ایشان اشعار ترکی است که بیشتر آن مراثی است و قسمت عمدۀ دیوان وی را به خود اختصاص می‌دهد.
«پولادی» با بیان اینکه آثار وی اشعاری بسیار نغز و جانسوز در قالب مثنوی است، اضافه کرد: اشعار فارسی شامل دو قطعه مثنوی به نام‌های ساقی‌نامه و ریاض‌الفتوح و هفده قطعه غزل و دو قطعه مثنوی به زبان حال حضرت علی اکبر(ع) و حضرت علی اصغر(ع) و ۲ قطعه مخمس است.
وی ادامه داد: بعضی از اشعار وی توسط شادروان میر ودود سید یونسی در تبریز به زیور طبع آراسته شد و اشعار ریاض الفتوح و ساقی‌نامه و شانزده قطعه غزل توسط جناب آقای دکتر یوسف بیگ باباپور توسط نشر اوحدی به چاپ رسید.
کتاب «مشاهیر سخن» نوشته «مجتبی زادصادق» نیز در مورد اشعار شیخ‌الاسلام، میرعبدالفتاح موسوی می‌نویسد: از آثار او ۲ مثنوی به نام «ساقی‌نامه» و «ریاض‌الفتوح» به یادگار مانده که در سال ۱۳۳۸ در تبریز چاپ شد.
«همچنین نسخه‌هایی از دیوان مراثی ترکی و فارسی وی به شماره ۵۰۱ در کتابخانه آستان قدس رضوی و به شماره ۲۸۳۰ در کتابخانه عمومی تبریز وجود دارد».
شعری که «میرعبدالفتاح» در توصیف حضرت علی (ع) سروده بود، جزو معروف‌ترین اشعارش به زبان فارسی است؛ اشعاری که با «از رخ اگر نقاب به بالا کند علی» شروع می‌شود و پس از سرودن دهها بیت، با «امضای حکم داور یکتا کند علی» ادامه می‌یابد تا با تخلص «اشراق» به ۲ بیت انتهایی برسد: «اشراق خامه محو گل‌افشانی منست/ آفاق پر زنکهت روحانی منست/ آنچه نوشته‌ام همه اذعانی منست/ گلدسته‌های گلشن ایمانی منست»
به گزارش ایرنا موزه سنگ نگاره‌های مراغه هر روز از ساعت ۹ تا ۱۳ پذیرای گردشگران بوده و در نوبت بعد از ظهر به دلیل کمبود نیرو در اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، تعطیل است.
مراغه با برخورداری از حدود ۵۱۵ اثر تاریخی و تپه باستانی، جزو ۱۰ شهر دارای بافت غنی تاریخی و فرهنگی کشور محسوب می‌شود و حدود ۳۰۰ اثر تاریخی آن در فهرست آثار ملی قرار دارد.
نظر شما